14 sierpnia w Historii Kresów

14 sierpnia 2013

1018 – Bolesław Chrobry zdobył Kijów podczas słynnej Wyprawy Kijowskiej. Legenda głosi, że wjeżdżając do miasta wyszczerbił o Złotą Bramę swój miecz, zwany potem Szczerbcem.

Celem Wyprawy Kijowskiej było osadzenie na tronie w Kijowie zięcia Bolesława – Świętopełka I, obalenie Jarosława I Mądrego, który wcześniej atakował Polskę oraz wzmocnienie polskich wpływów na Rusi. Polski król prowadził ze sobą kilka tysięcy rycerzy, oprócz Polaków także 300 Niemców i 500 Węgrów, a tysiąc Pieczyngów atakowało Kijów samodzielnie. Siły Jarosława Mądrego były podobne, a wspierali go także Waregowie.

Do decydującej bitwy doszło 22 lipca pod miejscowością Wołyń. Polacy odnieśli tam wielkie zwycięstwo, zadając ruskim wojskom ciężkie straty. W odwecie Jarosław Mądry spalił jeden z grodów Świętopełka – Turów lub Pińsk. Tymczasem król Bolesław – przez Połonne, Peresopnicę, Dorohobuż, Korzec, Uszesk, Milczesk, Biełgorod – przybył pod Kijów. Na widok nadciągających wojsk miasto otworzyło bramy. Wkraczających Polaków powitali mieszkańcy Kijowa, arcybiskup Jonasz i rodzina Jarosława Mądrego.

Wkrótce jednak doszło do konfliktu Chrobrego ze Świętopełkiem. W tej sytuacji polski król zagarnął liczne łupy oraz brankę Przedsławę i ruszył do domu. W drodze powrotnej ponownie przyłączył też do Polski Grody Czerwieńskie. Według Galla Anonima, w czasie powrotu Chrobry po raz kolejny rozbił oddziały Jarosława Mądrego. Natomiast panowanie Świętopełka w Kijowie nie trwało długo. W 1019 r. zginął w walce z Jarosławem, który powtórnie objął tron, a w 1031 r. powtórnie odebrał Polsce Grody Czerwieńskie.

1385 – w Krewie podpisano akt unii między Polską a Wielkim Księstwem Litewskim. Był to pierwszy z 9 aktów unijnych podpisanych między Litwą i Królestwem Polskim. Przewidywał małżeństwo wielkiego księcia litewskiego Jagiełły z królową Polski Jadwigą oraz objęcie przez niego polskiego tronu. W zamian za to Jagiełło zobowiązał się przyjąć chrzest i schrystianizować Litwę oraz odzyskać wszystkie ziemie utracone przez Koronę. W ostatnim punkcie aktu książę Jagiełło „obiecuje ziemie swoje litewskie i ruskie na wieczne czasy do Korony Królestwa Polskiego przyłączyć”.

Potrzeba unii polsko-litewskiej wynikała z powodu zagrożenia dla obu krajów ze strony zakonu krzyżackiego. W wyniku Unii w Krewie, w roku 1386 Jagiełło przyjął chrzest, a w roku następnym ochrzczona została Litwa. Przeczytaj artykuł o chrzcie Jagiełły i Litwy, a także o kolejnej polsko-litewskiej Unii w Horodle z 1413 roku  i Unii Lubelskiej z 1569 roku.

1409 – król Władysław Jagiełło otrzymał w Korczynie pismo z wypowiedzeniem wojny przez Krzyżaków.

1858 – urodził się Bronisław Dembiński – polski historyk, rektor Uniwersytetu Lwowskiego, kierownik resortu wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Zmarł w 1939 r.

1873 – na Podolu urodził się Mieczysław Srokowski – polski pisarz. Studiował na Uniwersytecie Lwowskim. Zmarł w 1910 r.

1877 – urodził się Aleksander Zelwerowicz – polski aktor, reżyser, pedagog. M.in. dyrektor sceny w Wilnie. Zmarł w 1955 r.

1922 – we Lwowie urodził się Lesław Wacławik – polski śpiewak operowy, tenor. Zmarł w 2008 r.

1941 – zawarto radziecko-polską umowę wojskową dotyczącą tworzenia polskiej armii na Wschodzie. Umowa była konsekwencją układu Sikorski-Majski z lipca 1941 r., na mocy którego wprowadzono amnestię dla obywateli polskich z Rzeczypospolitej zesłanych, uwięzionych w więzieniach śledczych NKWD lub deportowanych do obozów koncentracyjnych Gułagu. Zasilili oni w większości szeregi tworzonej armii dowodzonej przez gen. Andersa. Przeczytaj więcej o Układzie Sikorski-Majski oraz o utworzeniu Armii Andersa.

1941 – w sowieckim więzieniu w Charkowie zmarł Stanisław Głąbiński – polski prawnik, polityk, publicysta, wicepremier, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Czołowy działacz Narodowej Demokracji. Student, profesor, dziekan wydziału Prawa, wreszcie w latach 1908-1909 rektor Uniwersytetu Lwowskiego. Na początku września 1939 r. ewakuował się ze Lwowa wraz z przedstawicielami rządu do Rumunii, skąd po kilku dniach powrócił do Lwowa. Aresztowany przez NKWD, przebywał w lwowskim więzieniu „Brygidki” oraz na moskiewskiej Łubiance, następnie w więzieniu w Charkowie. Urodzony w 1862 r. w Skolem.

1941 – w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz został zamordowany  Maksymilian Maria Kolbe – późniejszy święty, franciszkanin, filozof, męczennik. Ukończył seminarium franciszkanów we Lwowie. Założyciel pisma „Rycerz Niepokalanej” oraz wydawnictwa w Grodnie. Przeczytaj więcej o ojcu Maksymilianie Kolbe.

2004 – zmarł Czesław Miłosz – polski poeta, laureat Nagrody Nobla. Studiował na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Debiutował w 1930 r. na łamach uniwersyteckiego pisma „Alma Mater Vilnensis” wierszami „Kompozycja” i „Podróż”. Był członkiem grupy poetów „Żagary” i współtwórcą pisma o tej samej nazwie. Pracował w Polskim Radiu Wilno. Został zwolniony po oskarżeniach o wspieranie dążeń Litwinów do przejęcia Wilna oraz działalność na rzecz kultury białoruskiej. Po wojnie pracował w dyplomacji komunistycznego rządu Polski w Stanach Zjednoczonych oraz Paryżu, jako attaché kulturalny. W 1951 r. poprosił w Paryżu o azyl polityczny i pozostał na emigracji. Urodzony w 1911 r. w Szetejniach w rejonie kiejdańskim. Przeczytaj więcej o Czesławie Miłoszu.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 14 sierpnia