• ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Kresy24.pl – Wschodnia Gazeta Codzienna
  • 26 Sty 2021
  • Ukraina
  • Białoruś
  • Rosja
  • Litwa
  • Azja i Zakaukazie
  • Region Bałtyku
  • Trójmorze
  • русский
  • yкраїнська
Kresy24.pl - Wschodnia Gazeta Codzienna
  • ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Home
Archiwum Kresowe
Wilno

Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu

25 Lut 2019 Archiwum Kresowe, Historia i Wspomnienia, Wilno 3 comments

W moim archiwum zachowało się 19 oryginalnych zdjęć o formacie pocztówkowym fotografa wileńskiego E. Zdanowskiego z 1930 roku. Przedstawiają one wnętrza kościoła Św. Piotra i Pawła w Wilnie na Antokolu. Zdjęcia te były w posiadaniu mojego ojca Bronisława Nielubowicza (1880-1955) inżyniera architekta. Ojciec mój był wielkim miłośnikiem Wilna, a szczególnie jego zachwyt, jako artysty i konserwatora zabytków, budziły wspaniałe wnętrza barokowego wystroju tego kościoła.

Wielki znawca Wilna, Juliusz Kłos profesor Uniwersytetu Wileńskiego im. St. Batorego i autor przewodnika „Wilno przewodnik krajoznawczy” tak pisze o kościele Antokolskim: „Jedynym, lecz zato olśniewająco wspaniałym przedstawicielem sztuki kościelnej w drugiej połowie XVII w. jest wyjątkowy wprost w swej wartości artystycznej kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu (1668-1684 r.), nie mający równego sobie w całej Polsce jako kompozycja wnętrza” i dalej zauważa: „Jakże blado i anemicznie w porównaniu z wnętrzem kościoła św. Piotra i Pawła wygląda jego daleka kuzynka, kościół św. Anny w Krakowie, pokryty stiukami Fontanny z końca XVIII w.”

Fundatorem kościoła wileńskiego był Michał Kazimierz Pac (1624-1682) magnat litewski, syn Stefana Paca, referendarza w. litewskiego i następnie podskarbiego w. litew. i podkanclerza litew. Fundator był hetmanem polnym litewskim i wojewodą wileńskim. Budowę kościoła i nadzór nad jego budową powierzył Janowi Zaorowi (Zaorowiczowi) polskiemu architektowi z Krakowa.

Nie była to pierwsza budowla sakralna w tej części Wilna. Wznoszono tu kolejno aż dwa kościoły drewniane, pierwszy spłonął w 1594 roku a drugi, budowany w latach 1609 –16r., został prawie całkowicie zniszczony w czasie wojny moskiewskie (1655-61 r.).

Wzniesienie nowego kościoła było przez fundatora traktowane jako votum dziękczynienia za koniec wojny i uratowanie mu życia. Wznoszenie na Antokolu kompleksu sakralnego rozpoczęto od budowy klasztoru kanoników luterańskich, a następnie przystąpiono do wznoszenia samego kościoła. Całość zabudowań otoczono murem obronnym z czterema flankującymi basztami. Kościół ma połączenie z położonym na zapleczu klasztorem krużgankiem arkadowym z krytym korytarzem.

Fasada kościoła posiada dwie kondygnacje i zwieńczona jest ozdobnym barokowym szczytem z herbem Paców i sentencją łacińską „Regina pacis funda nos In pace” (Królowo pokoju umocnij nas w pokoju). Wyższą kondygnację frontu kościoła projektant wzbogacił w balkony i kolumienki a całość fasady ograniczył dwustronnymi wieżyczki, zwieńczonymi hełmami. W planie i układzie kościół jest w kształcie jezuickiego krzyża z centralną wielką kopułą na skrzyżowaniu naw, tworzących krzyż łaciński. W obu nawach bocznych są dwa ołtarze: Ołtarz Pięciu Ran Chrystusa i Ołtarz NMP Łaskawej. W obu nawach bocznych jest szereg kaplic. Wnętrze kościoła głównie rozświetlają okna kopuły centralnej.

Sławne sztukaterie zdobiące wnętrze kościoła wykonał Giovanni Pietro Pertti lub Peretti, włoski barokowy rzeźbiarz i architekt, uważany za jednego z czołowych rzeźbiarzy europejskich na progu XVIII w. Urodził się w Mulino w Szwajcarii w 1648 r. i zmarł w Wilnie w 1714 r. Kształcił się we Florencji. Pracował razem z Giovannno Maria Gllli’m z Mediolanu, który wraz ze swymi współpracownikami dodawał ozdobniki wokół jego rzeźb. Przy zdobieniu wnętrza kościoła brało udział około 300 rzemieślników, sprowadzonych z Warszawy, którzy uprzednio zajęci byli przy restauracji zamku Królewskiego.

Przytoczmy tu ocenę artystyczną wnętrza świątyni prof. J.Kłosa: …”Porywające swym przepychem wnętrze, pokryte stiukowymi rzeźbami o wartości wyższej sztuki. Nieprzebrane, iści barokowe bogactwo motywów zdobniczych figuralnych (przeszło 2000 postaci ludzkich) w pierwszej chwili oszałamia zachwyconego widza; lecz rozrzutność ta ujęta jest w tak mocne karby regularnego układu, dokonanego ręką wytrawnego mistrza, że całość przedziwnie harmonijna i spokojna mimo akcentów w szczegółach, ani przez chwilę nie robi wrażenia przeładowania. Przyczynia się do tego w znacznym stopniu jednolita białość ścian oraz stiuków, ożywiona dyskretnym kontrastem malowideł umieszczonych na sklepieniach nawy głównej (autor Marcin de Altamonte z Rzymu), jak również skoncentrowanie oświetlenia wnętrza przez wysoko wyniesiona kopułę o wielkich oknach”

Niestety przedwczesna śmierć fundatora (1682 r.) nagle przerwała prace i artyści nie mogli dokończyć przewidywanego najdoskonalszego elementu zdobniczego kościoła, jakim miał być ołtarz główny. Pozostał on w skromniej postaci. Obecnie w bogato ozdobionym prezbiterium umieszczono obraz Franciszka Smuglewicza „Pożegnanie św. św. Piotra i Pawła” (1804 r.) oraz cztery figury proroków, dłuta K. Jelskiego.

W roku 1803 odnowienie kościoła powierzono Janowi Baretko i Mikołajowi Piano z Mediolanu. Ich dziełem jest ambona w kształcie łodzi i dwa ołtarze boczne w stylu późnego rokoka. Na początku XX w. zawieszono wspaniały żyrandol w kształcie łodzi żeglownej. Ma on pochodzić z manufaktury weneckiej, ale niektórzy uważają, że został wykonany w Lipawie.

Fundator kościoła kazał się pochować pod progiem świątyni. Mówi o tym umieszczona przed wejściem do kościoła płyta nagrobna z napisem „Hic jacet peccator” (Tu leży grzesznik). W przedsionku kościoła są dwa wielkie bębny (litaury) – kotły muzyczne, złożone z półkuli miedzianych pokrytych napiętą skórą. Podobno mają one być zdobyte przez fundatora z pod Chocimia.

Epitafium na murze kościoła św.św. Piotra i Pawła w Wilnie. Fot.wyk. Stanisław Karlik – 8VIII2012 r.

Bohdan Nielubowicz

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

Brak powiązanych wiadomości

Tagi: Antokol Chocim kościoły na Kresach Kraków Pac Smuglewicz Uniwersytet Wileński Wilno
  • Tags
  • Antokol
  • Chocim
  • kościoły na Kresach
  • Kraków
  • Pac
  • Smuglewicz
  • Uniwersytet Wileński
  • Wilno

3 komentarzy

  1. count
    19 marca 2019 o 20:56 Odpowiedz ↓

    WSPANIALE,CZY JEST ALBUM ZDJECIOWY KOLOROWY TAGO KOSCIOLA,KTORY PAMIETAM GDY BYLEM NASTOLATKIEM .URODZILEM SIE W WILNIE SKAD WURZUCONO NAS W 1946 ROKU!!!!

  2. Paweł
    14 stycznia 2020 o 14:29 Odpowiedz ↓

    Klasztor, od którego rozpoczęto budowę kompleksu sakralnego na Antokolu, był przeznaczony dla kanoników regularnych laterańskich (nie “luterańskich”, jak błędnie podaję autor artykułu).

  3. Paweł
    14 stycznia 2020 o 14:33 Odpowiedz ↓

    Kościół na Antokolu znajdował się pod opieką kanoników regularnych laterańskich. W żadnym wypadku nie “luterańskich”, jak błędnie podaje autor.

Dodaj komentarz Anuluj

Najczęściej czytane
Nowy film Nawalnego o tajnym pałacu Putina. Stoi na posiadłości 39 razy większej niż Monako i 159 razy większej niż Watykan (WIDEO)

Nowy film Nawalnego o tajnym pałacu Putina. Stoi na posiadłości 39 razy większej niż Monako i 159 razy większej niż Watykan (WIDEO)

Andrzej Pisalnik specjalnie dla Kresy24.pl: Konflikt Łukaszenki z chrześcijanami

Andrzej Pisalnik specjalnie dla Kresy24.pl: Konflikt Łukaszenki z chrześcijanami

Na Białorusi zatrzymano Polkę, działaczkę ZPB z Lidy

Na Białorusi zatrzymano Polkę, działaczkę ZPB z Lidy

Historia kawy dzieli narody: Jerzy Franciszek, Georg Franz, a może Ю́рій-Франц? Kulczyckiego wszyscy chcą

Historia kawy dzieli narody: Jerzy Franciszek, Georg Franz, a może Ю́рій-Франц? Kulczyckiego wszyscy chcą

Atak na grupę uczniów w Paryżu: ciężko pobity młody Ukrainiec przebywa w szpitalu. Reakcja MSZ Ukrainy

Atak na grupę uczniów w Paryżu: ciężko pobity młody Ukrainiec przebywa w szpitalu. Reakcja MSZ Ukrainy

"Włożyli mi worek na głowę, bili i gwałcili milicyjną pałką". W Mińsku rozpoczął się proce o pobicie OMON-owca

"Włożyli mi worek na głowę, bili i gwałcili milicyjną pałką". W Mińsku rozpoczął się proce o pobicie OMON-owca

Protesty w Rosji: Ten film stał się hitem Runetu! (WIDEO)

Protesty w Rosji: Ten film stał się hitem Runetu! (WIDEO)

Powstanie styczniowe – największe z powstań (NASZ FILM)

Powstanie styczniowe – największe z powstań (NASZ FILM)

Dantejskie sceny w rosyjskich miastach. Rekordowa liczba zatrzymanych, ludzie obrzucają policję gradem śnieżek. Funkcjonariusz kopie kobietę w brzuch (WIDEO) (AKTUALIZACJA)

Dantejskie sceny w rosyjskich miastach. Rekordowa liczba zatrzymanych, ludzie obrzucają policję gradem śnieżek. Funkcjonariusz kopie kobietę w brzuch (WIDEO) (AKTUALIZACJA)

Teresa Zachara: Groby powstańców styczniowych na Litwie, Białorusi, Ukrainie i w Rosji

Teresa Zachara: Groby powstańców styczniowych na Litwie, Białorusi, Ukrainie i w Rosji

Najnowsze
26 Sty
Rosja

Prezydent USA wzywa Rosję do natychmiastowego uwolnienia Nawalnego, ale wyraża gotowość do współpracy z Moskwą w sprawie kontroli zbrojeń

26 Sty
Litwa

Bądź Polakiem – potwierdź narodowość swoją i najbliższych w spisie ludności na Litwie!

26 Sty
Rosja

Rzecznik Kremla: Właścicielem tego pałacu jest “jeden lub kilku” przedsiębiorców. Nie mamy prawa ujawniać ich danych

26 Sty
Białoruś

Prawnik Nawalnego wywieziony na granicę z Białorusią z workiem na głowie

26 Sty
Rosja

„Separatyści” w Donbasie masowo zmuszają tamtejszych Ukraińców do przyjmowania rosyjskich paszportów

26 Sty
Wyszukiwarka Kresowa

Szukam Lucyny Senik/ Podole

26 Sty
Rosja

Twórca nowiczoka twierdzi, że opracował lek na covid-19

Publikacje wyrażają jedynie poglądy autora/ów i nie mogą być utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

© Kresy24.pl 2018. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.  Kontakt | Polityka prywatności
Produkcja: Fundacja Wolność i Demokracja

Drogi Użytkowniku,

w związku z obowiązywaniem Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) przypominamy podstawowe informacje z zakresu przetwarzania danych dostarczanych przez Ciebie podczas korzystania z naszej strony. Zamykając ten komunikat (kliknięcie w przycisk "Przejdź do serwisu") oświadczasz, że zapoznałeś się z treścią Polityki Prywatności i zgadzasz się na wskazane w wymienionym dokumencie działania.

Przejdź do serwisu