Kamieniec Podolski Fot: Håkan Henriksson (Narking)/Wikipedia.org/CC BY 3.0
1672 – po 10-dniowej walce broniony przez nieliczną polską załogę Kamieniec Podolski skapitulował przed 120-tysięczną armią turecką. Rzeczpospolita utraciła twierdzę na 27 lat.
W czasie wojny polsko-tureckiej z lat 1672-76 potężne siły tureckie pod wodzą Wielkiego Wezyra Mehmeda IV obległy Kamieniec Podolski 18 sierpnia 1672 r. Obroną twierdzy dowodził starosta podolski Mikołaj Potocki, mający do dyspozycji zaledwie 1000 żołnierzy i 500 mieszczan, czyli 1/7 potrzebnej obsady.
Pierwsze ataki tureckie zostały odparte. Wtedy Turcy ustawili wokół twierdzy ponad 100 armat i 2 kolubryny i rozpoczęli gwałtowny ostrzał miasta. Na zamek padało dziennie 400 kul armatnich i 200 granatów z moździerzy, powodując straszne zniszczenia. Jeden z pocisków trafił w polski skład amunicji w baszcie Starego Zamku, powodując potężną eksplozję. Po niej nastąpił kolejny turecki szturm, który jednak również został odparty, a przeciwnik poniósł znaczne straty.
Wtedy polskie dowództwo podjęło błędną decyzję opuszczenia Nowego Zamku, podkopywanego przez tureckich minerów i przeniesienia całej obrony do Starego Zamku. Ten nie był jednak przygotowany do prowadzenia ognia z dział, których nie można było wciągnąć na stare średniowieczne mury. 25 sierpnia Turcy podkopali się pod jedną z baszt Starego Zamku i wysadzili ją w powietrze, a następnie podjęli kolejny szturm. Obrońcy odparli także ten atak, jednak wielu z nich zginęło.
W ciągu następnych godzin Turcy rozpoczęli kolejne podkopy pod zamek – z trzech stron. Widząc, że sytuacja jest beznadziejna, Mikołaj Potocki podjął decyzję o kapitulacji, licząc na to, że uchroni w ten sposób mieszczan przed turecką rzezią. Obrońcy opuścili Kamieniec 30 sierpnia. W czasie oblężenia Kamieńca zginęło i rannych zostało ok. 500 Polaków. Starty tureckie były znacznie większe – ok. 8 tys. zabitych i ok. 10 tys. rannych.
3 września do miasta uroczyście wjechał Wielki Wezyr. Przez kolejne 27 lat Turcy zamienili większość świątyń Kamieńca na meczety, zniszczyli cmentarze, zburzyli część domów, a przy katedrze wznieśli minaret. Utrata tej ważnej twierdzy zmusiła Rzeczpospolitą do podpisania pokoju w Buczaczu, na mocy którego oddaliśmy Turkom Podole i musieliśmy płacić im haracz. Rok później Jan Sobieski pokonał wprawdzie Turków pod Chocimiem, jednak Kamieńca wtedy nie odzyskano. Wrócił do Polski dopiero w 1699 r.
Naszą wizję obrony Kamieńca Podolskiego ukształtował w dużym stopniu film „Pan Wołodyjowski” Jerzego Hoffmana nakręcony na podstawie powieści Henryka Sienkiewicza. Pamiętamy słynną scenę, kiedy Wołodyjowski wraz z Ketlingiem po kapitulacji wysadzają zamek w powietrze. W rzeczywistości postać Wołodyjowskiego była wzorowana na autentycznym obrońcy Kamieńca – rotmistrzu Jerzym Wołodyjowskim, który zginął w wybuchu prochu w jednej z baszt po kapitulacji twierdzy. Do dziś nie wiadomo, czy eksplozja ta była przypadkowa czy spowodowana celowo.
1595 – armia koronna dowodzona przez hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego zajęła Chocim.
1823 – zmarł Szczepan Hołowczyc – polski duchowny katolicki, arcybiskup warszawski, prymas Królestwa Polskiego. Urodzony w 1741 r. w Orszy.
1873 – w Wilnie zmarł Eustachy Tyszkiewicz – polski archeolog, historyk, kolekcjoner, badacz pradziejów ziem białoruskich i litewskich, działacz społeczny. W 1855 r. założył i był dożywotnim prezesem Wileńskiej Komisji Archeologicznej. Twórca Muzeum Starożytności w Wilnie. Członek honorowy Instytutu Archeologicznego w Wielkiej Brytanii i Irlandii. Pochowany na Cmentarzu na Rossie w Wilnie. Urodzony w 1814 r. w Łohojsku.
1880 – w Rozdole na Podolu urodził się Jerzy Zdziechowski – polski ekonomista, polityk, minister skarbu, współorganizator korpusów wschodnich – polskich formacji wojskowych w Rosji w latach 1914–1920. Zmarł w 1975 r.
1894 – w Drohobyczu urodził się Kazimierz Wierzyński – polski poeta, prozaik. Dzieciństwo i młodość spędził w Drohobyczu i Stryju. Członek Drużyn Strzeleckich i organizacji młodzieżowej „Zarzewie”. Debiutował w 1913 r. wierszem „Hej, kiedyż, kiedyż” w drohobyckiej jednodniówce „1863”. Od 1914 r. w polskiej ochotniczej formacji wojskowej Legion Wschodni. W czasie wojny polsko-bolszewickiej 1919–1921 był oficerem do spraw propagandy, pracując w biurze prasowym Naczelnego Dowództwa i redagując Bibliotekę Żołnierza Polskiego oraz czasopisma: w Równem tygodnik „Ukraińskie Słowo”, a w Kijowie „Dziennik Kijowski”. Zmarł w 1969 r.
1896 – we Lwowie urodził się Jan Mazurkiewicz „Radosław” – pułkownik Armii Krajowej, dowódca w Powstaniu Warszawskim, wiceprezes ZBoWiD. Po wojnie dwukrotnie aresztowany. Torturami bezskutecznie próbowano wymusić na nim zeznania obciążające gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”. Jan Mazurkiewicz zmarł w 1988 r.
1919 – w Wilnie urodziła się Krystyna Wyhowska – polska dziennikarka, publicystka. Zmarła w 2008 r.
1941 – Niemcy dokonali masakry Żydów w Kamieńcu Podolskim. Zginęło ponad 23.600 osób.
2001 – zmarł Witold Krzemieński – polski kompozytor, dyrygent, m.in. Filharmonii Lwowskiej. Urodzony w 1909 r. we Lwowie.
Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 27 sierpnia
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!