Jan Sobieski na obrazie A.Stecha i F.Kessela “Bitwa pod Chocimiem”/ Wikimedia Commons
1674 – Jan Sobieski, urodzony w Olesku koło Lwowa, został wybrany na króla Polski. Geniusz militarny, przez Turków zwany Lwem Lechistanu, przez chrześcijan – Obrońcą Wiary.
Przypomnijmy, że przyszły król spędził dzieciństwo w rodowej rezydencji w Żółkwi, która i później była jego ulubioną.
Nie sposób opisać tu wszystkich czynów tego wielkiego hetmana i monarchy. O bitwie pod Wiedniem słyszał każdy. Wymienimy więc tylko wszystkie pozostałe bitwy i kampanie, w których uczestniczył.
W 1648 r. wraz z bratem Markiem na czele własnej chorągwi husarskiej włączył się w tłumienie Powstanie Chmielnickiego, walczył pod Zborowem, w 1649 r. wziął udział w odsieczy Zbaraża, brał udział w trzydniowej bitwie pod Beresteczkiem w 1651 r., gdzie został ciężko ranny w głowę, w 1653 r. walczył z Tatarami pod Żwańcem.
W czasie Potopu – jak wielu polskich dowódców – wystąpił początkowo po stronie szwedzkiego króla, wkrótce jednak powrócił do króla polskiego i walczył w Wielkopolsce, w Prusach Królewskich, pod Warką, na przedmieściach Warszawy, w Toruniu, przeciwko wojskom siedmiogrodzkim Rakoczego, oblegał Sztum.
W 1660 r. odznaczył się w bitwach z Rosjanami pod Lubarem i Słobodyszczami, w 1663 r. wziął udział w wyprawie na Rosję, po drodze stłumił bunt wojska Stefana Czarnieckiego pod Lwowem, walczył pod Ramnem, pobił Rosjan i Kozaków pod Sośnicą i Kopyśnikami.
W 1671 r. odparł duży najazd Tatarów. Jesienią 1672 r. przeprowadził jedną z najwspanialszych operacji wojskowych w polskiej historii, znaną jako wyprawa Sobieskiego na czambuły tatarskie. Mając zaledwie 3 tys. jazdy pobił kilkudziesięciotysięczne wojska tatarskie i uwolnił 44 tys. ludzi z jasyru.
W 1673 r. odniósł kolejne świetne zwycięstwo nad Turkami pod Chocimiem – z 30 tys. wrogów ocalało tylko 4 tys. Triumf ten przyniósł mu wielką sławę w świecie i koronę polską.
Na koniec wymieńmy bitwy, w których Sobieski bezpośrednio dowodził: Podhajce (1667), Bracław (1671), Mohylów (1671), Kalnik (1671), Krasnobród (1672), Niemirów (1672), Komarno (1672), Kałusz (1672), Chocim (1673), Bar (1674), Lwów (1675), Trembowla (1675), Wojniłów (1675), Żurawno (1676), Wiedeń (1683), Parkany (1683), Jazłowiec (1684), Żwaniec (1684), Jassy (1686), Pereryta (1691).
Trudno w tej sytuacji nie określić Jana Sobieskiego jako jednego z największych geniuszy militarnych w dziejach Europy i z pewnością największego wodza, jakiego dały Rzeczypospolitej Kresy. Polecamy też artykuł o dziejach pomnika Jana III Sobieskiego we Lwowie.
1841 – zmarł Julian Ursyn Niemcewicz – polski dramaturg, powieściopisarz, poeta i pamiętnikarz. Urodzony w 1757 r. w Skokach na Polesiu.
1848 – zmarł Feliks Janiewicz – polski skrzypek, kompozytor i kapelmistrz działający od 1792 r. w Wielkiej Brytanii. Urodzony w 1762 r. w Wilnie.
1859 – we Lwowie urodził się Wilhelm Bruchnalski – polski historyk literatury, profesor Uniwersytetu Lwowskiego. Uważany za najwybitniejszego znawcę Mickiewicza w Polsce międzywojennej. Uniwersytet Wileński nadał mu doktorat honoris causa w 1929 r. Odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta. Pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie. Zmarł w 1938 r.
1867 – urodził się Tomasz Janiszewski – polski lekarz, pracownik naukowy UJ, minister. Pierwowzór Tomasza Judyma – głównego bohatera “Ludzi bezdomnych” Żeromskiego. W 1908 r. założył we Lwowie pierwszą poradnię przeciwgruźliczą, a także pierwsze placówki badawcze, które później utworzyły Państwowy Instytut Higieny. Zmarł w 1939 r. w Broku.
1914 – w Nowo-Święcianach na Wileńszczyźnie urodził się Kazimierz Antonowicz, polski fizyk. Zmarł w 2003 r.
1918 – w twierdzy Bobrujsk skapitulował przed Niemcami I Korpus Polski w Rosji.
1921 – W Moskwie urodził się wybitny fizyk jądrowy i najsłynniejszy dysydent w czasach Związku Sowieckiego, wieloletni więzień łagrów, laureat Pokojowej Nagrody Nobla Andriej Sacharow
1980 – zmarła Beata Obertyńska – polska pisarka, aktorka. Dzieciństwo i młodość spędziła we Lwowie (w rodzinnej willii “Zaświecie”), gdzie studiowała, publikowała i występowała na scenach teatrów. Aresztowana przez NKWD, więziona kolejno w Kijowie, Odessie, Charkowie, Starobielsku, wreszcie zesłana do łagru Loch-Workuta. Autorka wspomnień “W domu niewoli”. Urodzona w 1898 r. w Storożce koło Skolego na Lwowszczyźnie.
Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 21 maja
3 komentarzy
Góral
21 maja 2015 o 23:31takiego nam wodza trzeba
Grzegorz
22 maja 2015 o 19:15zaglądam z wielką przyjemnością na wasz portal. Tak bardzo wiele piszecie o historii Rzeczpospolitej. Tak wiele można dowiedzieć się o historii tych ziem i historii dawnej Polski. Odnoszę wrażenie, że Polska została po drugiej stronie Bugu, z wami tak kochającymi i tęskniącymi za krajem. Tak bardzo kultywujecie wszystko co przypomina Ojczyznę. Tkwicie w tej polskości i pielęgnujecie ją. Po tej stronie , tego nie ma . Jest szarzyzna, zazdrość, pustka, ucieczka za granicę, wyobcowanie narodowe. Tutaj nie piszę się o pięknej historii Polski. Tu są inne narzucone mądrości, zasady, które niewiele mają wspólnego z tym co wy namaszczacie i z czego jesteście dumni.
dąb
23 maja 2015 o 10:13parę lat temu znalazłem w internecie opis tego najsłynniejszego rajdu za czambułami tatarskimi . Ludzie , nawet sobie nie wyobrażacie jacy musieli być ci żołnierze twardzi . Najpierw bitwa , później pościg za niedobitkami , z marszu kilkadziesiąt kilometrów do następnej bitwy , bez odpoczynku przeprawa przez bagna , kilkadziesiąt kilometrów szybkiej jazdy i znowu bitwa z przeważającymi siłami . Tak mniej więcej to wyglądało . Warto znaleźć ten opis bo moja pamięć może być zawodna, a szczegóły uzmysłowią wam jakimi wspaniałymi żołnierzami byli ówcześni Polacy . Pamiętam tylko że do ostatniej bitwy zawezwano chłopstwo z okolicznych wsi , a ci ukrywszy się w lasach po walnym uderzeniu Sobieskiego dobijali uciekinierów .