„Zeszyty Odrzykońskie i Jan Karol Guzek”

(Na okładce zdjęcie żołnierzy Armii gen. Andersa oczekujących na ewakuację do Persji i Iraku, wiosną 1942 r. – z albumu wydanego w Rzymie w 1945 r. przez Referat Kultury i Prasy Kresowej Dywizji Piechoty -“Żołnierze Polscy, którzy byli w Rosji. W walce o wolność”)

Dziewiętnasty nr „Zeszytów Odrzykońskich”, jest w całości poświęcony losom wojennym Jana Karola Guzka ur. w Odrzykoniu w 1907 r. – 8 km od Krosna w Karpatach.Pewną analogię można znaleźć w opisanych w Archiwum Kresowym…, losach „Grzegorza Suchockiego z Mniszan ur. w 1902 r., na Nowogródczyźnie” .

Pan Jacek Grzybała zauważył, że w czasie jazdy na Sybir, „sołdaci – konwojenci podczas postoju pociągu biegali po dachach wagonów i walili młotkami, kontrolując czy nie ma otworów w dachach wagonów”.

O takim zachowaniu opowiadał za życia Grzegorz Suchocki z Mniszan !

Drugi moment dotyczy pobytu na Syberii – obaj przebywali w Archangielskiej Obłaści. Na szerzący się w obozie szkorbut – cyngę, Sowieci wynaleźli sposób „codziennego przygotowywania wywaru z gałęzi świerkowych” co ma także odzwierciedlenie w opowiadaniu Grzegorza Suchockiego.

Trzeci epizod to „Tokmak” – miasto i kołchoz, gdzie Grzegorz Suchocki pracował w buraczanym kołchozie. Miejscowość – wioska Karakumir musiała się znajdować niedaleko, ponieważ Jan Karol Guzek „robił wyprawy po buraki, które zwożono na stację kolejową, a które później piekli na ogniu lub dodawali do rytualnej zacierki”. Grzegorz również „robił wyprawy”po buraki na kołchozowe pole.

Sowieci wywieźli Grzegorza Suchockiego na Sybir po kampanii wrześniowej w 1939 r. z Nowogródczyzny, Jana Karola Guzka, na początku 1940 r., po aresztowaniu i więzieniu w Czortkowie i Zaleszczykach.

Jan Karol Guzek zdążył do Wojska Polskiego gen. Andersa, i walczył z Niemcami w Italii, Grzegorz Suchocki na skutek choroby znalazł się w Wojsku Polskim gen. Berlinga i walczył z Niemcami na ziemiach Rosji, Białorusi, Polski i Niemiec.

Obaj Polacy wojnę przeżyli !

„Podróże kształcą. Impresje żołnierza polskiego” Jana Karola Guzka wydane w nakładzie 300 egzemplarzy w Zeszytach Odrzykońskich są autentycznym opisem losów jednego z tysięcy Polaków – Sybiraków, który przeżył nieludzką ziemię i dopiero po 18 latach powrócił z Zachodu do Polski.

Archiwum Kresowe…, dziękuje za udostępnienie “Zeszytów Odrzykońskich” Prezes Zarządu Stowarzyszenia Odrzykoniaków p. mgr Barbarze Guzek i p. Jackowi Grzybale!

 

Stanisław Karlik