9 lipca w Historii Kresów

9 lipca 2013

1920 – wspaniała szarża na bolszewików 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich pod wsią Grebionka na Mińszczyźnie rozbiła w proch 3 sowieckie pułki.

Do bitwy doszło kiedy polska XII Brygada Piechoty została okrążona przez przeważające siły nieprzyjaciela między Mińskiem a Ihumeniem. Aby ratować piechotę dowodzący 4 Pułkiem Ułanów Zaniemeńskich rotmistrz Władysław Rozlau rozkazał wykonać gwałtowną szarżę siłami jednego szwadronu i jednego plutonu na sowiecką tyralierę.

Bohaterski atak ułanów wywołał panikę w szeregach wroga, rozbijając aż 3 bolszewickie pułki strzeleckie. Polskie zwycięstwo było całkowite, a piechota – uratowana z okrążenia. Straty sowieckie wyniosły co najmniej 127 zabitych i wielu rannych, polskie – 6 ułanów zabitych i 3 rannych.

Na cześć tej bohaterskiej szarży dzień 9 lipca stał się świętem 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich.

1929 – zmarł Julian Fałat – jeden z najwybitniejszych polskich akwarelistów, przedstawiciel realizmu i impresjonistycznego pejzażu. Urodzony w Tuligłowach koło Lwowa w 1853 r. Choć urodzony na Kresach, przez większą część życia był związany z regionem Krakowa i Toruniem. Wątki kresowe pojawiały się jednak w jego twórczości.

Naukę malarstwa rozpoczynał bez pomocy rodziny i bez żadnych środków. Zrezygnował z nauki we Lwowie, gimnazjum ukończył w Przemyślu. W 1869 r. zapisał się do Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. Początkowo malował akwarelami z przyczyn prozaicznych – nie stać go było na farby olejne.

Jego najbardziej znane obrazy to „Popielec”, „Modlący się starzec”, „Nagonka na polowaniu w Nieświeżu”, „Przejście Napoleona przez Berezynę” (Odwrót spod Berezyny), „Powrót z niedźwiedziem”, „Berezyna”, „Śnieg”, „Powrót z niedźwiedziem”.

1526 – urodziła się Elżbieta Habsburżanka, królowa Polski, wielka księżna litewska, żona Zygmunta II Augusta. Pochowana w katedrze wileńskiej.

1744 – zmarł Kacper Niesiecki – polski heraldyk, leksykograf, pisarz, jezuita, teolog urodzony w Krasnymstawie. W 1710 r. otrzymał święcenia kapłańskie i stanowisko profesora retoryki oraz poetyki w Jarosławiu, gdzie był też kronikarzem tamtejszego Kolegium. Był także kaznodzieją, m.in. we Lwowie.

1762 – Katarzyna II została cesarzową Rosji.

1794 – Insurekcja Kościuszkowska: rozpoczęła się bitwa pod Gołkowem.

1823 – we Lwowie urodził się Henryk Rodakowski – polski malarz romantyczny. Mieszkał m.in. w majątku Pałahicze koło Stanisławowa oraz w Bortnikach koło Chodorowa w Województwie Lwowskim. Zmarł w 1894 r.

1863 – Powstanie Styczniowe: porażka powstańców w bitwie pod Śmiertelnym Dębem.

1917 – Józef Piłsudski nakazał polskim legionistom odmówić złożenia przysięgi na wierność cesarzom Niemiec i Austro-Węgier. Skutkiem tego Piłsudski został osadzony przez Niemców w twierdzy w Magdeburgu, polscy oficerowie w obozie w Beniaminowie pod Warszawą, a szeregowi w Szczypiornie koło Kalisza.

1937 – zakończono usypywanie Kopca Piłsudskiego w Krakowie.

1947 – zmarł Lucjan Żeligowski – pułkownik piechoty Armii Imperium Rosyjskiego i generał broni Wojska Polskiego, znany z tzw. Buntu Żeligowskiego w 1920 r., podczas którego dowodząc 1 Dywizją Litewsko-Białoruską zajął Wilno i jego okolice proklamując powstanie tzw. Litwy Środkowej. Urodzony w 1865 r. Przeczytaj więcej o Lucjanie Żeligowskim.

1975 – zmarł Roman Odzierzyński – polski dowódca wojskowy, oficer C.K. Armii, generał Wojska Polskiego, polityk, premier Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie (1950–1953). Ukończył Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie. W czasie obrony Lwowa w 1918 r. był dowódcą baterii. Urodził się w 1892 r.

2003 – zmarła Kalina Skłodowska-Antonowicz – polska etnograf, muzealnik, współtwórczyni Muzeum Etnograficznego w Toruniu. Skończyła szkołę w Kownie, była mocno zaangażowana w tajne polskie harcerstwo. Łączniczka AK. W 1944 r. pracując w sowchozie zaopatrywała rozproszone jeszcze oddziały AK z terenów Wileńszczyzny w magazynowane tam zboże. Urodzona w 1923 r. w Towiankach na Litwie.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 9 lipca