Pierwszy z trzech aktów unii horodelskiej z przywieszonymi pieczęciami polskiego króla Jagiełły i litewskiego wielkiego księcia Witolda/ Fot: muzhp.pl
1413 – w Horodle zawarto unię potwierdzającą ścisły związek Litwy z Polską, zrównanie szlachty obu krajów, wspólną politykę, sejmy, zjazdy, urzędy wojewodów i kasztelanów.
Na mocy Unii w Horodle 50 rodów bojarskich zostało przyjętych do polskich herbów szlacheckich. Równocześnie wprowadzono instytucję odrębnego Wielkiego Księcia na Litwie wybieranego przez polskiego króla, ale za radą i wiedzą bojarów litewskich oraz panów polskich. Unia w Horodle to piękna karta wspólnej historii Polski i Litwy, które łączyły się na zasadach równoprawności szlachty obu państw oraz poszanowania praw i zwyczajów każdej ze stron. Król Władysław Jagiełło i Wielki Książę Witold postanowili też prowadzić wspólną politykę zagraniczną.
Dzięki unii wspólne polsko-litewskie państwo stało się wkrótce mocarstwem – największym państwem ówczesnej Europy. Polska kultura wkraczała ziemie litewskie i ruskie, zaś do Polski napływały specyficzne elementy wschodnie.
W 1861 roku mieszkańcy Horodła (okolice Hrubieszowa) usypali na pamiątkę tego zdarzenia Kopiec Unii Horodelskiej, który istnieje do dziś.
Przy okazji odnotujmy, że kolejnych unii zacieśniających stopniowo współpracę Korony z Wielkim Księstwem Litewskim, aż do połączenia w jedno państwo, było na przestrzeni czterech wieków łącznie aż 9: 1385 – Unia w Krewie, 1401 – Unia Wileńsko-Radomska, 1413 – Unia w Horodle, 1432 – Unia w Grodnie, 1447 – wznowienie unii personalnej, 1499 – Unia Krakowsko-Wileńska, 1501 – Unia w Mielniku, 1569 – Unia Lubelska (powstanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów) i wreszcie w 1791 – Konstytucja 3 Maja, która znosiła formalnie odrębność Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego i tworząc jedno państwo – Rzeczpospolitą Polską.
1515 – zmarła 19-letnia Barbara Zapolya – królowa Polski, żona Zygmunta III Starego, wielka księżna litewska.
1795 – Rosja i Austria zawarły ugodę z Prusami w sprawie udziału tego kraju w III rozbiorze Polski. Przeczytaj więcej o III rozbiorze Rzeczypospolitej.
1840 – urodziła się Helena Modrzejewska – polska aktorka zaliczana do najpiękniejszych kobiet swojej epoki. W 1862 r. wystąpiła po raz pierwszy we Lwowie w dramacie romantycznym jako Skierka w „Balladynie” Juliusza Słowackiego. Od 1863 r. pojawiała się na scenach w Stanisławowie i Czerniowcach w kolejnych sztukach Słowackiego. Zmarła w 1909 r. w USA. Przeczytaj artykuł o Helenie Modrzejewskiej.
1870 – we Lwowie urodził się Bronisław Gubrynowicz – polski historyk literatury, kustosz Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1920 r. był członkiem Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Zmarł w 1933 r. we Lwowie. W tutejszym kościele pw. Marii Magdaleny znajduje się poświęcona mu tablica pamiątkowa.
1876 – koło Mińska urodził się Gabriel Czechowicz – polski ekonomista i prawnik, polityk, minister skarbu Rzeczypospolitej Polskiej. Jedyny polski polityk okresu międzywojennego postawiony przed Trybunałem Stanu. W 1919 r. zatrudniony w Wydziale Skarbowym Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich.
1882 – we Lwowie urodził się Tymon Niesiołowski – polski malarz, grafik, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Docent malarstwa monumentalnego na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. W 1940 r. został prezesem Związku Plastyków Wileńskich i profesorem Akademii Sztuki w Litewskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej. Zmarł w 1965 r.
1889 – urodził się Gustaw Orlicz-Dreszer – żołnierz Legionów Polskich, członek Polskiej Organizacji Wojskowej, kawalerzysta, generał dywizji Wojska Polskiego, uczestnik I wojny światowej oraz walk o niepodległość Polski w wojnie z bolszewikami. Studiował m.in. prawo na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Zginął w katastrofie lotniczej w 1936 r.
1912 – zmarł Jan Beyzym – błogosławiony, polski duchowny katolicki urodzony w Beyzymach Wielkich na Wołyniu w 1850 r.
1922 – na Litwie została wprowadzona nowa waluta narodowa – lit.
1946 – zmarł Ignacy Mościcki – polski chemik, polityk, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1926–1939. Profesor i rektor Politechniki Lwowskiej. Członek czynny Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Urodzony w 1867 r. Przeczytaj artykuł o prezydencie Ignacym Mościckim.
2009 – w Warszawie zmarł Marek Edelman – urodzony w Homlu kardiolog, jeden ze słynnych przywódców powstania w Getcie Warszawskim.
Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 2 października
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!