27 lutego w Historii Kresów

27 lutego 2014

1839 – w Wilnie Rosjanie rozstrzelali Szymona Konarskiego – działacza niepodległościowego, członka organizacji Młoda Polska i Stowarzyszenia Ludu Polskiego.

Szymon Konarski urodził się w 1808 r. we wsi Dobkiszki w pobliżu Sejn. Jego ojciec walczył w wojnie z Rosją i w Insurekcji Kościuszkowskiej, on sam z kolei w Powstaniu Listopadowym – w bitwach pod Okuniewem, Wawrem, Grochowem i Liwem.

Od 1835 r. działał w niepodległościowej konspiracji na dawnych Kresach. W 1837 r. w Berdyczowie powołano jednolitą organizację konspiracyjną Związek Ludu Polskiego z Konarskim jako przewodniczącym. Współpracował z m.in. ze Związkiem Studentów Akademii Medyko-Chirurgicznej w Wilni i Andrzejem Towiańskim, korespondował z Joachimem Lelewelem.

Aresztowany przez Rosjan w 1838 r. w Krzyżówce pod Wilnem, był sadystycznie torturowany w klasztorze bazyliańskim, gdzie niegdyś więziono Filaretów. Nie wydał jednak swoich przyjaciół. W końcu został zgładzony, a jego grób Rosjanie stratowali końmi, by nigdy go nie odnaleziono.

We wrześniu 1839 r. Antonina Śniadecka i kilku oficerów potajemnie pochowali zwłoki Konarskiego na cmentarzu kalwińskim w Wilnie. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę na miejscu stracenia Konarskiego postawiono pomnik przedstawiający orła z rozpostartymi skrzydłami.

1434 – wielki książę litewski Zygmunt Kiejstutowicz odnowił w Grodnie zapisy złączenia i podległości Litwy Koronie Polskiej.

1664 – pod Nowogrodem Siewierskim rozstrzelano słynnego hetmana w służbie polskiej Iwana Bohuna za spiskowanie przeciwko Rzeczypospolitej.

1667 – w Podhajcach zmarł Stanisław Rewera Potocki – hetman wielki koronny, wojewoda krakowski. Walczył m.in. pod Smoleńskiem, Cecorą i Chocimiem. W czasie powstania Chmielnickiego, pod Zborowem uratował Jana Kazimierza z wielkiego niebezpieczeństwa. Dowodził armią polską przeciwko Rosjanom i Kozakom. Na jego cześć jego syn, późniejszy hetman polny koronny Andrzej Potocki, założył w 1662 r. na Pokuciu miasto Stanisławów. Urodzony w 1579 r.

1734 – w Nieświeżu urodził się książę Karol Stanisław Radziwiłł – wojewoda wileński, marszałek Sejmu. Był najzamożniejszym magnatem Rzeczypospolitej w II połowie  XVIII w. i jednym z najbogatszych arystokratów w Europie. Uważany za wcielenie cech sarmackich. Założyciel tzw. Radziwiłłowskiej Szkoły Majtków w Nieświeżu (1780-1782) – swego rodzaju pierwszej szkoły „morskiej” w dziejach Rzeczypospolitej. Zmarł w 1790 r.

1845 – w Gwoźdźcu na Pokuciu zmarł Dominik Magnuszewski – polski pisarz. Przebywając we Lwowie należał do grupy literackiej „Ziewonia”. Uczestniczył w Powstaniu Listopadowym. Urodzony w 1810 r.

1903 – w Homlu urodził się Henryk Szletyński – polski aktor i reżyser teatralny. Przed wojną występował m.in. w teatrach lwowskich. Zmarł w 1996 r.

1919 – została utworzona Litewsko-Białoruska Socjalistyczna Republika Rad.

1990 – zmarł Henryk Wereszycki – polski historyk, profesor, znawca dziejów Polski porozbiorowej, historii dyplomacji europejskiej w XIX w. i monarchii habsburskiej. Urodzony w 1898 r. we Lwowie. Syn Mikołaja Hankiewicza, ukraińskiego socjalisty i Rozalii Altenberg z zasymilowanej rodziny żydowskich wydawców i księgarzy we Lwowie. Ukończył studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Żołnierz Legionów i POW, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej i Kampanii Wrześniowej.

2004 – zmarł Tadeusz Walendowski – polski dziennikarz, filmowiec. Urodzony w 1944 r. we Lwowie.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 27 lutego