• ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Kresy24.pl – Wschodnia Gazeta Codzienna
  • 01 Mar 2021
  • Ukraina
  • Białoruś
  • Rosja
  • Litwa
  • Azja i Zakaukazie
  • Region Bałtyku
  • Trójmorze
  • русский
  • yкраїнська
Kresy24.pl - Wschodnia Gazeta Codzienna
  • ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Home
Historyczne Kalendarium Kresowe
Wrzesień w Historii Kresów

22 września w Historii Kresów

22 Wrz 2020 Historyczne Kalendarium Kresowe, Wrzesień w Historii Kresów 2 comments

Nagrobek Tadka Jasińskiego na cmentarzu w Grodnie postawiony przez Związek Polaków na Białorusi

1939 – po ponad dwudniowej bohaterskiej obronie Grodno zostało zdobyte przez Armię Czerwoną. Wziętych do niewoli polskich obrońców sowieci wymordowali.

W tej rozpaczliwej bitwie – największej jaką stoczyliśmy z sowietami w 1939 r. – nie mieliśmy żadnych szans, przewaga wroga była miażdżąca. Miasta broniły dwa niepełne bataliony piechoty, uzbrojone tylko w karabiny, kilka mniejszych oddziałów, grupy żandarmerii wojskowej i policji, harcerze, uczniowie grodzieńskich gimnazjów i szkół oraz garstka urzędników – łącznie od 2 do 2,5 tys. ludzi. W drugim dniu obrońców wsparły oddziały Rezerwowej Brygady Kawalerii “Wołkowysk”. Polskim wojskiem dowodził płk Siedlecki, a po nim gen. Wacław Przeździecki. Faktycznie na czele obrony miasta stali jednak wiceprezydent Roman Sawicki i szef Komendy Uzupełnień mjr Benedykt Serafin.


Przeciwko sobie Polacy mieli sowiecki XV Korpus Pancerny, VI Korpus Kawalerii i 21 Brygadę Czołgów Ciężkich. Aby powstrzymać sowieckie czołgi mieszkańcy miasta pospiesznie wykopali rowy i zbudowali zapory. Do obrony wykorzystano też linię Niemna, budynki na przedmieściach, różnego rodzaju wzniesienia, a nawet cmentarze.

Pewni swojej przewagi sowieci zaatakowali miasto czołgami 20 września przez most drogowy, bez rozpoznania. Drogo ich to kosztowało. Obrońcy odparli natarcie, rozproszyli sowieckie kolumny, a następnie rozpoczęli swoiste polowanie na sowieckie czołgi, niszcząc je butelkami z benzyną. Wkrótce jednak nadciągnęły kolejne czołgi, a także sowiecka piechota i artyleria, która rozpoczęła ostrzał miasta powodując duże straty wśród obrońców. Pod osłoną ognia dwa sowieckie bataliony przeprawiły sie przez Niemen w Poniemuniu i Drucku i prowadzone przez miejscowych zdrajców-komunistów, wyparły polskich obrońców z pozycji obronnych na cmentarzach.


W nocy obie strony dokonywały wypadów, a o świcie blisko 100 sowieckich czołgów i samochodów pancernych ruszyło do generalnego szturmu. Polskie wojsko powstrzymało jednak atak, a dwa polskie bataliony przedarły się na tyły wroga. Przed klęską uchroniło sowietów przybycie kolejnych sił pancernych. Pod ich naporem padła fabryka tytoniu, poczta, elektrownia i skład benzyny. Po południu sowieci weszli do centrum miasta, gdzie doszło do ciężkich walk.

Rosjanie wykorzystywali schwytanych Polaków jako żywe tarcze, przywiązując ich do nacierajacych czołgów. W ten sposób zginął 13-letni Tadek Jasiński. Rzucił w czołg butelkę z benzyną, która jednak nie wybuchła. Schwytany i skatowany, został przywiązany do pancerza. Odbity przez polskich obrońców, skonał na rękach matki. Do późnego wieczora broniło się kilka pojedynczych punktów oporu – Zamek, szkoła zawodowa i koszary. W nocy większość obrońców i dowództwo wyszli z miasta w kierunku Litwy.

Nad ranem 22 września do Grodna wkroczyły tysiące sowieckich żołnierzy i kolejne czołgi. Resztki obrońców stawiały bohaterski opór do samego końca – zostali rozjechani czołgami na wschodzie miasta. Sowieci wzięli do niewoli ok. tysiąca jeńców. Polskich oficerów rozstrzelano na miejscu, mordowano także harcerzy i ludność cywilną, głównie na Psiej Górce i “Krzyżówce”. Według danych sowieckich, po stronie polskiej w walkach o Grodno było ok. 644 zabitych i wzięto do niewoli ok. 1543 polskich jeńców, zaś Armia Czerwona straciła 53 zabitych, 161 rannych, 19 zniszczonych czołgów, 3 samochody pancerne i samochód z radiostacją. W rzeczywistości straty były zapewne znacznie większe – radzieckie dowództwo nie chciało się bowiem do nich przyznać.

W rozmowie z ocalałymi obrońcami Grodna gen. Władysław Sikorski powiedział dwa lata później: “Jesteście nowymi Orlętami. Postaram się, żeby wasze miasto otrzymało Virtuti Militari i tytuł Zawsze Wiernego”. Przeczytaj także artykuł o agresji sowieckiej na Polskę 17 września 1939 r.

1865 – w Żabokrzyczu na Podolu urodził się Władysław Jabłonowski – polski publicysta, krytyk literacki, polityk, założyciel Ligi Narodowej. Zmarł w 1956 r.

1909 – w Krupem urodził się Franciszek Przysiężniak, “Ojciec Jan” – porucznik artylerii Wojska Polskiego, oficer Narodowej Organizacji Wojskowej i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, żołnierz podziemia niepodległościowego. Ukończył Wołyńską Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Uczestnik kampanii wrześniowej.

Dowódca doskonale uzbrojonego oddziału partyzanckiego NOW-AK operującego w Lasach Janowskich, znanego także ze swoich kontrowersyjnych akcji przeciwko ludności ukraińskiej. 14 czerwca 1944 r. wraz z oddziałem wziął udział w największej bitwie partyzanckiej z Niemcami na ziemiach polskich na Porytowym Wzgórzu, zaś w maju 1945 r. stoczył jedną z największych bitew polskich przeciw sowietom rozbijając kolumnę oddziałów NKWD pod Kuryłówką i zabijając 57 enkawudzistów. Po wojnie dwukrotnie aresztowany. Zwolniony w 1954 r. Zmarł w 1975 r.

1915 – w czasie I wojny światowej X Armia niemiecka odbiła Nowogródek z rąk Rosjan. Po zajęciu miasta Niemcy zbudowali elektrownię, sieć wąskotorową i linie telefoniczne. W całym powiecie zezwolono na założenie 14 polskich szkół.

1939 – zmarł Mikołaj Bołtuć – polski generał, dowódca Grupy Operacyjnej “Wschód”. Urodzony w 1893 r. w Sankt Petersburgu.

1939 – pod Sopoćkiniami został zamordowany przez Sowietów Józef Olszyna-Wilczyński – polski generał, dowódca 10 Dywizji Piechoty, dowódca Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie. Urodzony w 1890 r.

1939 – koniec Obrony Lwowa, generał Władysław Langner poddał miasto sowietom, chcąc ocalić ludność cywilną i zabudowę miasta.

1939 – w Brześciu odbyła się wspólna sowiecko-niemiecka defilada z okazji wspólnego zwycięstwa nad Polską.

1939 – w czasie walk w Puszczy Augustowskiej wycofujący się spod Grodna 101 Rezerwowy Pułk Ułanów zniszczył ok. 20 czołgów sowieckich.

1944 – PKWN zawarł z Litwą tzw. układ republikański.  Podobne układy podpisano z Ukrainą i Białorusią. Na ich mocy dokonano repatriacji do Polski osób narodowości polskiej i żydowskiej posiadających polskie obywatelstwo z obszarów wschodnich Polski międzywojennej, które po II wojnie światowej weszły w skład ZSRR. Ludność litewską, białoruską, a przede wszystkim ukraińską repatriowano z Polski do republik radzieckich.

1992 – przeniesienie relikwii św. Męczennika Młodzieńca Gabriela z Grodna do prawosławnej katedry św. Mikołaja w Białymstoku.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 22 września

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

29 września w Historii Kresów 18 września w Historii Kresów 17 września w Historii Kresów 21 sierpnia w Historii Kresów 25 maja w Historii Kresów
Tagi: 17 września 1939 Armia Czerwona Armia Krajowa Brześć Cerkiew prawosławna Druck dyplomacja Grodno historia Kresów Wschodnich I wojna światowa II wojna światowa Jabłonowski Jasiński Kresy Wschodnie Kuryłówka Lwów Niemen NKWD Nowogródek Obrona Grodna Obrona Lwowa Petersburg Polacy na Kresach Poniemuń repatriacja z Kresów Sawicki Serafin Siedlecki Sikorski służby specjalne Sopoćkinie stosunki polsko-białoruskie stosunki polsko-litewskie stosunki polsko-sowieckie stosunki polsko-ukraińskie Tymoszenko Wojsko Polskie Wołkowysk Wołyń zbrodnie sowieckie Żołnierze Wyklęci Żydzi
  • Tags
  • 17 września 1939
  • Armia Czerwona
  • Armia Krajowa
  • Brześć
  • Cerkiew prawosławna
  • Druck
  • dyplomacja
  • Grodno
  • historia Kresów Wschodnich
  • I wojna światowa
  • II wojna światowa
  • Jabłonowski
  • Jasiński
  • Kresy Wschodnie
  • Kuryłówka
  • Lwów
  • Niemen
  • NKWD
  • Nowogródek
  • Obrona Grodna
  • Obrona Lwowa
  • Petersburg
  • Polacy na Kresach
  • Poniemuń
  • repatriacja z Kresów
  • Sawicki
  • Serafin
  • Siedlecki
  • Sikorski
  • służby specjalne
  • Sopoćkinie
  • stosunki polsko-białoruskie
  • stosunki polsko-litewskie
  • stosunki polsko-sowieckie
  • stosunki polsko-ukraińskie
  • Tymoszenko
  • Wojsko Polskie
  • Wołkowysk
  • Wołyń
  • zbrodnie sowieckie
  • Żołnierze Wyklęci
  • Żydzi

2 komentarzy

  1. TMB
    11 listopada 2014 o 17:33 Odpowiedz ↓

    Janusz Teofil Budzanowskiur.12.06.1920r.w Rypinie, brat mojego ojca Tadeusza-poległ w obronie Grodna 20 września 1939.Był synem Teofila i Korduli Budzanowskich- mieszkańców Grodna od ok.1928-1930roku. Teofil był posłem RP V kadencji/od 1938r./z ziemi grodzieńskiej,…polonistą, poetą, społecznikiem, legionistą, …
    Ostrzelany z czołgu w brzuch u nogi, zmarł-nikt nie udzielił mu pomocy! Matka Kordula Budzanowska- pochowała Go “w tajemnicy” -na Cmentarzu Grodzieńskim. Szukała syna przez trzy dni- znalazła w kostnicy już stężałe ciało. Łamano stawy, aby ubrać i pochować w trumnie. Posiadam zdjęcia Janusza Budzanowskiego…także w trumnie…

Dodaj komentarz Anuluj

Najczęściej czytane
Bestialskie tortury w rosyjskiej kolonii karnej. Wyciekły nagrania

Bestialskie tortury w rosyjskiej kolonii karnej. Wyciekły nagrania

"Kijów wyczerpał zdolności do przesuwania się na Zachód w oparciu o Niemcy"

"Kijów wyczerpał zdolności do przesuwania się na Zachód w oparciu o Niemcy"

Białoruska TV: Niemiecki terror z II wojny światowej doskonałym wzorcem dla utrzymania porządku w kraju (WIDEO)

Białoruska TV: Niemiecki terror z II wojny światowej doskonałym wzorcem dla utrzymania porządku w kraju (WIDEO)

Łukaszenka podzielił się władzą z 45- letnim synem

Łukaszenka podzielił się władzą z 45- letnim synem

Zapomniane polskie państwo między Rosją i Chinami

Zapomniane polskie państwo między Rosją i Chinami

Gerard Depardieu podejrzany o gwałt

Gerard Depardieu podejrzany o gwałt

Amnesty International nie uznaje już Aleksieja Nawalnego za więźnia sumienia. Z powodu jego wypowiedzi sprzed kilkunastu lat

Amnesty International nie uznaje już Aleksieja Nawalnego za więźnia sumienia. Z powodu jego wypowiedzi sprzed kilkunastu lat

Zaproszenie na konferencję: ZBRODNIA W KUROPATACH 1937–1941: PRAWDA I WOLNOŚĆ

Zaproszenie na konferencję: ZBRODNIA W KUROPATACH 1937–1941: PRAWDA I WOLNOŚĆ

Пшемислав Журавський вель Граєвський: Чи поняття «Креси» сьогодні потребує уточнення і дискусії? (II)

Пшемислав Журавський вель Граєвський: Чи поняття «Креси» сьогодні потребує уточнення і дискусії? (II)

Zełenski ostrzegł Dudę, że Nord Stream 2 to pułapka dla całej Europy

Zełenski ostrzegł Dudę, że Nord Stream 2 to pułapka dla całej Europy

Najnowsze
01 Mar
Białoruś

Jak na masowe protesty zareagował Łukaszenka (VIDEO)

01 Mar
Historia i Wspomnienia

Tadeusz Płużański: To on wywoził Wyklętych na „Łączkę”

01 Mar
Region Bałtyku

Niemieckie media: Niemcy mogą zrezygnować z Nord Stream 2 i wesprzeć Ukrainę

01 Mar
Białoruś

Dziś Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych

01 Mar
Azja i Zakaukazie

„Wall Street Journal”: USA powróciły, ale Europie nie po drodze

01 Mar
Historyczne Kalendarium Kresowe

1 marca w Historii Kresów

28 Lut
Historia i Wspomnienia

Prezydent Duda w 77. rocznicę zagłady Huty Pienickiej

Publikacje wyrażają jedynie poglądy autora/ów i nie mogą być utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

© Kresy24.pl 2018. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.  Kontakt | Polityka prywatności
Produkcja: Fundacja Wolność i Demokracja