20 sierpnia w Historii Kresów

20 sierpnia 2013

1651 – pod Pawołoczą zmarł książę Jeremi Wiśniowiecki herbu Korybut – wojewoda ruski, ojciec króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego, zwany Jaremą lub Młotem na Kozaków.

Urodził się w 1612 r. w Łubniach. Kształcił się w kolegium jezuitów, a po jego ukończeniu przeszedł z prawosławia na katolicyzm, jednak do końca życia dbał o prawosławnych. Odziedziczył wielkie dobra ziemskie na Wołyniu i Ukrainie, które jeszcze powiększył, a także skolonizował słabo zaludnione ziemie lewobrzeżnej Ukrainy. Dodatkowo otrzymał od króla obszary wokół porohów dnieprzańskich, gdzie znajdowała się główna siedziba Kozaków. Skutecznie chronił swoje posiadłości przed Tatarami, fundował kościoły, cerkwie, zakładał miasteczka, finansował prawosławne i katolickie szkolnictwo.

Przede wszystkim Jeremi Wiśniowiecki zasłynął jednak jako skuteczny wódz. Uczestniczył w wojnie smoleńskiej 1633–1634, w tłumieniu powstania kozackiego Dymitra Huni 1637–1638 i w wojnie z Tatarami 1640–1646, m.in. w słynnej bitwie pod Ochmatowem. Miał decydujący udział w tłumieniu Powstania Chmielnickiego w latach 1648-1651, odnosząc m.in. błyskotliwe zwycięstwo nad Kozakami pod Konstantynowem, dowodząc słynną obroną Zbaraża w 1649 r. i przyczyniając się do zwycięstwa w bitwie pod Beresteczkiem w 1651 r.

Jarema znany też był z brutalnych metod tłumienia kozackiego powstania – stosował okrutne represje, np. wbijając schwytanych buntowników na pal. Swoją „historyczną popularność” książę zawdzięcza przede wszystkim Henrykowi Sienkiewiczowi, który uwiecznił go – w pozytywnym świetle – w powieści „Ogniem i Mieczem”. Jaremę pamiętamy też z barwbej ekranizacji tej powieści w reżyserii J.Hoffmana.

1597 – we Lwowie urodził się Józef Bartłomiej Zimorowic – polski pisarz barokowy tworzący po łacinie, kronikarz i kilkukrotnie burmistrz Lwowa. W 1672 r. podczas wojny polsko-tureckiej (1672-1676) brał udział w obronie swojego miasta. Zmarł w 1677 r. we Lwowie.

1742 – w Hruszówce urodził się Tadeusz Reytan – polski polityk – patriota. W 1773 r. był posłem z województwa nowogródzkiego na tzw. Sejm Rozbiorowy w Warszawie. Po Sejmie, na którym dramatycznie, lecz bezskutecznie bronił „całości Polski”, wyjechał na Litwę i według przekazów rodzinnych popadł w obłęd, w wyniku czego w 1780 r. popełnił samobójstwo. Przeczytaj więcej o proteście Reytana.

1884 – urodził się Wacław Ponikowski – polski specjalista ekonomiki rolnej, nauczyciel akademicki – profesor Politechniki Lwowskiej, Uniwersytetu Wileńskiego i SGGW. Zastrzelony podczas Powstania Warszawskiego.

1919 – w Zakopanem zmarł Iwan Łuckiewicz – białoruski działacz ruchu narodowego, publicysta, archeolog, krajoznawca. Urodzony w 1881 r. jako syn Jana Bolesława Łuckiewicza herbu Nowina, naczelnika w Powstaniu Styczniowym 1863 r., który walczył o Rzeczpospolitą Obojga Narodów. W 1991 r. prochy Iwana Łuckiewicza przewieziono na Litwę i pochowano na wileńskiej Rossie.

1941 – Niemcy dokonali masowej egzekucji 800 Polaków w Czarnym Lesie pod Stanisławowem.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 20 sierpnia