• ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Kresy24.pl – Wschodnia Gazeta Codzienna
  • 19 Sty 2021
  • Ukraina
  • Białoruś
  • Rosja
  • Litwa
  • Azja i Zakaukazie
  • Region Bałtyku
  • Trójmorze
  • русский
  • yкраїнська
Kresy24.pl - Wschodnia Gazeta Codzienna
  • ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Home
Historia i Wspomnienia

Jak dzielny Amerykanin przegnał z Kresów bolszewickiego King Konga

31 Lip 2014 Historia i Wspomnienia, SUPERNEWS 5 comments

Ochotnicy amerykańscy w wojnie polsko-bolszewickiej: Cedric Fauntleroy, Merian Cooper, E.J. Corsi, George Crawford, Kenneth C.Shrewsbury, Carl Clark, H.C. Rorison i E.L. Noble. Fot. fabryka-historii.pl

Ochotnicy amerykańscy w wojnie polsko-bolszewickiej: Cedric Fauntleroy, Merian Cooper, E.J. Corsi, George Crawford, Kenneth C.Shrewsbury, Carl Clark, H.C. Rorison i E.L. Noble. Fot. fabryka-historii.pl

Merian Caldwell Cooper to postać jak z sensacyjnego filmu. Zresztą sam był filmowcem. A także generałem armii Stanów Zjednoczonych. Zaczynał jednak “skromnie” – pomógł Polakom… pokonać sowietów w 1920 roku!

Urodził się w Jacksonville na Florydzie w 1893 roku. Żyłka awanturnicza pchnęła go w szeregi amerykańskiej Gwardii Narodowej. Ale to mu nie wystarczało. Postanowił zostać lotnikiem. W 1917 roku ukończył w Nowym Jorku szkołę pilotażu i jako członek Amerykańskiego Korpusu Ekspedycyjnego wziął udział w I wojnie światowej w Europie.


W 1918 r. jego samolot rozpoznawczy został zestrzelony nad Niemcami. Cooper z dotkliwie poparzoną ręką trafił do niewoli. Uratowało go rychłe zakończenie wojny. Po zawszeniu broni 11 listopada 1918 r. przedostał się z obozu jenieckiego do Francji, a wkrótce znalazł się w Polsce. W ramach kierowanej przez Herberta Hoovera, późniejszego prezydenta USA, akcji ARA (American Relief Administration) niesienia pomocy humanitarnej dla zniszczonej wojną Europy, Cooper został w lutym 1919 r. przydzielony do misji żywnościowej we Lwowie.

Merian Cooper w polskim mundurze

Merian Cooper w polskim mundurze


Tymczasem Stary Kontynent stanął w obliczu nowego strasznego zagrożenia – bolszewizmu. Polska była pierwszą przeszkodą na drodze imperialistów z Moskwy chcących wzniecić światową rewolucję. Zaczęliśmy szykować się do odparcia czerwonych barbarzyńców ze Wschodu.

We Lwowie młody Cooper poznaje generała Tadeusza Rozwadowskiego. Próbuje przekonać go do stworzenia na Kresach lotnictwa jako skutecznego oręża w walce z bolszewikami.

Potem jedzie do Warszawy, gdzie ponawia propozycję Naczelnikowi Państwa Józefowi Piłsudskiemu.

Czy tylko chęć przygód kierowała Amerykaninem? Nie tylko. Pokochał Polskę kiedy dowiedział się, że jego prapradziad pułkownik John Cooper walczył w bitwie pod Savannah u boku Kazimierza Pułaskiego. Ciężko ranny Polak zmarł kilka dni później dosłownie na rękach swojego amerykańskiego przyjaciela. Portret Pułaskiego zawsze wisiał na honorowym miejscu w posiadłości Cooperów. Młody Merian postanowił spłacić Polakom dług wdzięczności i ruszyć do walki na froncie wschodnim.

Piłsudski początkowo wzbraniał się przed angażowaniem najemników. W końcu jednak ofertę Coopera przyjął, choć niechętnie. Z misją sformowania eskadry młody lotnik zostaje wysłany na początku lipca 1919 roku do Francji. W Paryżu spotyka innego Amerykanina – majora Cedrica Eralda Fauntleroya. Wspólnie werbują lotników do służby w Polsce. W połowie września 1919 r. ośmiu Amerykanów przybywa do Polski. We Lwowie zostają przydzieleni do 7 Eskadry Myśliwskiej, niebawem nazwanej imieniem Tadeusza Kościuszki.

Merian Cooper i Cedric Fauntleroy

Merian Cooper i Cedric Fauntleroy. Fot. Wikipedia

Pierwszym lotniskiem “kościuszkowców” była Lewandówka pod Lwowem. Latali na dwupłatowcach Albatros, przejętych po dawnej armii austriackiej. Od początku Wyprawy Kijowskiej eskadra walczy dzielnie w składzie wojsk polskich i ukraińskich pod wodzą Józefa Piłsudskiego i Symona Petlury, posuwając się na wschód.

Loty rozpoznawcze, śledzenie bolszewickich oddziałów, ataki bombowe – takie zadania wykonywali amerykańscy lotnicy. Nie było to łatwe – ówczesny pilot jedną ręką musiał sterować samolotem, a drugą strzelać do wroga z karabinu maszynowego. Niełatwo było jednocześnie celować i utrzymywać maszynę na odpowiedniej wysokości. A przecież w międzyczasie trzeba było jeszcze zrzucać bomby. Amerykanie robili to brawurowo.

Takimi poaustriackimi maszynami Albatros amerykańscy lotnicy atakowali sowietów. Zdjęcie z Łucka z kwietnia 1920 r. Fot. pwm.org.pl

Takimi poaustriackimi maszynami Albatros amerykańscy lotnicy atakowali sowietów. Zdjęcie z Łucka z kwietnia 1920 r. Fot. pwm.org.pl

Dowodzący eskadrą Cooper szczególnie zasłużył się w walkach o wyzwolenie Berdyczowa z rąk bolszewików. Ten ważny punk strategiczny, z którego można uderzyć i na Żytomierz i Winnicę, staje się bazą polskiego lotnictwa. Zostają tu przeniesione myśliwce z Połonnego.

Piloci eskadry Meriana Coopera przyczynili się także do wyzwolenia Kijowa. To oni pierwsi zauważyli zbliżającą się do miasta sowiecką 1 Armię Konną i zaalarmowali o tym polskie dowództwo. Od połowy maja 1920 r. klucz trzech samolotów z Cooperem na czele osłaniał ataki bombowe wymierzone w bolszewicką żeglugę na Dnieprze. Ostrzeliwali z karabinów maszynowych oddziały Budionnego, siejąc wśród nich spustoszenie.

Kapitan Cooper (w środku) i dwóch polskich oficerów w Rydze, po ucieczce z sowieckiego więzienia w Moskwie

Kapitan Cooper (w środku) i dwóch polskich oficerów w Rydze, po ucieczce z sowieckiego więzienia w Moskwie

Po wycofaniu się armii polskiej z Kijowa eskadra Coopera walczy dzielnie w obronie Lwowa. Na tyle zalazła wtedy bolszewikom za skórę, że wściekły Budionny raz po raz żądał przysłania mu dział przeciwlotniczych. Samolot Coopera został w końcu uszkodzony w okolicach Berdyczowa. Pilot zdążył jednak wylądować i uciec przez zbliżającym się wrogiem. Za drugim razem nie miał, niestety, tyle szczęścia. 13 lipca 1920 r. musiał lądować za linią wroga i dostał się do sowieckiej niewoli.

Mężnego kapitana przesłuchiwał sam Isaak Babel, żydowski pisarz, który w szeregach armii Budionnego był oficerem politycznym. Rosjanie nie zorientowali się, kim jest schwytany mężczyzna – nie miał munduru i dokumentów, podawał się za Franka Moshera. Później Babel wspominał, że był to “bardzo inteligentny chłopak”.

Cooper nie zamierzał jednak siedzieć w bolszewickiej niewoli. Pierwsza próba ucieczki nie udała się, ale druga zakończyła się powodzeniem. Pieszo dotarł spod Moskwy do Polski! Po powrocie z niewoli otrzymał z rąk Marszałka Piłsudskiego Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Józef Piłsudski dekoruje krzyżem Virtuti Militari dowódcę amerykańskiej eskadry Cedrica Fauntleroya

Józef Piłsudski dekoruje krzyżem Virtuti Militari dowódcę amerykańskiej eskadry Cedrica Fauntleroya

Późniejsze losy Meriana Coopera to już odrębny rozdział. Po wojnie wrócił do USA, gdzie w Hollywood zaczął przygodę z filmem. Został scenarzystą ośmiu obrazów, w tym klasyki amerykańskiego kina – “King Konga”. Wyreżyserował dwa filmy, m. in. “Four Feathers”, był producentem 62 (m.in. “Małe kobietki”, “Fort Apache”).

W latach 20-ch i 30-ch utrzymywał stałe związki z Polakami. Opublikował wspomnienia z walk Eskadry Kościuszki, należał do Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce, patronował zbieraniu funduszy na polskich inwalidów wojennych. Po uderzeniu Niemiec na Polskę w 1939 r. zorganizował koncert charytatywny, z którego dochód przeznaczył na pomoc Polakom.

Przedwojenny pomnik amerykanskich lotników na Cmentarzu Orląt we Lwowie. Dziś pomnik już nie istnieje

Przedwojenny pomnik amerykanskich lotników na Cmentarzu Orląt we Lwowie. Dziś pomnik już nie istnieje

Nie porzucił też kariery wojskowej. W czasie II wojny światowej walczył w Chinach, później był zastępcą szefa sztabu lotnictwa amerykańskiego na Pacyfiku. Opiekował się także Polakami przebywającymi w USA, utrzymywał kontakty z polskimi lotnikami Dywizjonu 303 w Anglii, który kontynuował tradycje Eskadry Kościuszkowskiej.

W 1950 r. dosłużył się stopnia generała brygady. Zmarł w 1973 r. w San Diego.

Prawdziwy przyjaciel Polski, o którym szczególnie Polacy z Kresów powinni pamiętać!

Jan Matkowski

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

Brak powiązanych wiadomości

Tagi: Armia Konna Berdyczów bolszewicy Budionny film I wojna światowa II wojna światowa Kijów Lewandówka lotnictwo Lwów Obrona Lwowa Petlura Piłsudski Połonne Pułaski Rozwadowski samolot Stany Zjednoczone Virtuti Militari wojna polsko-bolszewicka Wojsko Polskie Wyprawa Kijowska
  • Tags
  • Armia Konna
  • Berdyczów
  • bolszewicy
  • Budionny
  • film
  • I wojna światowa
  • II wojna światowa
  • Kijów
  • Lewandówka
  • lotnictwo
  • Lwów
  • Obrona Lwowa
  • Petlura
  • Piłsudski
  • Połonne
  • Pułaski
  • Rozwadowski
  • samolot
  • Stany Zjednoczone
  • Virtuti Militari
  • wojna polsko-bolszewicka
  • Wojsko Polskie
  • Wyprawa Kijowska

5 komentarzy

  1. Giray
    2 sierpnia 2014 o 01:36 Odpowiedz ↓

    W 7 Eskadrze Myśliwskiej zaczynał swoją przygodę z lotnictwem Janusz Meissner. Na kurs pilotażu poszedł jakiś miesiąc po przybyciu Amerykanów. Na początku lat 30-tych Meissner był instruktorem Witolda Urbanowicza w Dęblinie.

  2. Sławek
    15 sierpnia 2014 o 23:23 Odpowiedz ↓

    Ten pomnik istnieje tylko angielski napis jest zamurowany. Był widoczny tylko podczas wizyty żony Regana we Lwowie. Ukraińcy specjalnie go zamazali także napisy przy słowach krzyż Obrony Lwowa. Nie może być mowy o Obronie ich miasta przez Polaków

  3. wito
    17 lutego 2015 o 21:48 Odpowiedz ↓

    Pomnik lotników amerykańskich został odbudowany na Cmentarzu Orląt we Lwowie. Władze ukraińskie nie pozwoliły jednak na odtworzenie napisu angielskiego.

  4. Kazimir
    9 marca 2015 o 12:44 Odpowiedz ↓

    Nie podoba mi się zachowanie Ukraińców w stosunku do naszego państwa, ale jeszcze bardziej nie znoszę ruskiej swołoczy.

  5. observer48
    10 września 2015 o 07:24 Odpowiedz ↓

    Teraz, gdy Ukraińcy sa w sytuacji podbramkowej i potrzebują pomocy tak Polski, jak USA, możnaby spróbować nacisnąć trochę mocniej, szczególnie że banderowcy już nie są tam na fali po zabiciu granatem w Kijowie trzech policjantów i ogólnoukraińskiej nagonce na Prawy Sektor i Swobodę.

Dodaj komentarz Anuluj

Najczęściej czytane
MSZ Rosji przedstawia Białystok jako część ZSRS

MSZ Rosji przedstawia Białystok jako część ZSRS

Rosyjscy turyści pobili polskiego misia

Rosyjscy turyści pobili polskiego misia

Litwa nie spełni prośby białoruskiej opozycji - w sprawie kluczowej dla kształtowania samoświadomości Białorusinów

Litwa nie spełni prośby białoruskiej opozycji - w sprawie kluczowej dla kształtowania samoświadomości Białorusinów

Wyciekły nagrania, na których słychać jak wiceszef białoruskiego MSW każe okaleczać i zabijać protestujących

Wyciekły nagrania, na których słychać jak wiceszef białoruskiego MSW każe okaleczać i zabijać protestujących

W Warszawie została odsłonięta wystawa „Upadek Imperium. Czas polsko-litewskiej współpracy”

W Warszawie została odsłonięta wystawa „Upadek Imperium. Czas polsko-litewskiej współpracy”

Rosyjskie władze na Krymie wystawiły pod młotek kolejny zakład produkcji win

Rosyjskie władze na Krymie wystawiły pod młotek kolejny zakład produkcji win

Ile naprawdę ludzi zmarło na Białorusi z powodu Covid-19

Ile naprawdę ludzi zmarło na Białorusi z powodu Covid-19

Polski biegun ciepła i Okopy Świętej Trójcy (Fragment książki Tomasza Grzywaczewskiego "Wymazana granica. Śladami II Rzeczpospolitej")

Polski biegun ciepła i Okopy Świętej Trójcy (Fragment książki Tomasza Grzywaczewskiego "Wymazana granica. Śladami II Rzeczpospolitej")

Kazachstan przygotowuje się na rosyjską agresję

Kazachstan przygotowuje się na rosyjską agresję

Obronić niepodległość – Wilno 1991 (NASZ FILM)

Obronić niepodległość – Wilno 1991 (NASZ FILM)

Najnowsze
18 Sty
Azja i Zakaukazie

Ławrow: Nikt nawet nie myśli o przyłączeniu Górskiego Karabachu do Rosji

18 Sty
Azja i Zakaukazie

W Azerbejdżanie zaczęły się szczepienia przeciwko koronawirusowi chińską szczepionką

18 Sty
Ukraina

Na Ukrainie średni koszt leczenia szpitalnego chorego na koronawirusa wynosi prawie 45 tys. hrywien

18 Sty
Ukraina

Blokady dróg na Ukrainie w proteście przeciwko podwyżkom opłat komunalnych

18 Sty
Białoruś

IIHF ogłosił decyzję ws. mistrzostw świata w hokeju na lodzie w Mińsku. Jest komentarz Tichanowskiej

18 Sty
Rosja

W odpowiedzi na zatrzymanie Nawalnego Ukraina proponuje ponowne wykluczenie rosyjskiej delegacji ze Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy

18 Sty
Białoruś

MSW Litwy: Prawie 790 prześladowanych przez reżim Białorusinów otrzymało zezwolenie na pobyt na Litwie

Publikacje wyrażają jedynie poglądy autora/ów i nie mogą być utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

© Kresy24.pl 2018. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.  Kontakt | Polityka prywatności
Produkcja: Fundacja Wolność i Demokracja

Drogi Użytkowniku,

w związku z obowiązywaniem Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) przypominamy podstawowe informacje z zakresu przetwarzania danych dostarczanych przez Ciebie podczas korzystania z naszej strony. Zamykając ten komunikat (kliknięcie w przycisk "Przejdź do serwisu") oświadczasz, że zapoznałeś się z treścią Polityki Prywatności i zgadzasz się na wskazane w wymienionym dokumencie działania.

Przejdź do serwisu