12 lipca w Historii Kresów

1945 – początek Obławy Augustowskiej, w której NKWD aresztowało w lipcu w Puszczy Augustowskiej ok. 7 tys. osób. Los 600 z nich jest nieznany. Mogli zostać zabici koło Grodna.

Operacja przeprowadzona przez  385 Pułk Strzelecki Wojsk Wewnętrznych NKWD , wspólnie z Armią Czerwoną oraz oddziałami LWP i UB, miała na celu rozbicie i likwidację polskiego podziemia niepodległościowego w rejonie Suwałk i Augustowa. Obława była częścią większej antypartyzanckiej akcji prowadzonej także na Litwie. Szczególnie aktywny udział w pacyfikacji brał późniejszy szef PRL-owskiego MSW Mirosław Milewski.

Sowieci otaczali wsie, aresztując mieszkańców podejrzewanych o komtakty z polską partyzantką – łącznie ok. 7 tys. osób. Uwięziono je w ponad 50 obozach filtracyjnych, gdzie torturowano i przesłuchiwano skrępowanych drutem kolczastym w dołach zalanych wodą. Część zatrzymanych wróciła do domów, natomiast około 600 Polaków wywieziono w nieznanym kierunku i ślad po nich zaginął.

W maju 2013 r. rosyjski historyk Nikita Pietrow ujawnił dokument, który jednoznacznie potwierdza fakt dokonania na nich mordu przez sowietów. Kierowali nią generałowie sowieckiego kontrwywiadu wojskowego – Iwan Gorgonow i Paweł Zielenin. Nadal nie wiadomo, gdzie popełniono zbrodnię i gdzie znajdują się ciała ofiar. Jedna z wersji mówi, że jest to Fort w Naumowiczach pod Grodnem.

Przeczytaj obszerny artykuł na ten temat i rozmowę z Nikitą Pietrowem.

1704 – Stanisław Leszczyński został wybrany na króla Polski.

1769 – zwycięstwo konfederatów barskich nad Rosjanami w bitwie pod Słonimiem.

1892 – w Drohobyczu koło Lwowa urodził się Bruno Schulz – wybitny polski pisarz i awangardowy grafik pochodzenia żydowskiego.

Po zajęciu Drohobycza przez Niemców w czasie II wojny Schulz z rodziną trafił do getta, gdzie jego prace zainteresowały gestapowca Feliksa Landaua. W zamian za gwarancję bezpieczeństwa i żywność Schulz ozdabiał ściany kasyna gestapo i malował portrety Landaua. Został jednak zastrzelony przez Karla Gunthera – innego gestapowca rywalizującego z Landauem. Przeczytaj artykuł o Brunonie Schulzu i jego śmierci.

1910 – we Lwowie urodził się Tadeusz Tomaszewski – jeden z najsłynniejszych polskich psychologów, twórca teorii czynności. Ukończył polonistykę i psychologię na uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W latach 1939-1941 pracował tam na katedrze psychologii. Zmarł w 2000 r.

1920 – w Moskwie podpisano traktat litewsko-sowiecki. Litwa chciała formalnego uznania swego państwa przez Rosję Radziecką i wypłacenia przez Rosjan odszkodowań. Bolszewicy chcieli wciągnąć Litwę do wojny z Polską, usiłując wykorzystać polsko – litewski konflikt o Wilno i Suwalszczyznę. Planowali też przejęcie kontroli nad Litwą.

1920 – podczas sowieckiej napaści na pociąg Płoskirów – Krzemieniec zginął jadący nim Antoni Mińkiewicz – polski inżynier górnik, działacz społeczny, minister aprowizacji w latach 1918-1919. Od stycznia 1920 r. był naczelnym komisarzem Zarządu Cywilnego Ziem Wołynia i Frontu Podolskiego. Urodzony w 1881 r.

1934 – utworzono Miejsce Odosobnienia w Berezie Kartuskiej, przez niektórych historyków sowieckich uważane za obóz koncentracyjny. Przeczytaj więcej o obozie w Berezie Kartuskiej.

1952 – zmarł Władysław Konopczyński – historyk polski, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i Polskiej Akademii Umiejętności, współtwórca i pierwszy redaktor naczelny Polskiego Słownika Biograficznego, erudyta i poliglota (14 języków), poseł na Sejm I kadencji w II RP.

Ukończył historię na Uniwersytecie Lwowskim. Więzień obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. Uczestnik wwojny polsko-bolszewickiej. Urodzony w 1880 r.

2009 – Dalia Grybauskaite objęła urząd prezydenta Litwy. W 2011 r. podpisała ustawę o oświacie dyskryminującą mniejszość polską na Litwie.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 12 lipca