60-lecie Polskiego Teatru w Wilnie

Polski Teatr w Wilnie z okazji jubileuszu 60-lecia zaprosił na premierę przedstawienia Aleksandra hr. Fredry „Pan Jowialski” w reżyserii Inki Dowlasz, która odbyła się w niedzielę 19 listopada br., o godz. 16:00, w Teatrze na Pohulance (Teatr Stary w Wilnie).

Założycielką Polskiego Teatru w Wilnie jest nieżyjąca już zawodowa aktorka Irena Rymowicz. Od 30 lat zespołem kieruje Irena Litwinowicz, która do teatru przyszła jako dziecko.

„W ciągu 60 lat przez zespół przewinęło się około 300 osób. Obecnie, razem z naszym Studiem Młodzieżowym, jest nas około 30-tu”

– powiedziała dyrektor Litwinowicz.

W tym teatrze swoje pierwsze kroki stawiali m.in. aktorzy pracujący obecnie w Polsce: Joanna Moro, Agata Meilute oraz Jan Dravnel.

Na swym koncie zespół ma 80 premier, ponad 3 tysiące przedstawień, udziały w festiwalach teatralnych na Litwie i w innych krajach. W repertuarze są dramaty, komedie, bajki i farsy autorów zarówno polskich, jak i litewskich, a także klasyków światowych.

Polski Teatr w Wilnie może się poszczycić licznymi odznaczeniami. Podczas niedawnych wileńskich uroczystości z okazji Narodowego Święta Niepodległości teatr został uhonorowany Odznaką Honorowy za Zasługi dla Polonii i Polaków za Granicą.

Jubileuszowy wieczór zgromadził sympatyków Polskiego Teatru w Wilnie, jego byłych członków, przedstawicieli polskich organizacji społecznych i artystycznych na Litwie oraz polskiej placówki dyplomatycznej na czele z ambasadorem Konstantym Radziwiłłem.

Spektaklowi „Pan Jowialski” Aleksandra hr. Fredry towarzyszyła wystawa „Aktor – postać – kostium” opowiadająca o 60 latach działalności zespołu. Zaprezentowano wybrane kostiumy i rekwizyty teatralne, afisze premier, szkice i makiety spektakli, galerię zdjęć.

„Wybór komedii »Pan Jowialski« Aleksandra Fredry na dzisiejszy szczególny wieczór ma też wymiar symboliczny”

– dodała Irena Litwinowicz, kierownik artystyczna zespołu. Pierwszą premierą, w styczniu 1965 roku, również była sztuka Aleksandra hr. Fredry, „Damy i huzary”.

W Zapiskach starucha Aleksander Fredro powiedział:

„Komedia wyłącznie tendencyjna niczego nie nauczy, nikogo nie poprawi, więcej w niej zawsze złości niż prawdy”.

Trzeba więc zostawić na boku, prostackie w gruncie rzeczy, podejście, że musimy głównie śmiać się, krytykować, wytykać cokolwiek. Należy wsłuchać się uważnie w literę tekstu, w szerszy kontekst historyczny oraz uwzględnić to, że widz lubi wyjść z teatru podniesiony na duchu.

Pan Jowialski miał prapremierę w roku 1832 w dobie przelewu krwi Powstańców Listopadowych. A tu – proszę, komedyjka. Mamy w kulturze podobne wzorce: Hamlet udawał głupka, w jakimś sensie Sokrates, bliżej naszej epoki – Witkacy. Takich ludzi nie traktuje się serio, nie szpieguje ich poczynań, nie podejrzewa o ukryte zamiary. Polski na mapie już nie ma, ale Polacy… istnieją. Potężne siły zaborców ośmieszają metodycznie wszystko, co polskie, szlacheckie, zacierają język, wydzierają religię, szaleje cenzura. I oto w pewnym galicyjskim dworze, nieco ćwiknięty szlachcic Pan Jowialski uprawia osobliwy terror – terror dobrego humoru. Lubuje się on w poezji, inscenizacjach, moralnych pouczeniach. Rozumiemy to tak, że w obliczu niemożliwego działania militarnego, wyraża on swoją postawą: ratujmy język, bogatą i barwną polszczyznę, ratujmy kulturę, ratujmy nasze wartości. Potyczki i kwasy w rodzinie okazują się skutkiem ciosów, które nieuchronnie musiały dotknąć i rujnować psychikę mieszkańców ziemi targanej wojnami, pożarami, utratą ojczyzny. Taka była epoka Fredry.

A jego komedie rządzą się – wciąż jeszcze nie do końca odkrytymi – prawami…

„Pan Jowialski”

• Adaptacja i reżyseria – Inka Dowlasz
• Współpraca reżyserska – Irena Litwinowicz
• Scenografia – Rafał Piesliak
• Muzyka – Mariusz Czarnecki
• Efekty dźwiękowe – Andrzej Kaczmarczyk
• Choreografia – Tatiana Siedunowa
• Obsada:
  Pan Jowialski – Jerzy Szymanel
  Pani Jowialska, jego żona – Renata Szymanel
  Szambelan Jowialski, ich syn – Mirosław Szejbak
  Szambelanowa, jego żona – Teresa Samsonow
  Helena, córka Szambelana z pierwszego małżeństwa – Gabriela Błażewicz
  Janusz – Dariusz Piotrowicz
  Ludmir – Roman Niedźwiecki
  Wiktor – Rafał Pieslak
  Lokal – Andrzej Staniul
  Żandarmi – Józef Brażyński, Czesław Litwinowicz
  Pokojówka – Gabriela Ždanavičiūtė
  oraz aktorzy Studia Młodzieżowego
  Polskiego Teatru w Wilnie.

Projekt finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach konkursu „Polonia i Polacy za Granicą 2023”.

RES