24 września w Historii Kresów

Józef Brandt – Bitwa pod Chocimiem/Domena publiczna

Bitwa, a raczej kampania chocimska trwająca sześć tygodni, w której połączone siły polsko- kozackie skutecznie zagrodziły drogę armii turecko- tatarskiej, chcącej najechać Rzeczpospolitą.

1621 – w oblężonym przez Turków obozie pod Chocimiem zmarł hetman Jan Karol Chodkiewicz – jeden z wybitniejszych dowódców w dziejach Europy, obrońca i budowniczy Kresów.

Urodził się w 1560 r. w rodzinie marszałka wielkiego litewskiego i kasztelana wileńskiego Jana Hieronimowicza oraz wojewodzianki krakowskiej Krystyny Zborowskiej herbu Jastrzębiec. Kształcił się na Akademii Wileńskiej, a potem studiował filozofię i prawo w Ingolstadt.

Karierę wojskową rozpoczął efektownie, tłumiąc w 1596 r. kozackie powstania Semena Nalewajki, który pustoszył miasta Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1600 r. wraz z hetmanem wielkim koronnym Janem Zamoyskim wziął udział w zwycięskiej wyprawie na Wołoszczyznę.

W tym samym roku – już jako hetman polny litewski pod wodzą hetmana wielkiego litewskiego Krzysztofa Radziwiłła „Pioruna” wyruszył na wojnę w Inflantach, gdzie w 1601 r. spektakularnie rozbił armię szwedzką pod Kokenhausen. W 1603 r. odebrał Szwedom Dorpat, zapewniając pokonanym opiekę i eskortę, a następnie obronił Rygę. W następnym roku zwyciężył czterokrotnie liczniejszą armię szwedzką pod Białym Kamieniem, zabijając 3 tys. żołnierzy wroga, a sam tracąc tylko 150 ludzi.

Największy triumf Chodkiewicza i jedno z największych zwycięstw w historii polskiego oręża to bitwa pod Kircholmem w 1605 roku, gdzie 4 tys. Polaków rozbiło 14-tysięczny korpus szwedzki. Poległo tam 9 tys. Szwedów, zdobyto 60 sztandarów nieprzyjaciela i 12 dział. To zwycięstwo rozsławiło Chodkiewicza w całym ówczesnym świecie – gratulowali mu papież Paweł V, cesarz Rudolf II Habsburg, król Anglii Jakub I Stuart, sułtan Ahmed I i szach perski Abbas I Wielki. Było czego gratulować – polski hetman był bowiem geniuszem strategii i taktyki, a w dowodzeniu husarią nie było w polskich dziejach większego mistrza. Przeczytaj artykuł o Bitwie pod Kircholmem.

W 1607 r. musiał porzucić Inflanty, aby pomóc królowo stłumić rokosz sandomierski. Na Litwie rozbił buntowników Janusza Radziwiłła i pokonał rokoszan w bitwie pod Guzowem. Jednak wkrótce musial ponownie wracać do Inflant, aby odbić z rąk szwedzkich Dyjament i Parnawę, gdzie pozbawiony piechoty, przy nieludzkim mrozie, sam poprowadził husarię do szturmu.

W czasie wojny polsko-rosyjskiej z lat 1609-1618 stanął na czele wyprawy na Moskwę. We września 1611 r. ruszył z kolei na odsiecz oblężonej polskiej załodze moskiewskiego Kremla. Jednak w ówczesnej sytuacji wyprawa ta, podobnie jak kolejna w następnym roku zakończyły się niepowodzeniem. W latach 1613-1615 prowadził działania w rejonie Smoleńska, dzięki czemu miasto to pozostało w Polsce. Przeczytaj artykuły o zdobyciu Moskwy przez Polaków, Hołdzie Ruskim i Bitwie pod Kłuszynem.

W 1617 r. hetman Chodkiewicz został wodzem naczelnym kolejnej wyprawy królewicza Władysława na Moskwę. Zdobył Dorohobuż, jednak pomimo wsparcia jego sił przez 20 tys. Kozaków rosyjskiej stolicy nie udało się zdobyć.

W 1621 roku hetman dowodził połączonymi wojskami polskimi i litewskimi w czasie obrony Chocimia przed Turkami. Zmarł w trakcie tureckiego oblężenia.

Jan Karol Chodkiewicz  – wojewoda wileński, starosta generalny żmudzki, hrabia na Szkłowie, Nowej Myszy, Bychowie, Mielcu i Kraśniku – zasłynął nie tylko jako wielki i dzielny wódz. Był także świetnym gospodarzem dóbr na Kresach. Wznosił liczne zamki, obwarowywał miasta, fundował kościoły i klasztory. Zbudował m.in. kościół i klasztor bernardynów w Kretyndze, ufortyfikował Lachowicze, zbudował warownię w Bychowie, w Krożach ufundował kościół i kolegium jezuickie, w Nieświeżu – kościół jezuicki św. Michała, w Szkudach – kościół Św. Trójcy i szkołę jezuitów.

Do 1939 roku imię hetmana Chodkiewicza nosił 26 Pułk Ułanów Wielkopolskich w Baranowiczach.

1815 – w Wilnie urodziła się Gabriela Puzynina – księżna, polska pisarka, autorka pamiętników, w których opisywała inteligencję wileńską i warszawską. Jej pamiętniki przepełnione są anegdotami i dokładnie opisanymi wątkami biograficznymi i autobiograficznymi. Zmarła w 1869 r.

1816 – zmarł Michał Sokolnicki – polski generał, uczestnik wojen napoleońskich, autor rozpraw naukowych i wynalazków technicznych. W 1792 r. został kwatermistrzem generalnym armii litewskiej w wojnie polsko-rosyjskiej. Pod Grodnem zbudował wtedy z tratw oryginalnej konstrukcji most pływający w kształcie łuku zaklinowanego prądem rzeki Niemen, po którym przeszły cofające się wojska polskie z taborami i artylerią. Urodzony w 1760 r.

1856 – w Martynówce koło Kaniowa urodził się Ludwik Waryński – polski działacz socjalistyczny.

1918 – urodził się Hieronim Dekutowski – cichociemny, legendarny dowódca oddziałów partyzanckich AK, DSZ i Zrzeszenia WiN. Rozstrzelany w więzieniu na Mokotowie w 1949 r.

1933 – urodził się Feliks Kiryk – polski historyk, mediewista. Otrzymał tytuł doktora honoris causa na kilku uczelniach m.in. na Uniwersytecie Lwowskim, a także tytuł honorowego profesora uniwersytetu w Kamieńcu Podolskim. Autor ponad 350 prac naukowych traktujących przede wszystkim o średniowieczu w Polsce oraz kilkunastu książek z dziejów m.in. Tarnowa, Limanowej, Kamieńca Podolskiego, Proszowic, Brzeska, Mielca, Starego i Nowego Sącza i Sandomierza.

1939 – w wyniku ran odniesionych podczas ratowania zbiorów zbombardowanego Zakładu Architektury Polskiej i Historii Sztuki Politechniki Warszawskiej zmarł Oskar Sosnowski – polski architekt, profesor Politechniki Lwowskiej i Politechniki Warszawskiej. Walczył w wojnie polsko – bolszewickiej. Kierował wydziałem w Ministerstwie Spraw Polskich Ukraińskiej Republiki Ludowej. Był m.in. współautorem kamienicy Bałabanów we Lwowie, kościołów w Grodnie i Warszawie. Urodzony w 1880 r.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 24 września

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

29 września w Historii Kresów 20 września w Historii Kresów 3 września w Historii Kresów 1 września w Historii Kresów 11 marca w Historii Kresów