Rekonstrukcja bitwy pod Komarowem w Wolicy Śniatyckiej w 2020. Fot: Kancelaria Sejmu/Andrzej Hrechorowicz
1920 – pod Komarowem polscy ułani pod wodzą Juliusza Rómmla rozgromili wielokrotnie liczniejszą bolszewicką Armię Konną Budionnego.
Historycy zwracają uwagę, że bitwa ta miała przełomowe znaczenie dla południowego frontu w czasie wojny polsko-bolszewickiej, porównywalne z Bitwą Warszawską. Siły polskie były niezwykle skromne – 1500 żołnierzy, 70 ciężkich karabinów maszynowych i 16 dział, siły sowieckie liczyły ponad 6.000 żołnierzy, 350 ciężkich karabinów maszynowych i 50 dział.
Po nieudanej próbie zdobycia Lwowa (przeczytaj artykuł o Bitwie pod Zadwórzem) armia Budionnego ruszyła na Lublin, próbując po drodze zdobyć Zamość broniony przez 31 Pułk Strzelców Kaniowskich i 6 Dywizję Strzelców Siczowych. W tym czasie polskie wojska zdołały wyjść na tyły przeciwnika.
Do pierwszego starcia doszło już 29 sierpnia wieczorem – Polacy wzięli do niewoli 200 jeńców, zdobyli ckm-y, tabory i baterię armat. 30 sierpnia polskie oddziały odparły atak bolszewickiej jazdy na przedpolu Zamościa. 31 sierpnia Budionny został osaczony z trzech stron: od zachodu przez załogę Zamościa, od północy przez 2 Dywizję Piechoty Legionów, od południa przez Grupę Pościgową gen. Stanisława Hallera złożoną z 1 Dywizji Jazdy i 13 Dywizji Piechoty. Armia Budionnego próbowała wyrwać się z okrążenia, lecz wtedy drogę zastąpiła jej właśnie 1 Dywizja Jazdy pułkownika Rómmla.
Najkrwawszy bój stoczyły polskie 6 i 7 Brygada Jazdy. Kiedy do walki weszli kolejno ułani krechowieccy i jazłowieccy obraz bitwy zmienił się dosłownie w kilkadziesiąt sekund – bolszewicy zaczęli się cofać. Nadal jednak ich siły były wielokrotnie liczniejsze od polskich, a na niektórych odcinkach sowieci próbowali kontratakować. Losy bitwy nadal wisiały na włosku. W tym momencie nastąpiła jedna z najwspanialszych szarż w historii polskiego wojska – rotmistrz Kornel Krzeczunowicz z 8 Pułkiem Ułanów w galopie wbił się w szeregi przeciwnika, rozbił go i zdobył m.in. samochód Budionnego. Ten przykład poderwał do kolejnych szarż pozostałe polskie pułki. Po gwałtownej walce sowieci rzucili się do ucieczki.
Potęga osławionej Armii Konnej Budionnego legła na zawsze w gruzach pod ciosami polskich ułanów. Pod Komarowem zginęło co najmniej 4 tys. bolszewików. Polacy stracili 300 zabitych i rannych. Warto dodać, że po odparciu inwazji bolszewickiej na Polskę z bolszewickiej 20-tysięcznej Armii Konnej pozostało zaledwie 3 tys. żołnierzy. Bitwa pod Komarowem była największą od 1813 r. bitwą polskiej kawalerii.
1885 – w Birzule (obecnie Ukraina) urodził się Rajmund Jaworowski – działacz Polskiej Partii Socjalistycznej i Organizacji Bojowej PPS, współpracownik Józefa Piłsudskiego. Przewodniczący Rady Miejskiej Warszawy. Poseł na Sejm I i II kadencji w II Rzeczypospolitej Polskiej. W 1903 r. we Lwowie przystąpił do organizacji studenckiej „Nieprzejednani” przygotowującej kadry do walki powstańczej. Pracował w laboratorium wytwarzającym materiały wybuchowe. Uczestnik wojny polsko – bolszewickiej 1920 r. Zmarł w 1941 r.
1891 – urodził się Adam Koc – uczestnik walk o niepodległość Polski w I wojnie światowej i wojnie polsko – bolszewickiej, polityk, poseł, dziennikarz, pułkownik dyplomowany Wojska Polskiego. Członek ZWC, członek komendy POW. Od 1928 r. szef sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie. Zmarł w 1969 r.
1893 – urodził się Władysław Karaś – major Wojska Polskiego, oficer polskiego wywiadu wojskowego, brązowy medalista Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 r., zdobywca pierwszego medalu olimpijskiego w historii strzelectwa sportowego w Polsce. Żołnierz Legionów. Oficer do specjalnych zleceń w Komendzie Naczelnej nr 3 POW Wschód Ukraina w Kijowie. Służył m.in. w Brygadzie KOP „Wołyń” oraz w Oddziale II Sztabu Głównego WP. Był także inspektorem Związku Strzeleckiego we Lwowie Komendy Głównej w Warszawie. W 1942 r. aresztowany przez Niemców, uwięziony na Pawiaku i rozstrzelany w masowej egzekucji w Magdalence.
1901 – we Lwowie zmarł Mikołaj Biernacki – poeta, satyryk, redaktor, współwłaściciel księgarni, wydawca, związany ze środowiskiem galicyjskich demokratów. W latach 1878-81 redagował „Tydzień Literacki, Artystyczny, Naukowy i Społeczny”. Był członkiem Koła Literacko-Artystycznego we Lwowie. Urodzony w 1836 r. w Cyganówce Zielenieckiej pod Kamieńcem Podolskim.
1912 – urodził się Jan Piwnik, „Ponury” – legendarny dowódca partyzancki Armii Krajowej w Górach Świętokrzyskich i na Nowogródczyźnie. Ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Cichociemny. Za przygotowaną i przeprowadzoną przez niego akcję odbicia więźniów w Pińsku – uznaną za wzorcową – odznaczony Orderem Virtuti Militari. Doskonały organizator i taktyk słynący z brawurowych akcji. Zginął w starciu z Niemcami we wsi Jewłasze w 1944 r. Przeczytaj więcej o Janie Piwniku i o akcji rozbicia więzienia w Pińsku.
1921 – urodził się Jerzy Michotek – polski aktor, piosenkarz, reżyser estradowy i telewizyjny. Wychowywał się we Lwowie, w rodzinie o korzeniach ormiańskich od pokoleń osiadłej w tym mieście. Jego ojciec był właścicielem cukierni przy Rynku. Więzień łagrów sowieckich. Autor wydanych w 1990 r. wspomnień „Tylko we Lwowie”. Działał w Towarzystwie Miłośników Lwowa, był zaangażowany w odbudowę Cmentarza Łyczakowskiego. Zmarł w 1995 r.
1945 – we Lwowie zmarł profesor Stefan Banach – genialny polski matematyk, jeden z przedstawicieli lwowskiej szkoły matematycznej, wybitny specjalista w zakresie tzw. analizy funkcjonalnej. Urodzony w 1892 r. Karierę zaczynał jako matematyk – samouk. Pracował na Politechnice Lwowskiej i na lwowskim uniwersytecie. Wokół niego skupiło się wkrótce środowisko utalentowanych polskich matematyków, którzy spotykali się regularnie w słynnej kawiarni Szkockiej we Lwowie. W 1939 r. Banach został prezesem Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Był autorem ponad 60 prac naukowych.
Czasy okupacji niemieckiej Banach przetrwał jako karmiciel wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami profesora Rudolfa Weigla. Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie tuż obok grobu Marii Konopnickiej. Jego pogrzeb, w którym wzięły udział tłumy mieszkańców Lwowa, był wielką manifestacją polskiego środowiska naukowego, które jeszcze pozostało we Lwowie.
1962 – zmarł Felicjan Sławoj Składkowski – polski generał, polityk, minister spraw wewnętrznych, premier Polski, uczestnik wojny polsko – bolszewickiej. Urodzony w 1885 r.
2005 – zmarła Stefania Woytowicz – jedna z najwybitniejszych polskich śpiewaczek sopranowych. Urodzona w 1922 r. w Oryniu na Podolu.
Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 31 sierpnia
1 komentarz
Roman Szańczuk
30 sierpnia 2014 o 23:07To znaczy że dostał w d… i musiał zwiewać.