Przysięga żołnierzy 2 kompanii 7 batalionu 77 Pułku Piechoty (Okręg Nowogródek Armii Krajowej), 1944 r. Pośrodku (z mapnikiem) por. Jan Piwnik ps. „Ponury”. / Źródło: Wikimedia Commons
1944 – w bitwie pod wsią Jewłasze na Nowogródczyźnie zginął w ataku na posterunek niemiecki Jan Piwnik „Ponury” – legendarny dowódca partyzancki Armii Krajowej.
Przypomnijmy, że Jan Piwnik, urodzony w 1912 r., ukończył przed wojną Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. W latach 1935-1939 służył w Policji Państwowej, m.in. w szkole oficerów policji w Mostach Wielkich i kierując posterunkiem w Horochowie na Wołyniu. Walczył w Kampanii Wrześniowej.
W czasie niemieckiej okupacji był tzw. „cichociemnym” – wyszkolonym w Anglii komandosem przerzuconym do działań dywersyjnych w Polsce. Jego najbardziej brawurową akcją było rozbicie więzienia w Pińsku i uwolnienie przetrzymywanych tam żołnierzy polskiego podziemia. Został za to odznaczony Orderem Virtuti Militari. Potem zasłynął jako twórca i dowódca Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury” w Górach Świętokrzyskich.
Na Nowogródczyźnie „Ponury” zaczął działać na przełomie lutego i marca 1944 r. jako dowódca kompanii szczuczyńskiej Nadniemeńskiego Zgrupowania Partyzanckiego, a potem dowódca 700-osobowego batalionu w 77 Pułku Piechoty AK. Zdobył m.in. miasteczko Wasiliszki, rozbijając niemiecki garnizon i zdobywając duże ilości broni.
16 czerwca 1944 r. „Ponury” uderzył na niemiecki stuetzpunkt w Jewłaszach. Kiedy natarcie polskiej tyraliery załamało się pod ogniem niemieckich cekaemów, „Ponury” rzucił granat i poderwał do ataku dwa plutony. Po krótkiej walce Niemcy poddali się. W czasie ich rozbrajania z pobliskiego bunkra rozległa się nagle seria z peemu. „Ponury” upadł. Umierając wyszeptał pożegnania dla rodziców i żony i skonał ze słowami: pozdrówcie Góry Świętokrzyskie…
W pogrzebie Jana Piwnika – awansowanego pośmiertnie do stopnia majora – uczestniczyło na cmentarzu w pobliskiej Wawiórce kilkanaście tysięcy ludzi – kondukt pogrzeby rozciągnął się na 8 kilometrów. W 1987 r. szczątki „Ponurego” przeniesione do Klasztoru Cystersów w Wąchocku, a w 1988 r. pochowano w klasztornej ścianie.
1664 – wojska litewskie hetmana Michała Paca pobiły Rosjan pod Witebskiem.
1895 – urodził się Antoni Chruściel „Monter” – polski dowódca wojskowy, generał, dowódca Armii Krajowej w Powstaniu Warszawskim. Studiował prawo na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Był m.in. zastępcą dowódcy 40 Pułku Piechoty „Dzieci Lwowskich”. W czasie Kampanii Wrześniowej 1939 r. dowodził 82 Syberyjskim Pułkiem Strzelców im. Tadeusza Kościuszki w Brześciu. Zmarł w 1960 r.
1905 – w Jekaterynosławiu, obecnie Dniepropetrowsk na Ukrainie, urodził się Wiktor Ostrowski – polski podróżnik, fotografik, taternik, alpinista. Zmarł w 1992 r.
1914 – w Podbereziu na Wołyniu urodził się Julian Czerwiński – oficer Marynarki Wojennej, dowódca ORP „Iskra”, obrońca Helu w 1939 r., pisarz, tłumacz, publicysta, autor słownika biograficznego oficerów Polskiej Marynarki Wojennej z lat 1918–1947. Zmarł w 1991 r.
1923 – urodził się Henryk Czyż – polski kompozytor, dyrygent, pedagog, pisarz. Dzieciństwo i młodość spędził w Wilnie. Na początku okupacji wraz z zespołem występował w znanej wileńskiej restauracji „Biały Strahl”. Żołnierz Armii Krajowej. Zmarł w 2003 r.
1924 – we Lwowie urodził się Adam Hanuszkiewicz – polski reżyser teatralny, aktor. Dzieciństwo i młodość spędził we Lwowie. Uczęszczał do Państwowego III Gimnazjum Męskiego im. Króla Stefana Batorego, przy ul. Batorego 5 (naprzeciwko siedziby Polskiego Radia Lwów). Okupację sowiecką i niemiecką spędził we Lwowie. Po ponownym wkroczeniu wojsk sowieckich do Lwowa w lipcu 1944 r. wstąpił do zespołu teatralnego Wojska Polskiego.
1935 – w Brześciu urodził się Edmund Paziewski – polski lekkoatleta, chodziarz. Zmarł w 2010 r.
1940 – utworzono komunistyczny rząd na Litwie.
2006 – zmarł Igor Śmiałowski – polski aktor. Dzieciństwo i młodość spędził w Wilnie. W Kampanii Wrześniowej był żołnierzem 1 Baterii Motorowej Artylerii Przeciwlotniczej i 1 Dywizji Piechoty Legionów. Potem działał w tajnej szkole aktorskiej w Wilnie. Urodzony w 1917 r.
Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 16 czerwca
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!