06 wrz 20241110
1941 – utworzono getto w Wilnie. We wrześniu 1943 r. wybuchło w nim powstanie żydowskie, po którym getto zlikwidowano. W czasie okupacji Niemcy i Litwini zgładzili ok. 70 tys. wileńskich Żydów.
Masowe egzekucje Żydów z Wilna zaczęły się jeszcze przed utworzeniem getta. Do początku września w lesie w Ponarach...
04 wrz 20241026
1809 – w Krzemieńcu urodził się Juliusz Słowacki herbu Leliwa - jeden z trzech najwybitniejszych polskich poetów romantycznych i Wieszczów Narodowych, dramaturg i filozof.
Był synem Euzebiusza Słowackiego, profesora literatury w Liceum Krzemienieckim i na Uniwersytecie Wileńskim. Matką poety była Salomea z...
23 sie 2024582
1939 – szefowie dyplomacji ZSRR i Niemiec - Wiaczesław Mołotow i Joachim von Ribbentrop podpisali w Moskwie pakt o nieagresji z tajnym protokołem podziału Europy Wschodniej.
Protokół dodatkowy do Paktu dzielił Europę Wschodnią na strefy interesów: Estonia, Łotwa i Finlandia miały stać się strefą wpływów i...
20 sie 2024886
1651 – pod Pawołoczą zmarł książę Jeremi Wiśniowiecki herbu Korybut - wojewoda ruski, ojciec króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego, zwany Jaremą lub Młotem na Kozaków.
Urodził się w 1612 r. w Łubniach. Kształcił się w kolegium jezuitów, a po jego ukończeniu przeszedł z prawosławia na katolicyzm,...
12 sie 2024977
1654 - hetman wielki litewski Janusz Radziwiłł pobił wielokrotnie liczniejsze wojska rosyjskie w bitwie pod Szkłowem. Walka trwała w czasie prawie całkowitego zaćmienia Słońca.
Słynna ta bitwa miała miejsce podczas wojny polsko-rosyjskiej z lat 1654-1667. Inwazyjna armia rosyjska pod wodzą kniazia Jakowa Czerkaskiego w...
10 sie 2024711
1898 – w Okuniewie na Witebszczyźnie urodził się Tadeusz Dołęga-Mostowicz - polski pisarz, prozaik, scenarzysta. Autor powieści, m.in. "Kariera Nikodema Dyzmy", "Znachor".
Urodził się w 1898 r. w Okuniewie na Witebszczyźnie. W 1915 r. ukończył gimnazjum w Wilnie i rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu w...
08 sie 2024552
1919 – wojska polskie zdobyły Mińsk, wypędzając bolszewików i biorąc 500 sowieckich jeńców. W wyzwolonym mieście Józef Piłsudski przemawiał do mieszkańców po białorusku.
W zdobywaniu Mińska uczestniczyły 1 i 2 Dywizja Piechoty Legionów i Grupa Wielkopolska i 15 Pułk Ułanów, który otrzymał rozkaz...
07 sie 2024553
1655 - początek 2-dniowej bitwy pod Wilnem. Wojska polsko-litewskie daremnie próbowały powstrzymać Rosjan, którzy zniszczyli miasto i dokonali rzezi 20 tys. mieszkańców.
Był to dla ludności Wilna straszny czas - po raz pierwszy w historii miasto zostało opanowane przez wroga. Wojska polsko-litewskie pod wodzą Janusza...
06 sie 20241030
1657 – w Czehryniu zmarł Bohdan Chmielnicki - ukraiński hetman kozacki, przywódca powstania przeciwko Rzeczypospolitej w latach 1648-1654, bohater narodowy Ukrainy.
O kolejnych bitewnych epizodach Powstania Chmielnickiego piszemy przy okazji innych dat w naszym kalendarium. Tu zaś pokrótce streścimy tylko drogę...
05 sie 2024596
1772 – I rozbiór Polski: w Petersburgu Rosja, Prusy i Austria podpisały traktaty rozbiorowe ustalające granice zaborów. Polska straciła 211 tys. km kw. terytorium i 4,5 mln ludności.
W wyniku I Rozbioru Austria zawłaszczyła całą południową Polskę po Zbrucz ze Lwowem, ale bez Krakowa, a już dwa lata wcześniej...
02 sie 2024777
Krystyna „Danuta” Krahelska/ ZDJĘCIA ARCHIWUM IPN1519 – wojska polsko-litewskie poniosły klęskę w bitwie z Tatarami pod Sokalem nad Bugiem. Poległo 1200 polskich rycerzy.
Bitwa ta miała miejsce w czasie wielkiego najazdu tatarskiego na Rzeczpospolitą pod wodzą syna chana - Mehmeda I Bogatyra Gireja. Licząca nawet 18...
01 sie 2024185
Tomasz Łubieński pod koniec lat siedemdziesiątych wydał świetny esej Bić się czy nie bić, poświęcony rozważaniom o sensie polskich powstań narodowych w XVIII i XIX wieku. Tytułowe pytania, które nurtowały Polaków w czasach zaborów, znakomicie pasują także do powstania warszawskiego. Czy dziś, z perspektywy...