• ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Kresy24.pl – Wschodnia Gazeta Codzienna
  • 23 Sty 2021
  • Ukraina
  • Białoruś
  • Rosja
  • Litwa
  • Azja i Zakaukazie
  • Region Bałtyku
  • Trójmorze
  • русский
  • yкраїнська
Kresy24.pl - Wschodnia Gazeta Codzienna
  • ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Home
Historia i Wspomnienia

Nie taki Radziwiłł straszny jak go Sienkiewicz maluje…

20 Lut 2012 Historia i Wspomnienia 4 comments

Janusz Radziwiłł. Fragment obrazu nieznanego malarza.

12 grudnia 1612 r. urodził się Janusz Radziwiłł herbu Trąby – wojewoda wileński, hetman wielki litewski. Najpotężniejszy magnat swej epoki, w “Potopie” Sienkiewicza pokazany jako zdrajca.

Z powieściowym wizerunkiem Janusza Radziwiłła trudno jest walczyć, podobnie jak nie sposób wyliczyć wszystkich intryg i skandali z jego udziałem, których było równie wiele jak tytułów, które nosił ten magnat, rządzący faktycznie Litwą niczym udzielny książę. Warto jednak przypomnieć kilka faktów, wykraczających poza jego sienkiewiczowski stereotyp.


Przede wszystkim był to człowiek wybitnie inteligentny i wszechstronnie wykształcony – uczył się kolejno w gimnazjum słuckim, w szkołach w Warszawie i Berlinie, studiował na uniwersytetach w Lipsku, Altdorfie i w Lejdzie. Znał kilka języków europejskich.

Ponadto – zanim przyjął protektorat króla Szwecji – był dzielnym obrońcą Rzeczypospolitej. U boku ojca brał udział w wojnie z Moskwą, w 1633 r. uczestniczył w zwycięskiej bitwie o Smoleńsk i po kapitulacji rosyjskiej armii wkroczył na czele regimentu piechoty do rosyjskiego obozu, by zatknąć tam polskie chorągwie. Potem na czele armii Wielkiego Księstwa Litewskiego walczył z Kozakami i w latach 1649 i 1651 dwukrotnie pokonał ich pod Łojowem, a następnie zajął Kijów. Dowodził też w bitwie pod Białą Cerkwią.


W 1654 r. heroicznie powstrzymywał przeważające siły rosyjskie, które najechały Rzeczpospolitą. Zwyciężył Rosjan pod Szkłowem, ale potem został rozbity pod Szepielewiczami, Nowym Bychowem i Wilnem. Wtedy obwiniano go też o słabe przygotowanie Smoleńska do oblężenia, ale prawdą jest, że miasto padło również na skutek postawy króla, który nie wysłał posiłków wojskowych i nie wydzielił funduszy dla wojsk litewskich. Przyczynili się do tego także zazdrośni o wpływy Radziwiłła magnaci, głównie Paweł Stefan Sapieha, który nie oddał swych prywatnych wojsk pod dowództwo hetmana.

O czarnym wizerunku Janusza Radziwiłła przesądził jednak zawarty w 1655 r. układ ze Szwedami w Kiejdanach, w którym uznał on protektorat Szwecji nad Litwą i faktycznie zerwał unię polsko-litewską. Czy jednak – jak to przedstawia Sienkiewicz – magnatem kierowały tylko osobiste ambicje? W tym czasie Wielkie Księstwo Litewskie było śmiertelnie zagrożone rosyjską inwazją, a Janusz Radziwiłł nie widział chyba innej możliwości obrony kraju niż sojusz ze Szwedami. Układ ten podpisało wówczas wielu senatorów i ponad tysiąc przedstawicieli szlachty litewskiej. Dodajmy, że i polityka króla Jana Kazimierza pozostawiała w tym czasie wiele do życzenia…

Do wizerunku Janusza Radziwiłła dodajmy jeszcze i to, że jako gorliwy wyznawca kalwinizmu był przywódcą różnowierców na Litwie. Co ciekawe, pierwszą żonę miał katoliczkę, a drugą – prawosławną, córkę Hospodara Mołdawskiego. Tej z kolei zgodę na ślub musiał wydać… sułtan turecki, którego hospodar był wasalem.

W “Potopie” widzimy śmierć magnata w 1655 roku w Tykocinie obleganym przez wojska Sapiehy, które wdzierają się do środka w chwili jego śmierci. W rzeczywistości został prawdopodobnie otruty (plamy na ciele) w nocy z 30 na 31 grudnia 1655 r., a wojska Sapiehy zdobyły przez wojska litewskie w roku 1657. Janusz Radziwiłł spoczął w końcu w rodowej krypcie tego rodu w Kiejdanach.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

20 stycznia w Historii Kresów 12 listopada w Historii Kresów 1 października w Historii Kresów 28 czerwca w Historii Kresów 13 czerwca w Historii Kresów
Tagi: "Potop" Cerkiew prawosławna historia Kresów Wschodnich Jan II Kazimierz Kijów Kościół katolicki Kozacy Kresy Wschodnie Polacy na Kresach Powstanie Chmielnickiego Radziwiłł Sapieha Sienkiewicz Szwecja Wielkie Księstwo Litewskie Wilno
  • Tags
  • "Potop"
  • Cerkiew prawosławna
  • historia Kresów Wschodnich
  • Jan II Kazimierz
  • Kijów
  • Kościół katolicki
  • Kozacy
  • Kresy Wschodnie
  • Polacy na Kresach
  • Powstanie Chmielnickiego
  • Radziwiłł
  • Sapieha
  • Sienkiewicz
  • Szwecja
  • Wielkie Księstwo Litewskie
  • Wilno

4 komentarzy

  1. grzech
    30 maja 2014 o 08:33 Odpowiedz ↓

    Więcej

    http://3obieg.pl/janusz-radziwill-bohater-rzeczypospolitej

  2. magu
    11 lipca 2014 o 21:25 Odpowiedz ↓

    Nawet nie zdajemy sobie sprawy w jak wielkim stopniu naszą wiedze o XVII wiecznej Rzeczpospolitej ugruntował literat Sienkiewicz. Niestety, jak to często w polskiej historii bywało, zbudował pomniki tym, którzy niekoniecznie na to zasługiwali i na zawsze napiętnował zdradą niekoniecznie zdrajców.

  3. mmartini72
    3 listopada 2014 o 23:34 Odpowiedz ↓

    Niestety tzw. zdrady szlachty i magnaterii podczas potopu to wynik cichej kontrreformacji w Polsce która walczyła z nowymi poglądami na świat (Bracia Polscy), nowe technologie

  4. aaa
    20 października 2015 o 11:57 Odpowiedz ↓

    “W rzeczywistości został prawdopodobnie otruty (plamy na ciele) w nocy z 30 na 31 grudnia 1655 r., a wojska Sapiehy zdobyły przez wojska litewskie w roku 1657.”

    Czy ktoś mi laskawie wytłumaczy o co chodzi w tym literackim potworku?

Dodaj komentarz Anuluj

Najczęściej czytane
Rosyjscy turyści pobili polskiego misia

Rosyjscy turyści pobili polskiego misia

Nowy film Nawalnego o tajnym pałacu Putina. Stoi na posiadłości 39 razy większej niż Monako i 159 razy większej niż Watykan (WIDEO)

Nowy film Nawalnego o tajnym pałacu Putina. Stoi na posiadłości 39 razy większej niż Monako i 159 razy większej niż Watykan (WIDEO)

Historia kawy dzieli narody: Jerzy Franciszek, Georg Franz, a może Ю́рій-Франц? Kulczyckiego wszyscy chcą

Historia kawy dzieli narody: Jerzy Franciszek, Georg Franz, a może Ю́рій-Франц? Kulczyckiego wszyscy chcą

MSZ Rosji przedstawia Białystok jako część ZSRS

MSZ Rosji przedstawia Białystok jako część ZSRS

Niemiecki szef rady dyrektorów Rosnieftu: Polska i Węgry coraz bardziej autorytarne, NATO okrąża Rosję, Europa powinna stawić czoła USA

Niemiecki szef rady dyrektorów Rosnieftu: Polska i Węgry coraz bardziej autorytarne, NATO okrąża Rosję, Europa powinna stawić czoła USA

Andrzej Pisalnik specjalnie dla Kresy24.pl: Konflikt Łukaszenki z chrześcijanami

Andrzej Pisalnik specjalnie dla Kresy24.pl: Konflikt Łukaszenki z chrześcijanami

Wyciekły nagrania, na których słychać jak wiceszef białoruskiego MSW każe okaleczać i zabijać protestujących

Wyciekły nagrania, na których słychać jak wiceszef białoruskiego MSW każe okaleczać i zabijać protestujących

Litwa nie spełni prośby białoruskiej opozycji - w sprawie kluczowej dla kształtowania samoświadomości Białorusinów

Litwa nie spełni prośby białoruskiej opozycji - w sprawie kluczowej dla kształtowania samoświadomości Białorusinów

Polski biegun ciepła i Okopy Świętej Trójcy (Fragment książki Tomasza Grzywaczewskiego "Wymazana granica. Śladami II Rzeczpospolitej")

Polski biegun ciepła i Okopy Świętej Trójcy (Fragment książki Tomasza Grzywaczewskiego "Wymazana granica. Śladami II Rzeczpospolitej")

Putin w niebieskich slipkach (WIDEO)

Putin w niebieskich slipkach (WIDEO)

Najnowsze
23 Sty
Azja i Zakaukazie

Ludzie wyszli na ulice rosyjskich miast w obronie Nawalnego. Są już pierwsze zatrzymania (WIDEO)

23 Sty
Historyczne Kalendarium Kresowe

23 stycznia w Historii Kresów

22 Sty
Rosja

Podczas zbliżającej się sesji Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy nie zajmie się naruszaniem praw człowieka na Krymie

22 Sty
Bez komentarza

Powstanie styczniowe – największe z powstań (NASZ FILM)

22 Sty
Rosja

Mer Moskwy wezwał, by nie brać udziału w sobotniej demonstracji, bo koronawirus

22 Sty
Białoruś

Białoruś nowelizuje prawo. Surowsze kary dla protestujących, łagodniejsze dla prostytutek

22 Sty
Azja i Zakaukazie

Gruzja znosi ograniczenia na loty międzynarodowe

Publikacje wyrażają jedynie poglądy autora/ów i nie mogą być utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

© Kresy24.pl 2018. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.  Kontakt | Polityka prywatności
Produkcja: Fundacja Wolność i Demokracja

Drogi Użytkowniku,

w związku z obowiązywaniem Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) przypominamy podstawowe informacje z zakresu przetwarzania danych dostarczanych przez Ciebie podczas korzystania z naszej strony. Zamykając ten komunikat (kliknięcie w przycisk "Przejdź do serwisu") oświadczasz, że zapoznałeś się z treścią Polityki Prywatności i zgadzasz się na wskazane w wymienionym dokumencie działania.

Przejdź do serwisu