„Dwór w Urdominie” – obraz Stanisława Witkiewicza/dworypogranicza.pl
1915 – zmarł Stanisław Witkiewicz – malarz, pisarz, filozof, teoretyk sztuki z Kresów, twórca popularnego stylu zakopiańskiego w architekturze. Ojciec Stanisława Ignacego Witkiewicza.
Urodził się w 1851 r. w Poszawszu na Żmudzi w polskiej rodzinie szlacheckiej herbu Nieczuja. Był synem Ignacego – powstańca listopadowego i Elwiry z Szemiothów. Również 12-letni Stanisław brał udział w Powstaniu Styczniowym – był łącznikiem, a potem – podobnie jak ojciec – został zesłany na Sybir.
Po powrocie wraz z rodziną z wygnania Stanisław Witkiewicz mieszkał w latach 1869-1873 w majątku w Urdominie (obecnie Rudamino na Litwie), należącym do generałowej Sucharzewskiej.
Artysta studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu i w Monachium, a w 1890 r. osiadł w Zakopanem. Malował przede wszystkim impresjonistyczne pejzaże tatrzańskie, a także m.in. sceny z Powstania Styczniowego.
I choć Stanisław Witkiewicz kojarzy się przede wszystkim z Tatrami to dla nas ciekawsze są jego kresowe inspiracje. O dworze w Urdominie, który uwiecznił na słynnym, pełnym ciepła obrazie, jego siostra Maria Witkiewiczówna pisała:
„Urdomina była cudowna – dwór stary po książętach Massalskich, wspaniały park, ogród pełen drzew owocowych i krzewów, i kwiecia wydał nam się rajem. (…) Stary dom o grubych murach, łamanym dachu, o pokojach dużych, pięknie umeblowanych stylem empire; salon miał śliczne al fresco, malowane przez Smuglewicza ściany, w stołowym olbrzymi komin, a wszystkie inne pokoje dobrze rozlokowane. (…) Ale nade wszystko cudowny był park, aleje kasztanowe, morwy, orzechy włoskie, można było godzinami spacerować nie wracając w to samo miejce. Pejzaż nie był najpiekniejszy, ale urozmaicało go duże jezioro i lasy. Tuż przy dworze stał duży kościół parafialny i plebania piękna, no i nieodłączna na polskiej wsi, pamiętająca dawne lata, karczma”.
Zaś sam Witkiewicz w liście do syna pisał:
„Czas, w którym dawniej, kiedy byłem Farysem, najlepiej lubiłem iść w las. Zgrabiałymi rękami zaniecić ogienek i wdychać piękny zapach jesieni i dymku wijącego się między pnie sosnowe. Urdominy żałuję, myśląc o Tobie. Cóż to za raj był pejzażowy”.
1580 – wojna polsko-rosyjska: wojska polsko-węgierskie króla Stefana Batorego zdobyły Wielkie Łuki. W trakcie rabowania palącej się twierdzy doszło do eksplozji prochowni, w wyniku której zginęło 200 Polaków i Węgrów oraz większość załogi rosyjskiej.
Przeczytaj także artykuły „Stefan Batory zostaje polskim królem”, „Życie i śmierć Stefana Batorego”, a także o oblężeniu Pskowa i o dziwnym małżeństwie Batorego z Anną Jagiellonką.
1906 – we Lwowie urodził się Jan Ostoja Matłachowski – działacz polskiego ruchu narodowego. Studiował prawo i historię na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Jan Karski w programie „Notacje historyczne” opisał Matłachowskiego w czasach studiów we Lwowie jako aktywnego antysemitę dopuszczającego się przemocy fizycznej wobec żydowskich studentów. Zmarł w 1989 r.
1924 – we Lwowie urodziła się Krystyna Moszumańska-Nazar – polska kompozytorka, profesor i rektor krakowskiej Akademii Muzycznej. Zmarła w 2008 r.
1991 – Polska i Litwa wznowiły stosunki dyplomatyczne.
Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 5 września
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!