19 listopada w Historii Kresów

19 listopada 2013

1942 – gestapowiec zastrzelił w Drohobyczu Brunona Schulza – wybitnego polskiego pisarza i awangardowego grafika pochodzenia żydowskiego.

Bruno Schulz urodził się w Drohobyczu w 1892 r. w rodzinie zasymilowanych galicyjskich Żydów (w domu mówiono wyłącznie po polsku). Wychowywał się w nieistniejącym już dziś domu nr 10 przy Rynku. Uczęszczał tu do gimnazjum, potem rozpoczął studia na Politechnice Lwowskiej.

Po zajęciu Drohobycza przez Niemców Schulz z rodziną trafił do getta, gdzie jego prace wzbudziły zainteresowanie gestapowca Feliksa Landaua. W zamian za gwarancję bezpieczeństwa i żywność Schulz ozdabiał ściany kasyna gestapo i malował portrety Landaua. 19 listopada 1942 r. Schulz zaplanował ucieczkę z getta zaopatrzony w fałszywe dokumenty. Jednak tego dnia został zastrzelony przez Karla Gunthera – innego gestapowca rywalizującego z Landauem (Landau zabił wcześniej jego protegowanego dentystę). „Zabiłeś mojego Żyda – ja zabiłem twojego” – powiedział potem.

Ciało pisarza cały dzień leżało na ulicy, gdyż nie pozwolono go pochować. Prawdopodobnie zostało złożone we wspólnej mogile, której po wojnie nie udało się odnaleźć. Do grzebania zwłok Schulza przyznawało się kilka osób, każda podawała inną lokalizację i okoliczności.

W 2001 r. w dawnej willi Landaua w Drohobyczu odkryto nieznane dotychczas freski Schulza. W maju 2005 r. izraelski instytut Yad Vashem wysłał do Drohobycza agentów Mossadu, którzy z pogwałceniem praw międzynarodowych potajemnie wywieźli freski do Izraela.

Posłuchaj świetnej „Ballady o śmierci Brunona Schulza” w wykonaniu Jacka Kleyffa:

1640 – zmarł Krzysztof Radziwiłł – hetman polny litewski, wojewoda wileński, hetman wielki litewski, marszałek Sejmu I Rzeczpospolitej.

1885 – urodził się Kazimierz Sosnkowski – polski dowódca wojskowy i polityk, założyciel Związku Walki Czynnej, szef sztabu I Brygady Legionów Polskich, generał broni Wojska Polskiego, minister spraw wojskowych, następca Prezydenta RP, minister w Rządzie na Emigracji, Komendant Główny Związku Walki Zbrojnej, Wódz Naczelny Polskich Sił Zbrojnych. Zmarł w 1969 r.

1894 – we Lwowie urodził się Wacław Stachiewicz – polski dowódca wojskowy, generał, pisarz. Ukończył Uniwersytet Lwowski. Zmarł w 1973 r.

1908 – w Stanisławowie urodziła się Bogusława Jeżowska-Trzebiatowska – polska fizyk, chemik, profesor Politechniki Wrocławskiej. Pierwsza kobieta, która obroniła doktorat na Politechnice Lwowskiej. Zmarła w 1991 r. Przeczytaj więcej o tej uczonej.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 19 listopada