Staraniem Jazepa i Kamili Januszkiewiczów z Rakowa w Republice Białorusi, ukazało się opracowanie – album pt. „Portrety Powstania 1863 – 1865”.
Jest to drugie wydanie poświęcone irredencie ( z wł. dążenie do wyzwolenia narodowego, do niepodległości) na ziemiach W.Ks. Litewskiego.
Album zawiera 241 unikalnych fotografii, z których każda zaopatrzona jest w historyczną informację o Powstańcu i informację o proweniencji ( z łac. pochodzenie) fotografii.
Przy wsparciu potomków powstańczych rodzin, pracowników muzeów i publicystów z Białorusi, Litwy, Polski i Francji – szeroka kwerenda (z łac. poszukiwać), dała wspaniały efekt.
Album jest w trzech językach – na j. polski przetłumaczyli: Joanna Puchalska i Czesław Seniuch, a na litewski Janina Mażeikaite – Kisjaljowa i Aleś Mikus.
Opracowanie jest unikalne nie tylko ze względu na fotografie, ale również na zasygnalizowane, dotychczas nieznane fakty historyczne. Najlepszym tego przykładem może być fot. Nr 162, która przedstawia Aleksandra Grudzińskiego (Aleś), powstańca z Mińszczyzny – z okolic Rakowa, Lucynki (Wincentego Dunin Marcinkiewicza) i Pierszaj.
Znamienny jest fakt zachowania się fotografii chłopa z Polesia Wasyla Mandżygory, który współpracował z Romualdem Trauguttem i Walerianem Wróblewskim.
Kresowiacy mogą odszukać w albumie nazwiska prawdopodobnych swoich przodków – antenatów.
W latach XX – lecia międzywojennego w II Rzeczypospolitej, powstańcy styczniowi 1863 r., cieszyli się szacunkiem władz i społeczeństwa – „w Warszawie, Brześciu, Grodnie salutowali im generałowie, a na paradach stali obok ministrów – fot. Nr 238, Jerzy Kraskowski z Grodzieńszczyzny.
Dwie pierwsze fotografie w albumie przedstawiają Zygmunta Sierakowskiego (1827 – 1863) i Konstantego (Kastuś) Kalinowskiego (1838 – 1864).
Wydaje się, że bardzo adekwatne do albumu jest ukraińskie powiedzenie: „w Imia Otca, Ducha, Syna, to nasza mołytwa, jako matka tak jedyna Polszcza, Ruś i Litwa”. Trzy kraje, które były kiedyś połączone wspólnymi losami, wspólną historią…
Stanisław Karlik
Dodaj komentarz