17 lutego w Historii Kresów

17 lutego 2014

1834 – we Lwowie odbyła się prapremiera słynnej komedii „Zemsta” Aleksandra Fredry. Spektakl wystawił teatr Jana Nepomucena Kamińskiego.

Przypomnijmy, że w dzieciństwie Fredro mieszkał i pobierał nauki w Beńkowej Wiszni na dzisiejszej Ukrainie, aż do tragicznego pożaru dworu Fredrów w 1806 r., w którym zginęła matka komediopisarza. Ojciec z synem przenieśli się do Lwowa. Z tym miastem Aleksander Fredro był związany przez większą część życia i tu zmarł w 1876 r. Pochowany został natomiast w rodzinnej krypcie kościoła w Rudkach koło Lwowa.

Pomysł „Zemsty” napisanej w 1833 r. Fredro zaczerpnął z dokumentu znalezionego na zamku Kamieniec w Odrzykoniu, który otrzymał w posagu żony. Opisano w nim historię poprzednich właścicieli zamku z XVII wieku – skłóconych ze sobą rodów Firlejów i Skotnickich. Piotr Firlej to pierwowzór Cześnika z „Zemsty” a Jan Skotnicki – Rejenta. Podobnie jak w komedii Fredry kres ich zatargom położył dopiero ślub zawarty przez ich dzieci. We lwowskim spektaklu Cześnika grał przyjaciel Fredry Jan Nepomucen Nowakowski a Rejenta – Witalis Smochowski.

Po raz pierwszy „Zemsta” ukazała się drukiem rówież we Lwowie – w 1838 roku. Dziś rękopisy dramatu znajdują się w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu.

1772 – w Petersburgu podpisano układ rosyjsko-pruski dotyczący I rozbioru Polski. Do układu dołączyła Austria.

1831 – Powstanie Listopadowe: zwycięskie bitwy pod Dobrem i Kałuszynem.

1863 – Powstanie Styczniowe: bitwy pod Miechowem i Staszowem.

1924 – we Lwowie urodziła się Irena Popławska – polski historyk sztuki, historyk architektury łódzkiej, profesor Politechniki Łódzkiej. Zmarła w 1995 r.

1940 – we Lwowie urodził się Andrzej Kotkowski – polski reżyser filmowy.

1942 – w getcie w Brzeżanach w dawnym Województwie Tarnopolskim Niemcy zamordowali kilkudziesięciu Żydów.

1964 – zmarł Jan Szczepkowski – polski rzeźbiarz urodzony w 1878 r. we Lwowie.

1965 – zmarł Tadeusz Lehr-Spławiński – polski językoznawca. Zajmował się gramatyką historyczną języków słowiańskich, historią słowiańszczyzny i etnografią. Napisał ponad 400 prac, m.in. „O mowie Polaków w Galicji Wschodniej”, „O pochodzeniu i praojczyźnie Słowian”, a jako współautor – „Kaszubi: kultura ludowa i język”. Członek PAU, PAN, Instytutu Słowiańskiego w Pradze, Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Doktor honoris causa uniwersytetów w Pradze i Sofii. Urodzony w 1891 r.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 17 lutego