25 lutego w Historii Kresów

1634 – wojna polsko-rosyjska: kapitulacja Rosjan w Bitwie pod Smoleńskiem – jedno z największych polskich zwycięstw nad Rosją.

Armia rosyjska zaatakowała Rzeczpospolitą w 1632 r. Miał to być odwet za głębokie upokorzenie, jakiego Rosja doznała w czasie poprzedniej wojny z Polską w latach 1609-1618, kiedy to m.in. Polacy zajęli Moskwę i zdobyli Kreml. Drugim celem było zniszczenie Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Na drodze 60-tysięcznych wojsk inwazyjnych dowodzonych przez Michaiła Szeina, wyposażonych w 256 dział, stała broniona przez Polaków twierdza Smoleńsk. Rozpoczęło się oblężenie, które trwało dwa lata. Polska załoga pod wodzą Samuela Druckiego-Sokolińskiego heroicznie odpierała wszystkie ataki.

W końcu przyszła odsiecz dowodzona osobiście przez króla Władysława IV Wazę i hetmana litewskiego Krzysztofa Radziwiłła. Teraz z kolei wojska Szeina znalazły się w oblężeniu i w końcu – 25 lutego 1634 r. skapitulowały.

Wielka i od dawna przygotowywana wyprawa Rosjan na Rzeczpospolitą zakończyła się wielką klęską. Polskie wojska ponownie wtargnęły na tereny rosyjskie, zagon Marcina Kazanowskiego zdobył Wiaźmę i dotarł pod Możajsk. Nie udało się jednak zająć Moskwy i osadzić na carskim tronie Jana Kazimierza – brata Władysława IV.

W końcu zawarto polsko-rosyjski pokój w Polanowie. Polska zachowała całość zdobytych wcześniej ziem, natomiast Władysław IV zrzekł się tytułu cara Rosji. Po zwycięskiej wojnie król ruszył przez Wilno do Warszawy na obrady Sejmu. Po drodze tłumy wiwatowały na jego cześć.

Przeczytaj więcej o Obronie Smoleńska, a także o zwycięskim polskim królu Władysławie IV i o warunkach Pokoju w Polanowie.

1793 – rozpoczął się kryzys bankowy wywołany zrujnowaniem polskiej gospodarki w wyniku wojny polsko-rosyjskiej i wprowadzeniem rządów Konfederacji Targowickiej.

1831 – Powstanie Listopadowe: stoczono bitwę pod Olszynką Grochowską. Przeczytaj artykuł o Powstaniu Listopadowym i wielkim dowódcy w bitwie pod Olszynką Grochowską – generale Józefie Chłopickim.

1862 – w Skolem (obecnie Ukraina) urodził się Stanisław Głąbiński – polski prawnik, polityk, publicysta, wicepremier, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Czołowy działacz Narodowej Demokracji.

Był studentem a potem profesorem i dziekanem wydziału prawa, wreszcie w latach 1908-1909 rektorem Uniwersytetu Lwowskiego. Na początku września 1939 r. ewakuował się ze Lwowa wraz z przedstawicielami rządu do Rumunii, skąd po kilku dniach powrócił do miasta. Aresztowany przez NKWD, przebywał w więzieniu „Brygidki” oraz na Łubiance. Zmarł w sowieckim więzieniu w Charkowie w 1941 r.

1876 – we Lwowie zmarł Seweryn Goszczyński – polski poeta i działacz niepodległościowy. Jest zaliczany do „szkoły ukraińskiej” polskiego romantyzmu. Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie. Na jego mogile w Alei Zasłużonych społeczeństwo Lwowa wystawiło piękny pomnik dłuta Juliana Markowskiego. Goszczyński urodził się w 1801 r. w Ilińcach koło Humania.

1900 – w Rachnówce (obecnie Ukraina) urodził się Juliusz Lubicz-Lisowski – polski aktor i reżyser teatralny. Zmarł w 1993 r.

1906 – urodził się Włodzimierz Trzebiatowski – polski chemik, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Wrocławskiego. Zmarł w 1982 r.

1907 – w Wilnie urodził się Antoni Gołubiew – polski pisarz i publicysta katolicki. Zmarł w 1979 r.

1935 – we Lwowie urodził się Janusz Hajdun – polski pianista i kompozytor. Zmarł w 2008 r.

1936 – we wsi Połoneczka koło Nowogródka urodził się Wiesław Dymny – polski pisarz, aktor, scenarzysta filmowy, współtwórca Piwnicy pod Baranami. Mąż aktorki Anny Dymnej. Zmarł w 1978 r.

1941 – w Stanisławowie urodził się Feliks Falk – polski reżyser filmowy. Przeczytaj artykuł o aktorach i reżyserach ze Stanisławowa „Aktorzy i filmowcy z grodu Rewery”.

1945 – w Sokółce koło Grodna urodził się Ireneusz Kaskiewicz – polski aktor.

1972 – zmarł Hugo Steinhaus – polski matematyk należący do tak zwanej lwowskiej szkoły matematycznej. Student i profesor Uniwersytetu Lwowskiego. Po wkroczeniu do Lwowa wojsk niemieckich w 1941 r. Steinhaus wraz z rodziną kilka miesięcy ukrywał się w mieszkaniach znajomych w mieście, a potem uciekł do Osiczyna pod Lwowem. Urodzony w 1887 r.

1998 – zmarła Wanda Jakubowska – polska reżyserka filmowa. Jej pierwszy film fabularny – zrealizowana w „prawdziwych Bohatyrowiczach” ekranizacja powieści „Nad Niemnem” – miał mieć premierę we wrześniu 1939 r., ale z powodu wojny nie wszedł na ekrany, a kopie zaginęły. Przez kilkadziesiąt lat była pedagogiem w Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. Urodzona w 1907 r.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 25 lutego