• ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Kresy24.pl – Wschodnia Gazeta Codzienna
  • 26 Lut 2021
  • Ukraina
  • Białoruś
  • Rosja
  • Litwa
  • Azja i Zakaukazie
  • Region Bałtyku
  • Trójmorze
  • русский
  • yкраїнська
Kresy24.pl - Wschodnia Gazeta Codzienna
  • ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Home
Archiwum Kresowe
Stołpce

Organista z Derewna

15 Sie 2013 Archiwum Kresowe, Armia Krajowa, Stołpce 5 comments

W przeszłości miasteczko Derewno należało do Radziwiłłów. W 1590 r., Mikołaj Radziwiłł fundował tam zbór kalwiński, który po reformacji przerobiono na kościół katolicki p.w. Zwiastowania.  Wiele lat należało do hrabiów  Czapskich, przez miasteczko przepływał strumień Kiszelówka. (1)

W latach 1921/39, Derewno znajdowało się   w powiecie wołożyńskim, a po reformie administracyjnej  w 1926 r., w stołpeckim.

Liczyło 892 mieszkańców ( narodowość polską podawało 654, białoruską 8, żydowską 230) (2)

Oddalone od  Stołpc  26 km, w miasteczku była poczta (telegraf, telefon), ochotnicza straż ogniowa – kdt Tomasz Halec, kościół parafii rzymskokatolickiej, młyn parowy, garbarnia, 2 apteki,  kilkadziesiąt sklepów i punktów usługowych ( bławatne, spożywcze, obuwnicze, galanteryjne, wyroby cementowe, czapnicy,handlu końmi, krawieckie,rzeźnicze, siodlarskie, skórzane, szewskie, wyrobów tytoniowych, gotowych ubrań, wyszynku alkoholu, zegarmistrzowskich, zdunowskich itp. ) (3)

Proboszczem parafii rzymskokatolickiej był ks. Paweł Dołżyk – od  września 1939 r., wikariuszem ks. Mieczysław Suwała „Oro”.

Józef Drzewiecki w 1939 r. Fot. z książki "Nalibocka Puszcza" Tadeusza Gasztolda

Józef Drzewiecki w 1939 r. Fot. z książki “Nalibocka Puszcza” Tadeusza Gasztolda

Organistą w kościele był   Leopold Wańkowicz –  w latach wojny Józef Drzewiecki  ur. w 1904 r., w Rakowie, zmarły  w 1983 r., w Rozdalińsku (Krasnojarski Kraj). (4) Był absolwentem Konserwatorium Wileńskiego w 1930 r., organistą w kościele garnizonowym w Nowej Wilejce.  W 1939 r., walczył w składzie 78 pp., uciekł z sowieckiej niewoli, był współorganizatorem  Obwodu Armii Krajowej  Stołpce. (5)

W dniu 2 lutego 1942 r., w mieszkaniu organisty  Józefa Drzewieckiego w Derewnie  odbyło się pierwsze spotkanie organizatorów  stołpeckiego ruchu oporu. (6)

30 sierpnia 1942 r., na cmentarzu w  Derewnie, gestapo z Mińska zamordowało  byłego przewodniczącego „sielsowietu” Wańkowicza i Bolesława Wołodźkę s. Zenona i Zofii  z d. Dubicka ur. 1904 r., w Derewnie.

W  połowie marca  1943 r., na podstawie  meldunku  wywiadowczego  Łucji Dzierżyńskiej – gestapo wpadło na trop polskiej konspiracji w Iwieńcu i nakazało sporządzić listę podejrzanych Polaków, w pokoju organisty  opracowano plan  rozbicia iwienieckiego garnizonu. (7)

Organista Józef Drzewiecki, był  swego rodzaju spirytus movens stołpeckiej konspiracji zbrojnej i  „łącznikiem” z konspiracją stołpecką. Drzewiecki 2

Z dokumentu udostępnionego przez  Mariusza Matuszewskiego wynika, że  jeszcze w marcu  1944 r., wypełniał obowiązki  organisty, i  na podstawie parafialnych spisów poświadczał dane  personalne parafian. Pomagał tropionym przez NKWD żołnierzom  AK. Aresztowany w 1945 r., i zasądzony na lata katorgi, po odbyciu  „kary” nie  pozwolono mu powrócić w rodzinne strony. (8)

Zwycięskie  Powstanie Iwienieckie 19 czerwca  1943 r., jest  także jego zasługą !

Mortui sunt, ut liberi vivamus !

 

Stanisław Karlik



(1) Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich.

(2) Skorowidz Miejscowości RP, Tom VII, cz. I, Warszawa 1923, Nakładem GUS, s. 83

(3) Księga adresowa Polski i Wolnego Miasta Gdańska, s. 1027

(4) Pielgrzym nr 25 – 27, VI – X 1988, Polsko Katolicka Grupa Katolicka.

(5) Tadeusz Gasztold, Nalibocka Puszcza, TMWiKW, Koszalin 1998 r., s. 25

(6) Marian Podgóreczny, Doliniacy T.I „Za Niemnem”, Gdańsk 1991 r., s. 13

(7) Pielgrzym nr 25 – 27…

(8) Adolf Pilch, Partyzanci trzech puszcz, Editions Spotkania, s. 277

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

Brak powiązanych wiadomości

Tagi: Czapski Derewno Drzewiecki Dubicki Dzierżyńska Dzierżyński Halec historia Kresów Wschodnich Iwieniec Konserwatorium Wileńskie Kościół katolicki Krasnojarski Kraj Kresy Wschodnie Matuszewski Mińsk Naliboki Niemen Nowa Wilejka Polacy na Białorusi Polacy na Kresach Puszcza Nalibocka Radziwiłł Raków służby specjalne Stołpce Suwała Wańkowicz Wołożyn Żydzi
  • Tags
  • Czapski
  • Derewno
  • Drzewiecki
  • Dubicki
  • Dzierżyńska
  • Dzierżyński
  • Halec
  • historia Kresów Wschodnich
  • Iwieniec
  • Konserwatorium Wileńskie
  • Kościół katolicki
  • Krasnojarski Kraj
  • Kresy Wschodnie
  • Matuszewski
  • Mińsk
  • Naliboki
  • Niemen
  • Nowa Wilejka
  • Polacy na Białorusi
  • Polacy na Kresach
  • Puszcza Nalibocka
  • Radziwiłł
  • Raków
  • służby specjalne
  • Stołpce
  • Suwała
  • Wańkowicz
  • Wołożyn
  • Żydzi

5 komentarzy

  1. Andrzej Halec
    27 kwietnia 2014 o 21:07 Odpowiedz ↓

    Rodzina mojego ojca pochodzi z Derewna. Dziadkowie, Antoni i Monika Halec, z czworgiem dzieci, wlaczajac mojego ojca Franciszka, zostali wywiezieni przymusowe roboty do Niemiec w 1943. Wujek Waclaw jako technik lesny zostal wczesniej wywieziony do sowieckiego lagru. Wujek Henryk byl specjalista od skupowania posowieckiej broni. Za bimber. Jedzil furmanka na Ukraine. Po zakonczeniu wojny wszyscy osiedlili sie w Warszawie i okolicach. Wujkowie i ciocie powymierali w 80-tych latach. Ksiadz Suwala pozostal naszym rodzinnym kaplanem do swojej smierci. Tez w Warszawie. Byl kapelanem w liceum PAX-u. Napisal rozdzial w “Udzial Kapelanow Woskowych w II-giej Wojnie Swiatowej”. Opisal tam powstanie w puszczy Nalibockiej.
    Szukam rodziny i ziomkow. Serdecznie prosze o kontakt.

    1. Wańkowicz
      12 grudnia 2015 o 18:19 Odpowiedz ↓

      Jestem wnuczką Leopolda Wańkowicza a córką Przemysława Wańkowicza mieszkam we Wrocławiu . Moją ciocią była Bronisława Halec . pozdrawiam Elżbieta Wańkowicz-Iskra

  2. Władysław Czerniawski
    19 czerwca 2015 o 09:11 Odpowiedz ↓

    mój stryj Onufry Kołoszyc pochodził z Derewna.Jako żołnierz WP w 1939 roku dostał się do niewoli…wywieziony gdzieś za Kaługę został zwolniony i wrócił do domu bo był rolnikiem….miał spracowane ręce…

  3. Zbigniew Wołocznik
    21 października 2015 o 09:24 Odpowiedz ↓

    Jak napisał w swoich wspomnieniach ks. Mieczysław Suwała proboszcz parafii w Derewnie – pierwszym przewodniczącym “sielsowietu” został Leopold Wańkowicz – który był organistą w kościele.
    Cyt. (…)- W domu ludowym całymi dniami trwały zebrania, na których wybierano i obalano władze. Po kilku dniach wybrano wreszcie przewodniczącego „sielsowieta”. Został nim Leopold Wańkowicz, były organista.-(…)
    http://www.iwieniec.eu/AK/relacja_ks_Oro.htm

  4. stanisław
    21 września 2017 o 17:16 Odpowiedz ↓

    Zbigniew Miszkiewicz: ” Szanowny Panie Stanislawie…zwracam sie z uprzejma prosba o wyjasnienie pewnej sprawy z dawnych, miaanowice:Swego czasu w roku 1943 zostal zamordowany ks. Pawel Dolzyk…proboszcz parafji z koscowa w Derewnie. Jak sobie dobrze pamietam w/g opowiadania przez moich rodzicow, ze zamordowali ksiedza Dolzyka wraz z organista sowieccy partyzanci i to w okrotny sposob, w lesie przy miescowosci Balewicze.Jest to droga z Derewna do Chotowy i Mieszyc. Tym czasem na mojej stronie Facebooka Pan Stanislaw Dziemienko twierdzi, ze ks.Tadeusz Dolzyk zostal zamordowany przez hitlerowcow i jest zdjecie gdzie czarny zelazny krzyz z czarna tablica i napisem po bialorusku, zamordowany przez hitlerowcow. Byc moze cos umknelo mojej uwadze, ale cos tu sie nie zgadza.Czy byc moze manipulacja bialoruska tak jak jest w Nalibokach ; pomordowani w czase masakry mieszkancy Nalibok 127 osob przez sowiecko-zydowka partyzantke, ale napis na pomniku i tablicach istnieje inacaj, tam nie ma, ze pomordowani przez.sowieka partyzantke Wiec moja prosba, czy jest jakas mozliwosc zweryfikowac prawde.Ja swego czasu kiedys czytalem w “Kresy 24″, tylko nie pamietam jaki to byl i czyj opis i teraz nie moge znalesc, a przejzalem sporo artrykulow i nic z tego.. W jakims opisie byla wzmianka o zamordowaniu ks.prob.Pawla Dolzyka ale nie zapadla mnie pamiec kto zamordowal. Jak pamietam to Niemcy wykonywali egzekucje na miejscu i bez okrucienstw zeby gdzies wywozic za miesce, natomiast sowiecko-zydowsak partyzantka to byla znana nad znecaniem sie nad ofiara”.

Dodaj komentarz Anuluj

Najczęściej czytane
Ukraina przejęła rurociąg „Samara-Zachód” – współwłasność Medwedczuka

Ukraina przejęła rurociąg „Samara-Zachód” – współwłasność Medwedczuka

Zapomniane polskie państwo między Rosją i Chinami

Zapomniane polskie państwo między Rosją i Chinami

Bestialskie tortury w rosyjskiej kolonii karnej. Wyciekły nagrania

Bestialskie tortury w rosyjskiej kolonii karnej. Wyciekły nagrania

Ukraiński wywiad: Rosja chce ukończyć Nord Stream 2 do 12 czerwca

Ukraiński wywiad: Rosja chce ukończyć Nord Stream 2 do 12 czerwca

Rosja grozi, że uderzy na NATO jako pierwsza

Rosja grozi, że uderzy na NATO jako pierwsza

Białoruskie MSZ sugeruje zachodnim dyplomatom możliwość wydalenia z Mińska

Białoruskie MSZ sugeruje zachodnim dyplomatom możliwość wydalenia z Mińska

Rosyjska agresja w Donbasie kosztuje ten region już ponad 50 mld dolarów

Rosyjska agresja w Donbasie kosztuje ten region już ponad 50 mld dolarów

Pieskow: Ukraina przestała być dla Rosji państwem przyjaznym

Pieskow: Ukraina przestała być dla Rosji państwem przyjaznym

Łukaszenka u Putina (WIDEO) (ZDJĘCIA)

Łukaszenka u Putina (WIDEO) (ZDJĘCIA)

"Kijów wyczerpał zdolności do przesuwania się na Zachód w oparciu o Niemcy"

"Kijów wyczerpał zdolności do przesuwania się na Zachód w oparciu o Niemcy"

Najnowsze
26 Lut
Azja i Zakaukazie

Prezydent Litwy: Ostatnie wydarzenia w Gruzji budzą duże zaniepokojenie

26 Lut
Rosja

Lewicowy brytyjski polityk odchodzi z Amnesty International po tym jak organizacja odmówiła Nawalemu statusu więźnia sumienia

26 Lut
Rosja

Biden: USA nigdy nie uznają Krymu za rosyjski

26 Lut
Białoruś

Białoruś rozpoczęła produkcję rosyjskiej szczepionki na Covid 19 – Sputnik V

26 Lut
Rosja

Nieoficjalnie: Nawalny jest obecnie przetrzymywany w kolonii nr 6 pod Moskwą

26 Lut
Białoruś

Łukaszenka podzielił się władzą z 45- letnim synem

26 Lut
Białoruś

Sejm RP wezwał reżim Łukaszenki do uwolnienia dziennikarek Biełsatu

Publikacje wyrażają jedynie poglądy autora/ów i nie mogą być utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

© Kresy24.pl 2018. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.  Kontakt | Polityka prywatności
Produkcja: Fundacja Wolność i Demokracja