9 października w Historii Kresów

 

1610 – zwycięskie polskie chorągwie pod wodzą hetmana Stanisława Żółkiewskiego wkroczyły na Kreml. Rozpoczęła się dwuletnia okupacja Moskwy przez armię Rzeczypospolitej.

Hetman Stanisław Żółkiewski, po rozgromieniu 5-krotnie liczniejszej armii rosyjskiej w bitwie pod Kłuszynem 4 lipca 1610 r., wkroczył na Kreml bez walki – bojarzy moskiewscy sami otworzyli przed Polakami wrota stolicy. Na miejscu Żółkiewski przekazał dowództwo nad wojskami w ręce Aleksandra Korwina Gosiewskiego.  Wcześniej Żółkiewski uzgodnił z bojarami, że nowym carem Rosji zostanie polski królewicz Władysław, późniejszy polski król Władysław IV Waza. Mennica moskiewska rozpoczęła bicie monet z imieniem nowego cara.

Koronacja Władysława miała odbyć się w obrządku prawosławnym. Tymczasem polski król Zygmunt III Waza – żarliwy katolik – nie był bynajmniej entuzjastą tego pomysłu. Co więcej – sam miał apetyt na carski tron. Na to z kolei nie chcieli zgodzić się bojarzy. W Niżnym Nowogrodzie w 1611 r. wybuchło antypolskie powstanie pod wodzą kupca Minina. Na czele powstańczej armii stanął kniaź Dymitr Pożarski, który obległ Moskwę. Dwukrotnie podejmowana przez hetmana Jana Karola Chodkiewicza próba odsieczy dla polskiej załogi Kremla nie powiodła się. W końcu nękani głodem i chorobami Polacy skapitulowali 7 listopada 1612 r.

Nie zmienia to faktu, że Rzeczpospolita była jedynym w historii narodem, który zdobył i przez tak długi czas władał rosyjską stolicą i najwyraźniej wielu Rosjan nadal nie może się z tym pogodzić. Temat polskiej okupacji nieustannie przewija się przez setki publikacji rosyjskich na przestrzeni 400 lat, które minęły od tych wydarzeń.

Największy rosyjski poeta Aleksander Puszkin próbował usprawiedliwiać nią rzeź cywilnej ludności Pragi dokonaną przez Suworowa w 1794 r. „Bywało, żeście świętowali sromotę Kremla, carów pęta. I myśmy wszak niemowlęta o gruzy Pragi rozbijali” – pisał. No i nie przypadkowo Władimir Putin w dniu wypędzenia Polaków z Kremla ustanowił rosyjskie święto narodowe. Przeczytaj także artykuł o Hołdzie Ruskim – największym triumfie w dziejach Rzeczypospolitej.

1621 – podpisano polsko-turecki pokój pod Chocimiem.

1626 – zwycięstwo wojsk polskich nad Tatarami w bitwie pod Białą Cerkwią.

1672 – wojna polsko-turecka: zwycięstwo hetmana Jana Sobieskiego w bitwie pod Komarnem. Z 11-tysięcznej armii wroga ocalało jedynie 1,5 tys. Tatarów.

1771 – zmarł Jan Klemens Branicki – miecznik wielki koronny, hetman polny koronny, hetman wielki koronny, wojewoda krakowski. Urodzony w 1689 r.

1820 – zmarła Barbara Mickiewicz – matka Adama Mickiewicza.

1826 – w Jabłonowie na Pokuciu urodził się Maksymilian Nowicki – polski zoolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, twórca Towarzystwa Tatrzańskiego. Związany z Uniwersytetem Lwowskim. Współtwórca kolekcji Muzeum Przyrodniczego im. Dzieduszyckich we Lwowie. Nauczyciel m.in. w Tanopolu i Samborze. Zmarł w 1890 r.

1896 – w Brzeżanach urodził się Antoni Cwojdziński – polski komediopisarz, aktor i reżyser teatralny. Występował pod pseudonimem Antoni Wojdan. Był też scenarzystą filmowym, a z wykształcenia fizykiem. Zmarł w 1972 r.

1900 – we Lwowie urodził się Kazimierz Przybyłowski – polski prawnik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Lwowskiego, ostatni dziekan Wydziału Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza. Ochotnik w wojnie polsko – bolszewickiej 1920 r. Referendarz Prokuratorii Generalnej RP, oddział we Lwowie. Zmarł w 1987 r.

1904 – w Romanowie na Wołyniu urodził się Kazimierz Truchanowski – polski pisarz, tłumacz. Zmarł w 1994 r.

1919 – w Mikaszewiczach rozpoczęły się rokowania polsko – bolszewickie.

1920 – tzw. Bunt Żeligowskiego: polskie wojsko zajęło Wilno i okolice. Przeczytaj artykuł o Lucjanie Żeligowskim i jego „buncie”.

1929 – w Kowalówce koło Tarnopola urodziła się Teresa Szmigielówna – polska aktorka znana m.in. z „Podróży za jeden uśmiech”, „Plebani”, „Na Wspólnej”.

1950 – zmarł Stanisław Szeptycki – hrabia, generał broni. Dowódca Frontu Litewsko-Białoruskiego, Dowódca IV Armii operującej na Polesiu i nad Berezyną. Polityk, minister spraw wojskowych, szef Sztabu Generalnego WP, prezes PCK. Urodzony w 1867 r. w Przyłbicach koło Jaworowa. Przeczytaj więcej o Stanisławie Szeptyckim.

1980 – zmarł Bronisław Duch – polski generał, Generalny Inspektor Sił Zbrojnych. Urodzony w Borszczowie na Podolu w 1896 r.

1980 – pochodzący z Kowieńszczyzny i związany z Wilnem polski poeta Czesław Miłosz został laureatem Literackiej Nagrody Nobla za całokształt twórczości. Odebrał ją 10 grudnia. Przeczytaj więcej o Czesławie Miłoszu.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 9 października