Wystawa „Zawsze wierni Polsce” do obejrzenia w Senacie RP (FOTORELACJA)

Ekspozycja poświęcona historii Polaków w Niemczech ostatnich 95 lat na tle biało-czerwonych flag, stojąca kilka metrów od sali posiedzeń Senatu, prezentowała się dostojnie.

Fundacja Wolność i Demokracja w porozumieniu ze Związkiem Polaków w Niemczech przygotowała ekspozycję poświęconą burzliwej i arcyciekawej historii ZPwN. Mecenat nad przedsięwzięciem objął Senat RP oraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Wystawę będzie można oglądać jeszcze przez około 1,5 tygodnia. Imprezie towarzyszyła premiera odrodzonego po czterdziestu-kilku latach pisma związkowego „Polak w Niemczech”.

Związek Polaków w Niemczech powstał w 1922 roku, by reprezentować interesy licznej, wówczas ok. 1,5 milionowej mniejszości polskiej w Republice Weimarskiej – społeczności od samego początku narażonej na szykany rewizjonistycznie nastawionych władz w Berlinie.

Obecny prezes Związku Polaku w Niemczech, Józef Malinowski, odpowiada na pytania dziennikarzy; po lewej – tytułowa plansza wystawy

W międzywojniu ZPwN był sprawnie działającą strukturą, podzieloną na V dzielnic, zgodnie z ich specyfiką historyczno-geograficzną. Były to: a) pozostająca w Niemczech część górnego Śląska, b) obszar obejmujący Berlin, Brandenburgię, Saksonię, Hamburg, Dolny Śląsk oraz Pomorze Zachodnie, c) Westfalia, Nadrenia, Badenia i Palatynat, d) tzw. Prusy Wschodnie, e) pas pograniczny obejmujący ziemie na północ od Wielkopolski oraz Kaszuby.

Robert Czyżewski, prezes Fundacji Wolność i Demokracja i autor wystawy „Zawsze wierni Polsce w jednej osobie (z lewej) w kuluarowej rozmowie z księdzem doktorem Adamem Prorokiem z Polskiej Misji Katolickiej w Niemczech

Mimo piętrzących się trudności Związek Polaków w Niemczech rozwijał oświatę – jej sprawami zajmowała się specjalna agenda występująca pod nazwą „Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech”. Ponadto wydawał czasopisma (oprócz „Polaka w Niemczech”, również „Młodego Polaka w Niemczech”, a także, kierowanego do najmłodszych „Małego Polaka w Niemczech”), powoływał do życia instytucje finansowe, m.in. Bank Słowiański w Berlinie i filantropijne.

Wystąpienie senator Janiny Sagatowskiej, przewodniczącej Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą

6 marca 1938 podczas I Kongresu Związku Polaków w Niemczech, występującego już wówczas pod znakiem Rodła – tzn. uproszczonego wizerunku biegu Wisły z zaznaczonym Krakowem – z inicjatywy ówczesnego prezesa, ks. Bolesława Domańskiego, ogłoszono program ideowy Związku, zawarty w tzw. „Pięciu Prawdach Polaków”. Oto one:

1. Jesteśmy Polakami.
2. Wiara ojców naszych jest wiarą naszych dzieci.
3. Polak Polakowi bratem.
4. Codzień Polak narodowi służy.
5. Polska matką naszą, nie wolno mówić o matce źle.

Do rangi metafizycznego znaku niech urośnie fakt, że dosłownie kilka dni po tym, jak wystawa została zmontowana w polskim parlamencie – wielkie ukłony dla naszych przyjaciół, którzy nam w tym pomogli – Senat RP ogłosił rok 2018 rokiem „Pięciu Prawd Polaków”.

Od lewej: v-ce prezes Związku Polaków w Niemczech Anna Wawrzyszko, legenda antykomunistycznej opozycji Kornel Morawiecki, prezes Związku Polaków w Niemczech Józef Malinowski, prezes Fundacji WiD Robert Czyżewski, senator Anna Maria Anders oraz v-ce marszałek Senatu Maria Koc

Po II wojnie światowej pierwsza, druga, czwarta, a także piąta dzielnica Związku znalazły się w pod władzą takich, czy innych komunistów. Towarzysze w Warszawie próbowali wówczas przejąć kontrolę również nad tą częścią związku, która funkcjonowała w RFN, tzn. nad dzielnicą trzecią, ale mimo nacisków i infiltracji, próby te nie powiodły się. ZPwN obronił swoją niezależność.

Niemalże od początku swego istnienia, tj. od roku 1925 Związek wydawał – z reguły co miesiąc – „Polaka w Niemczech”, pismo adresowane przede wszystkim do członków organizacji. Ze względu na niesprzyjające, mimo zakończenia II wojny światowej, warunki ekonomiczne, a także wskutek drastycznego zmniejszenia się  potencjału kadrowego, periodyk zawiesił swą działalność w latach 70. XX wieku.

Katalog wystawy „Zawsze wierni Polsce” oraz 1. numer odrodzonego „Polaka w Niemczech”

Jednakże, dzięki olbrzymiej energii i entuzjazmowi obecnego szefostwa Związku w osobach prezesa – Józefa Malinowskiego, v-ce Prezes Anny Wawrzyszko oraz redaktora naczelnego czasopisma Waldemara Maszewskiego i tych wszystkich, których nie sposób tutaj wymienić, możemy dzisiaj powiedzieć z całą stanowczością i mocą: w marcu 2018 roku „Polak w Niemczech” powrócił!

Więcej szczegółów na wystawie i w 1. numerze Polaka w Niemczech.

Tekst: Dominik Szczęsny-Kostanecki
Zdjęcia: Jan Dubiel

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na: