1927 – w Wilnie prymas Aleksander Kakowski koronował obraz Matki Bożej Ostrobramskiej, zwanej Madonną Wileńską. W uroczystości uczestniczyli Józef Piłsudski i Ignacy Mościcki.
Do koronacji obrazu – po jego renowacji przez Jana Rutkowskiego – użyto nowych, wykonanych ze złota koron, ufundowanych przez społeczeństwo. Insygnia te zaginęły w czasie II wojny światowej.
Przypomnijmy pokrótce historię tego cudownego obrazu, który jest jednym z największych symboli chrześcijaństwa w Polsce i na Litwie. Namalowany został w XVII wieku przez nieznanego autora, niektórzy twierdzą, że był to artysta krakowski Łukasz. Według legendy, Matka Boska ma rysy Barbary Radziwiłłówny. W tym samym XVII stuleciu obraz został wystawiony w Ostrej Bramie w Wilnie.
Szczególny kult wizerunku zaczął się po najeździe rosyjskim na Wilno w 1655 r. W roku 1671 lub 1672 z inicjatywy księdza Franciszka Kielczewskiego zbudowano przy bramie drewnianą kaplicę. Spłonęła ona w 1711 r., ale już rok później odbudowano ją jako murowaną.
W czasie Insurekcji Kościuszkowskiej w 1794 r. przy Ostrej Bramie miała miejsce bitwa między atakującymi Wilno wojskami rosyjskimi a polskimi obrońcami miasta pod wodzą Jakuba Jasińskiego. W walkach tych kaplica i wizerunek ucierpiały, jednak w tym samym roku uszkodzenia naprawiono.
W okresie zaborów Ostra Brama i ulica pod nią były miejscem patriotycznych manifestacji. W ten sposób kult Matki Boskiej Ostrobramskiej połączył się z walką Polaków o niepodległość przeciwko rosyjskiemu zaborcy, szczególnie po słynnej inwokacji do „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza:
Wizerunek Ostrobramskiej Matki Bożej jest zasłonięty złoconą sukienką, widoczna jest tylko wyrazista twarz i skrzyżowane na piersiach dłonie. Charakterystyczną ozdobę stanowi wielki, odwrócony sierp srebrnego półksiężyca – wotum z 1849 r.
Wizerunku Pani Ostrobramskiej dopełniają dwie korony, nałożona jedna na drugą, ze złoconego srebra. Jednak z nich jest koroną Królowej Niebios, druga – Królowej Polski. Wokół ołtarza znajdują się wota dziękczynne, a wśród nich tabliczka ofiarowana przez Józefa Piłsudskiego, z napisem: „Dzięki Ci Matko za Wilno”.
Wspomnienie Matki Bożej Ostrobramskiej jest obchodzone 16 listopada.
1822 – w Wilnie urodził się Bolesław Podczaszyński – polski architekt. Autor m.in. projektu dworu i zabudowań dworskich w Długoszyjach na Wołyniu i projektu przebudowy pałacu w Sieniawie. Zmarł w 1876 r.
1863 – Powstanie Styczniowe: stoczono bitwę pod Radziwiłłowem.
1891 – urodził się Bronisław Prugar-Ketling – polski generał. Ukończył Uniwersytet Lwowski. Jako dowódca batalionu 44 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych wziął udział w wojnie z bolszewikami. Zmarł w 1948 r.
1910 – w Tarnopolu urodził się Alfred Schütz – polski kompozytor, pianista, twórca piosenek, m.in. melodii do „Czerwonych maków na Monte Cassino”. Przed wojną związany z audycją Radia Lwów „Wesoła Lwowska Fala”. Zmarł w 1999 r.
1946 – w Wornianach w dawnym powiecie wileńsko-trockim urodził się Jan Ciechanowicz – polski pisarz, historyk, były działacz mniejszości polskiej na Litwie i deputowany do Rady Najwyższej ZSRR (1989–1991). W 1988 r. był członkiem-założycielem Związku Polaków na Litwie. Założyciel Fundacji Kultury Polskiej na Litwie oraz Uniwersytetu Polskiego w Wilnie.
1952 – urodził się Marek Karp – polski historyk, sowietolog, założyciel Ośrodka Studiów Wschodnich, pionier dialogu polsko – litewskiego i polsko – białoruskiego. Zginął tragicznie w 2004 r.
1966 – zmarł Jan Brzechwa – polski poeta, autor bajek dla dzieci, satyrycznych tekstów dla dorosłych, a także tłumacz literatury rosyjskiej. Młodość spędził na Kresach. Uczestnik wojny polsko – bolszewickiej. Urodzony w 1898 r. w Żmerynce na Podolu.
1992 – zmarł Antoni Szacki – polski oficer Narodowych Sił Zbrojnych. W wojnie polsko – bolszewickiej walczył w 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Urodzony w 1902 r. w Wilnie.
Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 2 lipca
Zadanie współfinansowane w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za granicą w 2017 r.