26 marca w Historii Kresów

26 marca 2014

1943 – w nocy z 26 na 27 marca banda UPA dokonała masakry 180 Polaków we wsi Lipniki na Wołyniu. Ocalał Mirosław Hermaszewski – późniejszy pierwszy polski kosmonauta.

W Lipnikach istniała 21-osobowa polska Samoobrona pod dowództwem Marka Słowińskiego. Kilka dni przed masakrą ujęła ona jednego z członków uzbrojonej ukraińskiej bandy, która wtargnęła do wsi. Przekazany Niemcom – został powieszony. To przyspieszyło ukraiński odwet.

Lipniki zostały otoczone. W pierwszych szeregach atakowali upowcy z bronią, za nimi szedł tłum ukraińskich chłopów, podpalając domy. We wsi wybuchła panika. Do uciekających strzelano, wiele osób zginęło w pożarach, złapane dzieci wrzucano do płonących domów. Inni zostali zabici widłami i siekierami. Jednak polskiej Samoobronie – mimo przewagi wroga – udało się przebić i wyprowadzić ze wsi ok. 500 osób. Grupa ok. 100 osób, które nie zdążyły uciec, została otoczona na polu i wymordowana. Przez kilka godzin nocnych upowcy przeszukiwali zagrody, dobijając rannych. Oprócz Polaków zamordowali także 4 Żydów i Rosjankę.

Podczas ucieczki z Lipnik 1,5-roczny Mirosław Hermaszewski był niesiony przez matkę. Jeden z banderowców strzelił jej w głowę i pozostawił zakrwawioną kobietę, myśląc, że nie żyje. Gdy ta odzyskała przytomność, uciekła do sąsiedniej wsi. Zgubiła jednak dziecko. Odnalazł je i uratował ojciec. Niedługo potem on sam został zastrzelony.

Rzezią w Lipnikach dowodził Iwan Łytwynczuk, ps. „Dubowyj”. Wcześniej napadł on na miejscowości: Kolonia Antonówka, Białka, Kamionka, Kolonia Zarzeczka, Czudwy, Mokwin, Kolonia Borówka, Hłuboczek, Derażne, Kolonia Polanówka, Kolonia Tomaszów, Kolonia Hipolitówka, Kolonia Radomianka, Kolonia Wereczówka.

1876 – w Wilnie urodził się Józef Świętorzecki – polski generał. Służył w I Korpusie Polskim na Wschodzie. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. Zmarł w 1936 r.

1903 – we Lwowie urodziła się Anna Kowalska – polska pisarka. Ukończyła Uniwerystet Jana Kazimierza we Lwowie. W swej twórczości często powracała do tematu rodzinnego miasta. Zmarła w 1969 r.

1945 – w Rekściu koło Grodna urodził się Zenon Laskowik – polski satyryk, aktor kabaretowy, twórca kabaretu „Tey”.

1947 – zmarła Helena Romer-Ochenkowska – polska pisarka, działaczka społeczna. Od 1906 r. współpracowała z gazetami wydawanymi w Wilnie. m.in. była sekretarzem redakcji „Kuriera Wileńskiego”. Pisała felietony do wileńskiego „Słowa”. Urodzona w Wilnie w 1878 r.

1973 – zmarł Gustaw Konstanty Żebrowski – porucznik Wojska Polskiego, major Narodowych Sił Zbrojnych. Dowódca kompanii w czasie polskiej obrony Twierdzy Brzeskiej. Więziony w obozie w Starobielsku. Udało mu się uciec z grupą cywilów opuszczających obóz. Członek „Wachlarza” w ZWZ, organizował odcinek „Podole”. W czasie Powstania Warszawskiego walczył w strukturze NSZ. Urodzony w 1896 r.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 26 marca