Romuald Traugutt/ Fot: Domena Publiczna
1826 – w Szostakowie na Grodzieńszczyźnie urodził się Romuald Traugutt – polski generał, przywódca Powstania Styczniowego, symbol walki Polaków o niepodległość, stracony przez Rosjan na stokach warszawskiej Cytadeli.
Wielki wpływ na jego wychowanie miała babka – Justyna Błocka, która od najmłodszych lat wpajała mu wartości patriotyczne. Ukończył Gimnazjum w Świsłoczy. Karierę wojskową rozpoczynał w armii carskiej. Ożeniony z Antoniną Kościuszkówną, bliską krewną Tadeusza Kościuszki.
Do czasu ogłoszenia Powstania Styczniowego na Litwie w marcu 1863 r. Traugutt nie zamierzał brać udziału w życiu politycznym i przez długi czas odmawiał przystąpienia do walki. Sąsiedzi z Ostrowia namówili go jednak do objęcia komendy nad lokalnymi oddziałami w kwietniu tego roku. Dowodząc oddziałem kobryńskim urządził 17 maja udaną zasadzkę na oddział rosyjski pod Horkami i stoczył szereg kolejnych potyczek. Ostatnia z nich – 13 lipca pod Kołodnem – zakończyła się porażką. W lipcu 1863 r. przebywał w majątku Elizy Orzeszkowej pod Kobryniem. Później postanowił udać się do Warszawy.
Jego dalsze bohaterskie i tragiczne losy są obszernie opisane. Na koniec zacytujemy więc jedynie jego odpowiedź na pytanie o sens walki powstańczej: „Ja nie wiem, czy jest sens. Wiem tylko, że jest mus.”
1593 – król Zygmunt III Waza zwołał pospolite ruszenie szlachty ze wschodnich województw w celu zdławienia kozackiego powstania hetmana Krzysztofa Kosińskiego.
1791 – urodził się Henryk Dembiński – polski generał, uczestnik wyprawy Napoleona na Moskwę i Powstania Listopadowego, w którym wyróżnił się zwłaszcza w wyprawie na Litwę. W powstaniu węgierskim 1849 r. dowodził węgierską Armią Północną. Zmarł w 1864 r. w Paryżu.
1853 – w Stanisławowie urodził się Jan Lam – polski pisarz, znakomity humorysta i satyryk. Uczył się najpierw u Bazylianów w Buczaczu, a następnie na Uniwersytecie Lwowskim. Największy rozgłos przyniosły mu publikowane od 1868 r. „Kroniki lwowskie”. Zmarł 1886 r. Pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.
1853 – urodził się Antoni Danysz – polski historyk kultury. Pracował m.in. w Katedrze Pedagogiki Uniwersytetu Lwowskiego. Był też nauczycielem języków klasycznych i języka polskiego w III gimnazjum we Lwowie oraz dyrektorem VI gimnazjum we Lwowie. Zmarł w 1925 r.
1913 – urodził się Mirosław Żuławski – polski pisarz, dyplomata. Ukończył prawo i Studium Dyplomatyczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W czasie okupacji mieszkał z rodziną we Lwowie. Działał w Armii Krajowej – pisał biuletyny informacyjne, działał w podziemnym życiu kulturalnym. Był karmicielem, a później preparatorem wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami prof. Rudolfa Weigla. Jako poeta debiutował na łamach lwowskich „Sygnałów”. Zmarł w 1995 r.
1919 – w wyniku odniesionych ran zmarł Antoś Petrykiewicz – urodzony w 1905 r. we Lwowie polski uczeń, jeden z Orląt Lwowskich, uczestnik walk z Ukraińcami w obronie Lwowa w 1918 r., najmłodszy kawaler Orderu Virtuti Militari – nadał mu go osobiście Józef Piłsudski. Walczył w oddziale tzw. Straceńców. Został ciężko ranny broniąc „Reduty Śmierci” („Góry Stracenia”) na Persenkówce. Zmarł w szpitalu na Politechnice Lwowskiej. Pochowany w katakumbach na Cmentarzu Obrońców Lwowa.
1941 – została założona Litewska Akademia Nauk.
1947 – zmarł Henryk Gąsiorowski – polski fotografik i krajoznawca, major piechoty Wojska Polskiego. Ukończył gimnazjum w Kołomyi i studia na Uniwersytecie Lwowskim. Pracował jako nauczyciel gimnazjalny w Kołomyi, gdzie był działaczem „Sokoła”, Towarzystwa Szkoły Ludowej i Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Zajmował się organizacją Muzeum Pokuckiego i kolekcjonował huculską sztukę ludową. Urodzony w 1878 r. w Zaleszczykach na Podolu.
2003 – zmarł Henryk Czyż – polski kompozytor, dyrygent, pedagog, popularyzator muzyki i pisarz. Urodzony w 1923 r. późne dzieciństwo i młodość spędził w Wilnie. Uczył się w wileńskim Gimnazjum Ojców Jezuitów. Od 1937 r. w szkole tej prowadził zespół muzyczny „Pocket Jazz”, w którym grał na saksofonie. W początkach okupacji zespół ten występował w znanej wileńskiej restauracji „Biały Strahl”. Żołnierz Armii Krajowej. Za udział w Akcji „Burza” został aresztowany przez sowietów i wywieziony do łagru w Kałudze. Po wojnie rozwijał karierę muzyczną w Polsce.
Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 16 stycznia
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!