27 kwietnia w Historii Kresów
27 kwietnia 2013
Hetman Mikołaj Radziwiłł Rudy na obrazie „Unia Lubelska” Jana Matejki. Miecz w ręku Radziwiłła to znak oporu przed zjednoczeniem Polski i Litwy
1584 – w Wilnie zmarł Mikołaj Radziwiłł Rudy herbu Trąby – hetman i kanclerz wielki litewski, świetny wódz – odniósł aż cztery wielkie zwycięstwa nad armią rosyjską.
Mikołaj Radziwiłł urodził się w 1512 r., był bratem królowej Polski Barbary Radziwiłłówny. W 1547 r. otrzymał od cesarza Karola V tytuł księcia na Birżach i Dubinkach, potwierdzony przez króla Zygmunta II Augusta.
Starannie wykształcony, w 1564 r. przeszedł na kalwinizm i stał się przywódcą różnowierców w Wielkim Księstwie Litewskim – zakładał świątynie, sprowadzał uczonych protestanckich i założył w Birżach wyższą szkolę kalwińską. Po śmierci Zygmunta Augusta sprawował faktycznie pełnię władzy na Litwie.
Przede wszystkim jednak był wybitnym dowódcą. Walczył m.in. w Inflantach i w kolejnych wojnach z Rosjanami. 26 stycznia 1564 wraz z hetmanem Grzegorzem Chodkiewiczem zwyciężył ich w Bitwie pod Czaśnikami, a w 1578 r. – w Bitwie pod Wenden.
Z kolei w czasie kampanii moskiewskiej króla Stefana Batorego zwyciężył Rosjan w Bitwie pod Wielkimi Łukami i przeprowadził udane oblężenie Pskowa. Przeszedł też do historii jako przeciwnik zawarcia Unii Lubelskiej w 1569 roku.
W 2004 r. w pozostałościach zboru kalwińskiego w Dubinkach znaleziono szczątki Mikołaja Radziwiłła Rudego i jego krewnych, w tym Mikołaja Czarnego. W 2009 r. odbył się ich powtórny uroczysty pogrzeb.
1792 – podpisano akt zwołania Konfederacji Targowickiej. Targowica to dawne miasteczko, a obecnie wieś niedaleko Humania, która w końcu XVIII w. należała do Stanisława Szczęsnego Potockiego. Ogłoszenie Konfederacji Targowickiej miało miejsce 14 maja 1792 r. Jej celem było obalenie Konstytucji 3 Maja przy pomocy interwencji armii rosyjskiej.
1794 – Insurekcja Kościuszkowska: zwycięstwo wojsk litewskich nad Rosjanami pod Niemenczynem.
1896 – w Limanowej urodził się Zygmunt Berling – polski generał, żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, w czasie której wsławił się jako dowódca V batalionu kieleckiego w obronie Lwowa. Jako więzień obozu w Starobielsku został zwerbowany przez NKWD. W 1943 r. skazany przez sąd wojenny Rzeczypospolitej Polskiej na śmierć za dezercję z Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR.
Dowódca 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki i 1 Armii WP, zastępca Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego, komendant Akademii Sztabu Generalnego, prawnik, urzędnik państwowy i działacz partyjny, członek PZPR, wiceminister leśnictwa. Zmarł w 1980 r.
1900 – w Stryju urodził się Zygmunt Wojciechowski – polski historyk państwa i prawa. Ukończył Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie, następnie był jego pracownikiem. Zmarł w 1955 r.
1905 – w Stryju urodził się Julian Stryjkowski – polski prozaik, autor opowiadań, dramaturg i dziennikarz żydowskiego pochodzenia. Ukończył Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie. Zmarł w 1996 r.
1920 – Wyprawa Kijowska: zagon na Koziatyn. Polska dywizja kawalerii, działając na tyłach bolszewickiej 12 Armii, odebrała wojskom sowieckim możliwość odwrotu i ucieczkę do linii kolejowej podczas walk na wschodniej granicy.
1923 – we Lwowie urodził się Jerzy Przybylski – polski aktor. Zmarł w 1999 r.
1989 – zmarł Leopold Buczkowski – polski prozaik, malarz, artysta grafik. Urodził się w 1905 r. w Nakwaszy na Podolu. Mieszkał w Podkamieniu koło Złoczowa, gdzie przeżył atak ukraińskich nacjonalistów, w czasie którego zginęło dwóch jego braci. W 1944 r. należał do oddziałów polskiej samoobrony w Nakwaszy. Uczestnik Powstania Warszawskiego. W stanie wojennym członek PRON.
Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 27 kwietnia
