Rodzina Państwa Andalickich i Ostapów z Wołkowyska

(Na podstawie wiadomości Państwa Alicji i Pawła Grzesiak)

Wołkowysk ul. Ziemiańska (ros. Dworjańska)

„Wysyłam 4 widokówki – zdjęcia Wołkowyska 1912 rok, wyd. Ruczyk-Wołkowysk, na których z tyłu zapisana jest korespondencja mojej rodziny. Jestem w posiadaniu aktu urodzenia mojej babci : Anna Andalicka córka Jana( cyrylica Iwana Ostapa) oraz Józefy z domu Jaroszewicz ur. 18.09.1886r w Wołkowysku, zarejestrowana pod nr. 121 – akt spisany cyrylicą. Szczególnie byłbym ciekaw przodków Jana Andalickiego oraz mamy mojej babci Józefy z domu Jaroszewicz. Udało mi się dojść tylko do tego że J. Andalicki figuruje w spisie wyborców do Dumy Gubernii Grodzieńskiej z 1912r. Dalej to nazwisko spowija tajemnica”.

Wołkowysk ul. Aleksandryjska

Ważniejsze wiadomości o Wołkowysku wg Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego i innych…, T.XIII, s. nr 875 – Warszawa Druk „Wieku” Nowy Świat nr 61 z 1893 r.

Nazwa miasteczka ma pochodzić od nazwisk dwóch rozbójników Wołoko i Wisek, którzy napadali na podróżnych w puszczy koło rzeki Nietupy. Rozbójników pokonał niejaki Zabejko, a na miejscu ich kryjówek „kazał zbudować kilka lepianek”, a osadę nazwał Wołkowisek.

Inne podanie z ok. 1000 r. po Chr., mówi o niejakim Maksie Pusta, który wyznaczył granice osady – „obłowy”, wykopał sadzawkę i zbudował świątynię Nii. Na południu „ obłowy” znajdowała się świątynia Śmigusa. Z tego czasu znane jest nazwisko starszyny Wygheejtes al. Wyheis, który z czasem miał zbudować zamek. W XI wieku było tam kilka świątyń pogańskich.

Wołkowysk ul. Kościelna

Wołkowysk pustoszyli Jaćwingowie ( Jatwiagi ) – 1038, Tatarzy – 1224, 1241. W 1252 zdobyty przez ks. wołyńskiego Wasila , przechodził „to w ruskie to w litewskie ręce”. W 1258 król litewski Mendog odbudował i upiększył zamek. Po śmierci Giedymina w 1339 Wołkowyskiem władał jego syn Koryat – matka księżniczka ruska Jewna. Z kolei jego syn Aleksander w 1365 wyprawił się z Olgierdem p-ko Krzyżakom, czego efektem była duża liczna jeńców, których przyprowadzili do Wołkowyska. W 1385r. z Wołkowyska Jagiełło wyprawił posłów do Krakowa z ofertą przyjęcia wiary katolickiej w zamian za obranie królem i rękę Jadwigi. W Wołkowysku w 1386 Jagiełło przyjmował poselstwo polskie na czele ze starostą lubelskim Włodkiem, podstolim krakowskim Piotrem Szafrańcem i innymi…

Litwa przyjęła chrześcijaństwo, a świątynie pogańskie zburzono. W.ks. Witold zbudował w mieście kościół pw.św. Mikołaja. W 1409 napadł na miasto mistrz krzyżacki Ulryk v. Jungingen. W kilka lat Wołkowysk odbudował się na prawie magdeburskim. W 1565 Zygmunt August nadał plebanii wołkowyskiej 10 włók ziemi, w 1598 Oskierko ufundował klasztor Jezuitów. W 1656 walczyły pod miastem wojska szwedzkie, polsko – litewskie i sprzymierzone tatarskie. Szwedów zwyciężono – w mieście znajdował się szaniec zwany Szwedzką Górą. W 1662 miasto zniszczone podczas wojny z Moskwą. W 1700 wzniesiono cerkiew unicką, w mieście był kościół katolicki. Po rozbiorach Rzeczypospolitej 1795, od 1802 w guberni grodzieńskiej. W czasie odwrotu Napoleona 1812, pod miastem wielka bitwa Francuzów z Rosjanami – miasto zniszczono doszczętnie.

„Pod względem etnograficznym pomiędzy ludnością najliczniej reprezentowane jest plemię litewskie ( w 1860 – 37500 dusz ), dalej biało i wielkoruskie ( do 25000 ) i polskie ( do 9000 )” – dane

dla powiatu.

W przeszłości mieszkańcy zajmowali się przeważnie rolnictwem i prowadzono handel zbożem, które wywożono Niemnem do Królewca i Kowna. Zmieniło się to pod zaborem rosyjskim, kiedy w drugiej połowie XIX wieku wybudowano kolej żelazną.

W XVI wieku w Wołkowysku znajdowały się ulice: Słonimska, Jasionowa, Biskupia, Jezuicka, Wileńska, Piekarska, Piaskowa, Zamkowa, Piotroszowska.

Na kartkach – widokówkach , wiek XX pod zaborem rosyjskim – znajdują się ulice: Kolejowa, Dworjanska ( Ziemiańska ), Kościelna, Aleksandryjska. Autorzy Słownika Geograficznego …, napisali: „ Były tam kuźnie przy ul Słonimskiej. Przy tejże ulicy, na rogu dzisiejszej ulicy Aleksandryjskiej i Kościelnej znajdował się klasztor jezuitów, fundowany w r. 1598 przez Oskierkę”.

Za I Rzeczpospolitej powiat wołkowyski należał do województwa nowogródzkiego.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 i po Traktacie Ryskim 1921, w latach 1921 – 1939, Wołkowysk należał do województwa białostockiego. Na podstawie I Narodowego Spisu Powszechnego z 1921 r., Wołkowysk liczył – 11.100 mieszkańców ( mężczyzn – 5459, kobiet – 5641 ). Wyznania rz.katolickiego – 4622, prawosławnego – 1282, ewangelickiego – 20, mojżeszowego – 5130, inne chrześcijańskie – 21, inne – 5. Wg narodowości: Polacy – 6355, Białorusini – 243, Niemcy – 2, Żydzi – 4360, Inni – 140. Wg Słownika… w 1891 r. w mieście 8057 mieszkańców ( 4654 mężczyzn, 3403 kobiety ), wg wyznania – 1934 prawosławnych, 2753 rz.katolików, 16 protestantów, 3332 wyznania mojżeszowego i 23 mahometan.

Ludność Wołkowyska, tak jak całego W.Ks.Litewskiego była etnicznie wielonarodowa.

Stanisław Karlik

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

20 września w Historii Kresów 31 maja w Historii Kresów 25 marca w Historii Kresów 27 stycznia w Historii Kresów 11 stycznia w Historii Kresów