IPN: Program obchodów 75. rocznicy Zbrodni Wołyńskiej

W niedzielę 11 lipca 1943 roku oddziały UPA dokonały skoordynowanego ataku na 99 polskich miejscowości, głównie w powiatach kowelskim, horochowskim i włodzimierskim. Było to apogeum mordów prowadzonych od lutego 1943 roku do wiosny 1945 roku. Instytut Pamięci Narodowej podejmuje działania, których celem jest wyjaśnianie okoliczności zbrodni przez historyków i prokuratorów, godne upamiętnienie ofiar oraz edukacja na temat zbrodni.

Badacze obliczają, iż tylko tego jednego dnia mogło zginąć ok. 8 tys. Polaków – głównie kobiet, dzieci i starców. Ludność polska ginęła od kul, siekier, wideł, noży i innych narzędzi, nierzadko w kościołach podczas mszy św. i nabożeństw. Powszechnie przyjęło się, że 11 lipca obchodzona jest rocznica zbrodni wołyńskiej. Zbrodnię, kwalifikowaną przez pion śledczy IPN jako ludobójstwo, przeprowadzili nacjonaliści ukraińscy z OUN-B i UPA na ludności polskiej Wołynia, Galicji Wschodniej, a także części Lubelszczyzny i Polesia. Szacuje się, że w jej wyniku w latach 1943–1945 zamordowano ok. 100 tys. Polaków. W wyniku polskich akcji odwetowych zginęło także ok. 10 tys. Ukraińców.

Instytut Pamięci Narodowej podejmuje działania, których celem jest wyjaśnianie okoliczności zbrodni przez historyków i prokuratorów, godne upamiętnienie ofiar oraz edukacja na temat zbrodni.

W 75. rocznicę Zbrodni Wołyńskiej Instytut uczestniczy w obchodach rocznicowych upamiętniających ofiary, m.in. w Gdańsku, Toruniu, Grudziądzu, Krakowie, Lublinie i Warszawie. IPN jest także organizatorem i współorganizatorem przedsięwzięć naukowych i edukacyjnych. Przygotowano konferencje naukowe, pokazy filmów i spektakle teatralne, wystawy oraz warsztaty dla nauczycieli i uczniów.

PROGRAM OBCHODÓW

IPN CENTRALA

5–6 lipca, Warszawa – międzynarodowa konferencja naukowa „II wojna światowa w stosunkach polsko-ukraińskich – stan badań, perspektywy badawcze”
10 lipca, Warszawa – pokaz filmów o Wołyniu (Przystanek Historia IPN, Marszałkowska 21/25, godz. 15.00)
11 lipca, Warszawa – obchody pod pomnikiem Poległym i Pomordowanym na Wschodzie, organizowane we współpracy z UdSKiOR
16 lipca, Warszawa – premiera książki Anny Herbich „Dziewczyny z Wołynia” (Przystanek Historia IPN, Marszałkowska 21/25, godz. 18.00)
Spektakl „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz
IPN BIAŁYSTOK

12 lipca, Białystok – wykład Sebastiana Nowakowskiego pt. „Wołyń 1943 – historia i pamięć”
lipiec – ogłoszenie naboru na warsztaty dla nauczycieli współorganizowane z Kuratorium Oświaty
wrzesień – warsztaty dla nauczycieli
wrzesień – spektakl „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz
IPN GDAŃSK

Uroczystości upamiętniające 75. rocznicę krwawej niedzieli na Wołyniu
8 lipca, Toruń – Uroczystości w Toruniu
17:00 – prof. dr hab. Mirosław Golon, dyrektor IPN Gdańsk – Wołyń 1943. Wołają z grobów, których nie ma. Prawda i pamięć. Krótki zarys historyczny o tragicznych wydarzeniach na Wołyniu
17:20 – prof. dr hab. Grzegorz Górski, Kolegium Jagiellońskie w Toruniu – Czy Zbrodnia Wołyńska to było ludobójstwo?
17:40 – prof. dr hab. Waldemar Rozynkowski, UMK – Sł. Boży Adolf P. Szelążek – biskup diecezji łuckiej na Wołyniu w trudnym okresie II wojny światowej
18:00 – uroczysta Msza św. za ofiary zbrodni wołyńskiej pod przewodnictwem bp. Andrzeja Suskiego
19:00 – odsłonięcie Tryptyku Zbrodni Wołyńskiej

W piątek, sobotę i niedzielę będzie dostępna wystawa IPN na temat Zbrodni Wołyńskiej.

11 lipca, Gdańsk – odsłonięcie planszy informującej o ludobójstwie na ziemiach południowo-wschodnich II RP. Uroczystość przy pomniku wołyńskim w Gdańsku, nieopodal bazyliki pw. św. Brygidy
11 lipca, Gdańsk – filmowa akcja „Echa Wołynia”: prelekcja na temat Zbrodni Wołyńskiej, projekcja filmów dokumentalnych oraz spotkanie ze świadkami historii (Sala Edukacyjno-Konferencyjna im. gen. A. E. Fieldorfa „Nila”, al. Grunwaldzka 216)
11 lipca, Grudziądz – uroczystości w Grudziądzu
11.00 – Msza św. w kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, ul. Moniuszki 8 w Grudziądzu
12.00 – odsłonięcie tablicy edukacyjnej oraz poświęcenie krzyża, zbieg ulic Rapackiego i Królewskiej w Grudziądzu; złożenie kwiatów pod pomnikiem Ofiar ukraińskich nacjonalistów oraz otwarcie wystawy IPN  „Wołyń 1943. Wołają z grobów, których nie ma”

​12 lipca, Elbląg – filmowa akcja „Echa Wołynia”: prelekcja na temat Zbrodni Wołyńskiej, projekcja filmów dokumentalnych (Centrum Edukacyjne IPN im. J. Kurtyki, ul. Mierosławskiego 5).
IPN KATOWICE

5 lipca,  Bytom – spektakl „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz
11 lipca, Bielsko-Biała – 75. rocznica krwawej niedzieli na Wołyniu
10 września, Katowice – konferencja dla nauczycieli pt. „Zbrodnia Wołyńska” (Przystanek Historia – Centrum Edukacyjne IPN im. Henryka Sławika w Katowicach, ul. Św. Jana 10)
IPN KRAKÓW

25 czerwca, Kraków – Rocznicowe obchody „Niedokończone msze wołyńskie”
– Konferencja naukowa „Ludobójstwo na kresach południowo-wschodnich, 1943–1944: aspekt eklezjalny i teologiczny” (Aula Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, ul. Sławkowska 17)

ks. prof. dr hab. Józef Marecki, Nabożeństwa bez końca w przeszłości
dr Leon Popek, Straty duchowieństwa na Wołyniu w okresie drugiej wojny światowej
prof. dr hab. Włodzimierz Osadczy, Błogosławiony bp Grzegorz Chomyszyn wobec herezji nacjonalizmu ukraińskiego
ks. prof. dr hab. Franciszek Longchamps de Berier, Misterium nieprawości
dr hab. Andrzej A. Zięba, Duchowieństwo prawosławne wobec ludobójstwa wołyńskiego

– Przedpremierowy pokaz filmu Niedokończone msze wołyńskie
– Msza św. w intencji duchowieństwa wołyńskiego i ludności cywilnej – ofiar zbrodni w Katedrze Wawelskiej

11 lipca, Kraków – obchody 75. rocznicy krwawej niedzieli na Wołyniu
9.30 – Msza św. w kościele oo. Karmelitów Bosych w intencji ofiar ludobójstwa na Kresach II Rzeczypospolitej
11.00 – modlitwa w intencji pomordowanych kresowian pod pomnikiem Wołyńskim na cmentarzu Rakowickim, złożenie kwiatów
13.00 – otwarcie wystawy „Wołyń 1943. Wołają z grobów, których nie ma” na placu Szczepańskim (czynna do 26 lipca 2018)
18.00 – prezentacja wystawy „Rzeź wołyńska”, wykład dr. Pawła Naleźniaka „Samoobrony polskie na Wołyniu” i pokaz filmu „Wołyń” Wojciecha Smarzowskiego w Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa „Nila” (ul. Wita Stwosza 12)

IPN ŁÓDŹ

20 września, Łódź – warsztaty dla nauczycieli na temat teki edukacyjnej IPN

PN LUBLIN

14 czerwca, Świdnik – Spektakl „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz
15 czerwca, Radom – Spektakl „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz
7 lipca, Lublin – Kino w bramie. Pokaz filmu „Wołyń” Wojciecha Smarzowskiego
10 lipca, Bruksela – otwarcie wystawy „Niedokończone msze wołyńskie. Martyrologium duchowieństwa wołyńskiego – ofiar zbrodni nacjonalistów ukraińskich w czasie II wojny światowej”, przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie, Katolickie Stowarzyszenie Dziennikarzy „Civitas Christiana” oraz Centrum UCRAINICUM KUL
11 lipca, Lublin – odsłonięcie pomnika Ofiar Wołynia
14 września, Lublin – Warsztaty „wołyńskie” dla nauczycieli
IPN POZNAŃ

4 lipca,  Konin – spektakl „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz
9–31 lipca, Poznań – prezentacja wystawy „Wołyń 1943. Wołają z grobów, których nie ma” (Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu)
wrzesień, Zielona Góra – prezentacja spektaklu „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz dla uczniów
wrzesień, Poznań – prezentacja spektaklu „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz dla uczniów
wrzesień – szkolenie wyjazdowe dla nauczycieli dotyczące zbrodni wołyńskiej

IPN RZESZÓW

Uroczystości w 75. rocznicę Zbrodni Wołyńskiej

3 lipca, Rzeszów – pokaz filmu „Wołyń” Wojciecha Smarzowskiego poprzedzony prelekcją Artura Brożyniaka (IPN)
11 lipca, pow. lubaczowski – akcja „11 lipca zapal Znicz Pamięci”, której celem jest zapalenie zniczy na grobach wszystkich pomordowanych przez OUN-UPA w pow. lubaczowskim
wrzesień, Czudec – seminarium dla nauczycieli z Podkarpacia poświęcone Zbrodni Wołyńskiej

IPN SZCZECIN

14 czerwca, Szczecin – spotkanie Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego „Grota” poświęcone placówkom samoobrony na Wołyniu
6–27 lipca, Szczecin (Jasne Błonia) – prezentacja wystawy plenerowej „Wołyń 1943. Wołają z grobów, których nie ma”
IPN WARSZAWA

16 czerwca, Pruszków – wykład Ewy Siemaszko „Zbrodnia Wołyńska. Od terroru do ludobójstwa”
25 czerwca, Ostrołęka – prelekcja dr. Dariusza Gałaszewskiego na temat zbrodni wołyńskiej i pokaz filmu „Wołyń” Wojciecha Smarzowskiego

IPN WROCŁAW

18 i 19 czerwca, Wrocław – spektakl „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz
30 czerwca, Wrocław – wykład dr. Stanisława A. Bogaczewicza dla osadzonych w Areszcie Śledczym
11 lipca, Wrocław – obchody 75. rocznicy zbrodni wołyńskiej
11 lipca, Trójca k. Zgorzelca – uroczystości wrocznicę ludobójstwa dokonanego na obywatelach II Rzeczypospolitej
11 lipca, Wrocław – w Aulii Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu dyskusja panelowa „Wielkość i dramat polskich Kresów”, godz. 18.00
sierpień, Dolny Śląsk – prezentacja wystawy plenerowej „Wołyń 1943. Wołają z grobów, których nie ma”
Audycja w Radiu Rodzina „Wołyń 1943: jak o tym uczyć?”
Wykłady w środowiskach harcerskich – prowadzenie Marek Gadowicz