25 lipca w Historii Kresów

Stanisław Józef Kasznica/ fot: zolnierzewolnosci.pl

1908 – we Lwowie urodził się Stanisław Kasznica – podpułkownik i ostatni Komendant Główny Narodowych Sił Zbrojnych, zamordowany w więzieniu przez UB w 1948 roku.

Był synem Stanisława Kasznicy – wykładowcy prawa i senatora II RP, więzionego wcześniej przez carat na Pawiaku i w Cytadeli Warszawskiej, przez Austriaków w Zamarstynowie, a w 1939 r. przez Niemców w Poznaniu. Stanisław Kasznica – junior spędził dzieciństwo we Lwowie, a w latach 1912-18 w Dublanach koło Lwowa. Służbę wojskową odbył we Włodzimierzu Wołyńskim, kończąc tam również Szkołę Podchorążych Artylerii. Ukończył studia prawnicze, a tuż przed wojną – zdał egzamin adwokacki. Działał w przedwojennym Obozie Wielkiej Polski i Obozie Narodowo-Radykalnym (ONR-ABC). Walczył w Kampanii Wrześniowej, za którą otrzymał Krzyż Virtuti Militari.

Od października 1939 r. działał w konspiracji, był m.in. współzałożycielem Związku Jaszczurczego – wojskowej organizacji ONR. Od lipca 1944 r. był zastępcą, a później szefem Oddziału I Komendy Głównej Narodowych Sił Zbrojnych. W Powstaniu Warszawskim walczył na Ochocie. Od sierpnia 1944 r. był członkiem Rady Politycznej NSZ. Potem dowodził kolejnymi strukturami tej organizacji, a w sierpniu 1945 r. został p.o. Komendanta Głównego NSZ. Na przełomie lat 1946/47 podporządkował resztki NSZ Komendzie Głównej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Stanisław Kasznica posługiwał się pseudonimami „Maszkowski”, „Przepona”, „Wąsal”, „Wąsowski”.

Aresztowany przez UB w lutym 1947 r., był szczególnie okrutnie torturowany w więzieniu mokotowskim w Warszawie. W końcu „skazano” go na karę śmierci i zamordowano 12 maja 1948 r. UB-eccy oprawcy nie wydali ciała rodzinie i zakopali w nieoznakowanym miejscu. W 2012 r. pracownicy IPN odnaleźli na Cmentarzu Powązkowskim szczątki 117 zamordowanych osób, wśród których na podstawie badań DNA zidentyfikowano m.in. Stanisława Kasznicę.

1410 – armia polsko-litewska pod wodzą Władysława Jagiełły dotarła do Malborka.

1854 – zmarł Karol Brzostowski – polski ziemianin, reformator społeczny, twórca Rzeczypospolitej Sztabińskiej – utopijnego quasi-kapitalistycznego tworu we wsi Sztabin, który był konsekwencją jego poglądów na temat pracy. Inwestował w przemysł i rolnictwo. Usiłował podnieść z ruiny rozległe dobra krasnoborsko – sztabińskie odziedziczone po rodzicach. Uczestnik Powstania Listopadowego. Urodził się w 1796 r. w Michaliszkach na Wileńszczyźnie.

1901 – w Aleksocie na Kowieńszczyźnie urodził się Wiktor Sukiennicki – polski prawnik, historyk, sowietolog, publicysta, profesor Uniwersytetu Wileńskiego. Był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej w Kownie. W latach 1919-24 – z przerwą na ochotniczy udział w wojnie polsko-bolszewickiej – studiował prawo na restytuowanym Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie.

Więzień łagru. Potem pracował w Ośrodku Studiów Ministerstwa Informacji i Dokumentacji RP na Bliskim Wschodzie, gdzie wraz ze współpracownikami zbierali od tysięcy osób ocalałych z sowieckich łagrów i więzień zaprzysiężone świadectwa dotyczące agresji i okupacji sowieckiej w Polsce w latach 1939-1941 oraz losów prześladowanych obywateli RP. Pracował w czołowym amerykańskim ośrodku badań sowietologicznych – Instytucie Hoovera przy Uniwersytecie Stanforda. Współpracował z Radiem Wolna Europa, Instytutem Literackim w Paryżu i Jerzym Giedroyciem. Autor pośmiertnie wydanej pracy o latach I wojny światowej na ziemiach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego i losach narodów Europy Środkowo-Wschodniej. Zmarł w 1983 r.

1908 – urodził się Bolesław Kostkiewicz – pułkownik Wojska Polskiego, Honorowy Prezes Rodziny Jazłowieckiej, inżynier leśnik. Studiował na Akademii Rolniczej w Dublanach koło Lwowa, a potem we Lwowie. Ukończył Wydział Rolniczo – Lasowy Politechniki Lwowskiej. Służył w 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich we Lwowie. Za obronę Warszawy w 1939 r. został odznaczony Krzyżem Walecznych. Zmarł w 2011 r.

1932 – Polska i ZSRR podpisały w Moskwie układ o nieagresji.

1969 – zmarł Czesław Falkowski – polski duchowny katolicki, biskup łomżyński. Rektor Uniwersytetu Wileńskiego. Urodzony w 1887 r.

1996 – zmarła Olga Bielska – polska aktorka urodzona w 1922 r. w Kiwercach (obecnie Ukraina).

2006 – zmarł Janka Bryl – białoruski pisarz urodzony w Odessie. Ukończył polską szkołę. W 1939 r. walczył po stronie polskiej w kampanii wrześniowej. Tłumaczył na białoruski dzieła polskich pisarzy, m.in. Tadeusza Różewicza, Marii Konopnickiej, Elizy Orzeszkowej, Ernesta Brylla, Iwaszkiewicza, Aliny i Czesława Centkiewiczów. Był przewodniczącym Towarzystwa Przyjaźni Białorusko – Polskiej. W 1970 r. otrzymał odznakę Zasłużony dla kultury polskiej. Urodził się w 1917 r. w Odessie.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 25 lipca

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

21 września w Historii Kresów 20 września w Historii Kresów 4 sierpnia w Historii Kresów 1 sierpnia w Historii Kresów 29 maja w Historii Kresów