16 września w Historii Kresów

Bój pod  , obraz Stanisława Kaczora-Batowskiego z 1929 roku. Fot: Maciej Szczepańczyk,Mathiasrex/Wikipedia.org

1920 – bohaterska bitwa polskiego batalionu z dwoma brygadami bolszewickimi pod Dytiatynem na północ od Stanisławowa. Jedna z bitew nazwanych Polskimi Termopilami.

Bitwa rozegrała się w czasie ofensywy 6 Armii gen. Stanisława Hallera w Galicji Wschodniej. Wycofujący się sowieci stawiali zaciekły opór i kontratakowali. Pod Dytiatynem naprzeciwko liczącego 600 żołnierzy polskiego 3 Batalionu 13 Pułku Piechoty z 6 działami i 6 ckm-ami stanęło 2200 bolszewików – piechoty i kawalerii – uzbrojonych w 5 dział i 20 ckm-ów. Polacy pod dowództwem kpt. Jana Gabrysia wyparli sowietów z pobliskiego wzgórza 385 i zajęli na nim pozycje obronne.

Rozpoczęły się sowieckie szturmy i szarże na wzgórze. Przerwanie polskiej obrony groziło wdarciem się bolszewików na tyły głównych sił polskich. Obrońcy odparli cztery kolejne ataki, jednak w końcu zaczęło im brakować amunicji. W takiej sytuacji kapitan Gabryś rozkazał stopniowy odwrót ze wzgórza. W jego trakcie nastąpiła jednak piąta sowiecka szarża. Osłabiony polski oddział odparł także to natarcie i wznowił odwrót, jednak po 15 minutach nastąpiła szósta szarża.

W końcu na wzgórzu 385 pozostała już tylko jedna polska bateria i pluton osłaniający działa. Otoczona ze wszystkich stron przez sowieckich kozaków grupa dowodzona przez kpt. Adama Zająca odmówiła poddania się. Po całkowitym zużyciu amunicji Polacy bronili się w walce wręcz. W końcu wszyscy polegli. Kozacy dobili ciężko rannych.

Polscy żołnierze spełnili swoje zadanie – na cały dzień zatrzymali kontratak sowiecki, uniemożliwiając wejścia wroga na tyły polskiej armii. W okresie międzywojennym na polu bitwy pod Dytiatynem wzniesiono kaplicę-pomnik, która została zniszczona przez sowietów w 1948 r.

W II Rzeczpospolitej pamięć o tamtych wydarzeniach była żywa, a bitwa zyskała miano „Polskich Termopil”. Walki żołnierzy polskich pod Dytiatynem zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, napisem na jednej z tablic w II RP i po 1990 r. – „DYTIATYN 16 IX 1920”.

Przeczytaj także artykuł o bitwie pod Zadwórzem 1920 r. i bitwie pod Komarowem 1920 r.

1658 – ugoda w Hadziaczu – unia Rzeczypospolitej z Kozakami przewidująca utworzenie Księstwa Ruskiego jako trzeciej – obok Korony i Litwy – części Rzeczypospolitej Trojga Narodów. Unia stała się przyczyną wznowienia wojny polsko-rosyjskiej. Przeczytaj więcej o Ugodzie Hadziackiej.

1620 – pod Cecorą rozpoczęła się bitwa wojsk polskich dowodzonych przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego z Turkami. Po nierozstrzygniętej bitwie polskie wojska zostały doszczętnie robite 7 października w czasie odwrotu. Hetman Żółkiewski poległ. Przeczytaj więcej o hetmanie Żółkiewskim i bitwie pod Cecorą.

1744 – zmarł Michał Serwacy Wiśniowiecki – hetman wielki litewski, wojewoda wileński, kanclerz wielki litewski. Urodzony w 1680 r.

1825 – w Chorowszczyźnie koło Wołkowyska zmarł Franciszek Karpiński – polski poeta epoki Oświecenia, twórca i główny przedstawiciel nurtu sentymentalnego w polskiej poezji. Urodzony w 1741 r. w Hołoskowie koło Otynii.

1863 – urodził się Marian Raciborski – polski botanik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Lwowskiego, gdzie był organizatorem Instytutu Biologiczno – Botaniczego. Zmarł w 1917 r.

1881 – urodził się Antoni Mińkiewicz – polski inżynier górnik, działacz społeczny, minister aprowizacji w latach 1918-1919. Od stycznia 1920 r. był naczelnym komisarzem Zarządu Cywilnego Ziem Wołynia i Frontu Podolskiego. Zginął podczas sowieckiej napaści na pociąg relacji Płoskirów – Krzemieniec w 1920 r.

1887 – w Wilnie urodził się Witold Staniewicz – polski ekonomista, minister reform rolnych, profesor Uniwersytetu Lwowskiego, profesor i rektor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Zmarł w 1966 r.

1891 – urodził się Czesław Marek – polski kompozytor, pianista. Uczył się w Instytucie Muzycznym Łysenki we Lwowie. Profesor fotepianu we Lwowie. Zmarł w 1985 r.

1895 – w Święcianach urodził się Franciszek Żwirko – porucznik pilot Wojska Polskiego, pilot sportowy. Szkołę średnią ukończył w Wilnie. Wraz z inżynierem Stanisławem Wigurą zdobył w 1932 r. w zawodach „Challenge” pierwsze miejsce i puchar międzynarodowy dla Polski. Obaj zginęli w katastrofie lotniczej w 1932 r. Przeczytaj więcej o Franciszku Żwirce.

1897 – urodził się Wacław Kuchar – polski lekkoatleta, piłkarz, narciarz, łyżwiarz, hokeista, uczestnik igrzysk olimpijskich. Wielokrotny mistrz Polski i reprezentant kraju we wszystkich wymienionych dyscyplinach. Całe życie związany ze Lwowem, reprezentował barwy lwowskiej Pogoni. Wielokrotny piłkarski mistrz Lwowa. Zmarł w 1981 r. Przeczytaj więcej o Wacławie Kucharze.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 16 września

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

20 września w Historii Kresów 4 września w Historii Kresów 13 czerwca w Historii Kresów 9 kwietnia w Historii Kresów 13 lutego w Historii Kresów