Pierwsze pociągi pancerne, które znalazły się w polskich siłach zbrojnych pochodziły z czasów I wojny światowej. Po odpowiednim zmodernizowaniu (m.in. przystosowaniu do torów szerokich na wschodzie) brały udział na wszystkich teatrach działań zbrojnych tj. w powstaniu wielkopolskim, wojnie z Ukraińcami, trzecim powstaniu śląskim oraz wojnie polsko-bolszewickiej.
Nie jest znana dokładna liczba pociągów pancernych biorących udział w działaniach przeciwko bolszewikom. Według dostępnych danych liczba ta mogła sięgnąć 50. 1 grudnia 1920 roku na stanie wojska kolejowego znajdowało się 26 pociągów pancernych.
Podczas odwrotu ze wschodu wojsk polskich pociągi odegrały znaczącą rolę, w tym również w walkach o Brześć na przełomie lipca i sierpnia 1920 roku. Z zachowanych źródeł wynika, że działania te wspierały: Pociąg Pancerny Nr 21 „Generał Listowski”, Pociąg Pancerny Nr 9 „Danuta”, Pociąg Pancerny Nr 11 „Poznańczyk”.
Po 16 sierpnia 1920 roku, następstwem przeprowadzonej kontrofensywy, w rejonie Brześcia i dalej na wschód skierowane były pociągi pancerne m.in: „Boruta”, ”Śmiały”, „Bartosz Głowacki”, „Wilk”, „Mściciel”, „Śmierć”, „Groźny”, „Hallerczyk”.
Pociąg Pancerny Nr 21 „Generał Listowski” – eks „Postrach”
Pociąg zdobyty na Bolszewikach podczas działań bojowych na Kresach. Prawdopodobnie eks „Postrach” (były dwa: „Postrach Nr 1″ oraz „Postrach Nr 2″) zbudowany w Kijowie. W trakcie wojny 1918-1920 oddziały Wojska Polskiego zdobyły około 30 lokomotyw rosyjskich, w tym pewną ilość lokomotyw pancernych oraz półpancernych.
Na przełomie lipca/sierpnia 1920 roku pociąg wziął udział w obronie Brześcia, a następnie utrzymaniu linii frontu na rzece Bug w Terespolu. W dniu 2 sierpnia pociąg został unieruchomiony następstwem ostrzału artylerii rosyjskiej. W tym czasie Rosjanie sforsowali Bug. Wobec obawy, że pociąg wpadnie w ręce wroga, załoga pociągu po opuszczeniu zdetonowała ładunki wybuchowe.
Pociąg Pancerny Nr 9 „Danuta”
Pociąg z lokomotywą austro-węgierską serii 229, opancerzoną w zakładach „Zieleniewskiego” w Krakowie i przydzielona do pociągu pancernego „Wawel”. Pociąg ten został następnie przekazany powstańcom wielkopolskim (za transport żywności dla oblężonego Lwowa) i tutaj po zmodernizowaniu w Zakładach Cegielskiego w Poznaniu otrzymał nową nazwę „Danuta”. Wraz z wojskiem wielkopolskim skierowany na front wschodni. W dniach 17 i 18 lipca 1920 roku wspierał w walkach nad rzeką Łań 63 i 64 pułk piechoty. Walczył też pod Żabinką a następnie nad Bugiem w Terespolu. Między innymi w dniu 4 sierpnia wycofany w rejon Chotyłowa, gdzie następnie poprzedził ostrzałem artyleryjskim kontratak wojsk polskich z Białej Podlaskiej, Woskrzenic i Kijowca na Pratulin. We wrześniu 1930 roku przydzielony został pod Nr 11 do 26 Dywizji Piechoty Armii Poznań. Brał udział w bitwie nad Bzurą. Zniszczony pod Warszawą 17 września.
Pociąg Pancerny Nr 11 „Poznańczyk”
Pociąg podobnie jak „Danuta”, zmodernizowany w Zakładach Cegielskiego w Poznaniu. Był to pociąg improwizowany i składał się z wagonów towarowych, uzbrojonych w karabiny maszynowe, wagony osłonięte były betonem i workami z piaskiem. Po sformowaniu pociąg został skierowany na pomoc powstaniu wielkopolskiemu, W grudniu 1919 roku po przystosowaniu na tory szerokie, został skierowany do walki w wojnie polsko-bolszewickiej, w tym w walkach o Brześć. Wspólnie z ”Danutą” wspierał działania 16 DP i 1 Brygady Górskiej. W Bitwie Warszawskiej wspierał oddziały 1 DP Legionów. Brał udział w Kampanii Wrześniowej. Zniszczony 9 września pod Warszawą.
Wojciech Kobylarz/ Echa Polesia
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!