11 marca w Historii Kresów

11 marca 2014

1646 – w Brodach zmarł książę Stanisław Koniecpolski herbu Pobóg – hetman wielki koronny, hetman polny koronny. Jeden z największych wodzów I Rzeczypospolitej.

Urodził się w 1591 r. Po ojcu był potomkiem samego Zawiszy Czarnego. Walczył w wojnie polsko-rosyjskiej w latach 1609-1618, w wyprawie na Smoleńsk, w Bitwie pod Kłuszynem i jako dowódca prawego skrzydła wojsk Chodkiewicza pod Moskwą. Miał zaledwie 27 lat kiedy został hetmanem polnym koronnym – najmłodszym hetmanem w dziejach Rzeczypospolitej.

Po klęsce polskich wojsk pod Cecorą przez 3 lata przebywał w niewoli tureckiej. Po powrocie z niewoli walczył z Turkami, ze Szwedami, tłumił bunty kozackie. Odniósł wielkie zwycięstwa pod Martynowem, Hamersztynem, Trzcianą, Ochmatowem i Sasowym Rogiem.

Na wieść o śmierci Koniecpolskiego hospodar mołdawski rzekł: „Wy, Polacy, nie wiecie jeszcze coście stracili, ale nie miną dwa, a najdalej trzy lata, kiedy nie tylko wy, ale i całe chrześcijaństwo żałować będzie straty tak wielkiego senatora i hetmana”.

Natomiast, jak czytamy w Wikipedii, nieco dostojeństwa odbierała hetmanowi wada wymowy: kiedy się zdenerwował – mocno się jąkał. Mawiano wiec, że „Pan Stanisław wprzód uderzy, nim wypowie”…

1609 – wybuchła II wojna polsko-rosyjska.

1871 – zmarł Leonard Chodźko – polski historyk, geograf, kartograf, archiwista, wydawca i działacz emigracyjny. Uczył się na Uniwersytecie Wileńskim. Należał do Filaretów. Poznał wówczas Adama Mickiewicza. W 1819 r. został osobistym sekretarzem księcia Michała Kleofasa Ogińskiego, z którym w 1822 r. na zawsze opuścił Litwę. Był jednym z animatorów życia politycznego Wielkiej Emigracji po Powstaniu Listopadowym. Urodzony w 1800 r. w Oborku w powiecie oszmiańskim.

1886 – w Brzeżanach urodził się Edward Rydz-Śmigły – polski dowódca wojskowy, polityk, Naczelny Wódz, Marszałek Polski. Był pierwszym komendantem Oddziału Związku Strzeleckiego w Brzeżanach, potem okręgu lwowskiego. W czasie wojny polsko-bolszewickiej dowódca Frontu Południowo-Wschodniego. Zmarł w 1941 r.

1914 – we Lwowie zmarł Bronisław Radziszewski – polski chemik, profesor i rektor Uniwersytetu Lwowskiego. Stworzył we Lwowie pierwszą nowoczesną pracownię chemiczną w kraju. Pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim. Urodzony w 1838 r.

1923 – we Lwowie urodził się Witold Szolginia – polski architekt, pisarz, autor książek i radiowych gawęd o Lwowie. Od urodzenia aż do przymusowego wysiedlenia ze Lwowa w 1946 r. mieszkał przy ulicy Łyczakowskiej 137, w „Domu pod Żelaznym Lwem”. Zmarł w 1996 r.

1932 – została wprowadzona reforma szkolnictwa, tzw. reforma jędrzejewiczowska, mająca uporządkować system szkolnictwa po odzyskaniu niepodległości i scaleniu zaborów.

1938 – na granicy polsko-litewskiej został zastrzelony żołnierz KOP, co dało pretekst stronie polskiej do wystosowania 17 marca ultimatum wobec Litwy z żądaniem uregulowania stosunków dyplomatycznych.

1960 – zmarł Roman Mann – polski scenograf. Ukończył architekturę na Politechnice Lwowskiej . W latach 1939-1944 był wykładowcą w Szkole Przemysłu Artystycznego we Lwowie. Urodzony w 1911 r. we Lwowie.

1990 – Litwa ogłosiła niepodległość uroczystą deklaracją parlamentu.

1993 – zmarła Alina Centkiewicz – pisarka. Wraz z mężem Czesławem Centkiewiczem napisała szereg książek podróżniczych, głównie o tematyce polarnej. Urodzona w 1907 r. w Hłuszkach (obecnie Ukraina).

2008 – zmarł Mieczysław Pimpicki – polski chirurg, pionier medycyny sportowej, żołnierz AK . Urodzony w 1913 r. Ukończył gimnazjum i Wydział Lekarski Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. W czasie wojny kierował szpitalem w Oszmianie, następnie został szefem sanitarnym partyzanckiego Zgrupowania Oszmiańsko – Nowogródzkiego. Przez pewien czas przebywał w Puszczy Rudnickiej. Trafił do sowieckiej niewoli i po odmówieniu złożenia przysięgi na wierność ZSRR został zesłany do obozu w Kałudze, gdzie pracował przy wyrębie lasu.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 11 marca