Prof. Stefan Ehrenkreutz – ostatni rektor USB w Wilnie. Fot. UMK w Toruniu
15 grudnia 1939 r., półtora miesiąca po przejęciu od sowietów kontroli nad Wilnem, litewskie władze zlikwidowały polski Uniwersytet Wileński. Trzecią najstarszą uczelnię na ziemiach polskich zastąpiono szkołą litewską.
Po raz pierwszy uniwersytet został zamknięty przez carskie władze w 1832 r., po upadku Powstania Listopadowego. Jednak w 1919 r. dzięki wsparciu Józefa Piłsudskiego uczelnię reaktywowano. Po wejściu Litwinów do Wilna litewski język wykładowy wprowadzono prawie od razu. Nie było jednak litewskich kadr, więc wielu polskich profesorów pozostawiono na stanowiskach i przez pewien czas nauczali po polsku. Po 15 grudnia 1939 r. sytuacja się zmieniła. Z uniwersytetu w Kownie przeniesiono do Wilna Wydział Prawa i Wydział Nauk Humanistycznych, a rektorem litewskiej szkoły został prof. Mykolas Biržiška. Polskie wydziały Prawa i Nauk Społecznych, Medycyny, Humanistyczny i Matematyczno – Przyrodniczy zaczęły działać w podziemiu.
W 1943 r. nastąpiła całkowita likwidacjaUniwersytetu Wileńskiego, a część profesorów Niemcy wywieźli do obozu w Stutthofie. Po ponownym wkroczeniu wojsk sowieckich jesienią 1944 r. wileńska uczelnia stała się prowincjonalnym uniwersytetem radzieckim z wykładowym językiem litewskim i rosyjskim. Polskim profesorom nie pozwolono nauczać na ich macierzystej uczelni. Kilku z nich założyło na emigracji w Londynie organizację Społeczność Akademicka Uniwersytetu Stefana Batorego. Byli wśród nich Stanisław Kościałkowski, Wacław Komarnicki, Wiktor Sukiennicki, Walerian Meysztowicz i Marian Bohusz-Szyszko.
Większość ocalałej polskiej kadry naukowej i studentów wysiedlono – trafili na nowy uniwersytet w Toruniu, m.in. rektor Władysław Dziewulski, prorektor Tadeusz Czeżowski, profesorowie Jan Prüffer, Henryk Elzenberg, Tymon Niesiołowski, Konrad Górski, Jerzy Remer, Wilhelmina Iwanowska, Stefan Srebrny i inni. Trafiła tu również część pamiątek po Uniwersytecie Stefana Batorego.
Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!