19 kwietnia w Historii Kresów

1831 – Powstanie Listopadowe: Bitwa pod Boremlem na Wołyniu. Zwycięstwo nad Rosjanami polskich wojsk dowodzonych przez generała Józefa Dwernickiego.

Było to kolejne błyskotliwe zwycięstwo tego wybitnego dowódcy. Na czele 7 tys. żołnierzy i mając do dyspozycji 12 dział otrzymał on od rządu powstańczego zadanie rozszerzenia powstania na Wołyniu. Podczas przeprawy przez rzekę Styr w okolicy Boremla napotkał na swojej drodze rosyjską dywizję liczącą 11 tys. żołnierzy i 36 dział dowodzoną przez generała Rudigera.

Rosjanie próbowali opanować most, jednak zostali odparci przez polską artylerię i piechotę. Nie mogąc zdobyć mostu Rudiger przeprawił wojska na lewy brzeg Styru pod Hrynikami i mając przewagę liczebną i ogniową zaatakował dywizję Dwernickiego. Jednak polski wódz odparł Rosjan i zdobył 5 dział. Rosjanie jak i Polacy stracili w bitwie po 500 żołnierzy.

1773 – rozpoczęły się obrady Sejmu Rozbiorowego.

1809 – zmarł Cyprian Godebski – pułkownik Wojska Polskiego, poeta i prozaik, redaktor Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych, członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie, zapoczątkował nurt literatury pozostającej w ścisłym związku z walką wyzwoleńczą, stworzył ideał żołnierza-poety. W czasie pobytu w wojsku na Wołyniu wstępuje do tajnych organizacji wojskowych przygotowujących rewolucję. Urodzony w 1765 r. na Polesiu Wołyńskim.

1860 – w Wilnie zmarł Karol Podczaszyński – polski architekt, profesor Uniwersytetu Wileńskiego. Był pierwszym Polakiem studiującym architekturę w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. Autor m.in. przebudowy wnętrza Uniwersytetu Wileńskiego oraz ratusza w Kownie, odbudowanego kościoła św. Bartłomieja w Wilnie, pałacu w Jaszunach oraz kościoła ewangelicko-reformowanego w Wilnie. Pochowany na Cmentarzu na Rossie. Urodzony w 1790 r. w Żyrmunach.

1878 – zmarł Władysław Tarnowski – polski pianista, kompozytor, poeta, dramaturg, tłumacz. Kształcił się m.in. we Lwowie. Uczestnik Powstania Styczniowego. W tym czasie skomponował piosenkę „Jak to na wojence ładnie”, popularną obecnie w wersji nieco przerobionej. Urodzony w majątku Wróblewice koło Drohobycza.

1899 – zmarł Stanisław Kierbedź – generał-major, inżynier, budowniczy. Uczył się w Poniewieżu i Kownie, studiował na Uniwersytecie Wileńskim. Urodzony w 1810 r. w majątku Nowy Dwór w powiecie poniewieskim na Żmudzi.

1908 – urodziła się Irena Eichlerówna – polska aktorka. Występowała w Teatrze na Pohulance w Wilnie oraz w teatrach lwowskich. Zmarła w 1990 r.

1909 – w Wilnie urodził się Marian Podkowiński – polski dziennikarz, reportażysta, publicysta, uczestnik Powstania Warszawskiego. Zmarł w 2006 r.

1919 – wojna polsko-bolszewicka: oddziały polskie odbiły Wilno.

1921 – urodziła się Dora Kacnelson – polska i żydowska historyk, literaturoznawca i slawistka, badaczka dziejów Kresów Wschodnich i polskich zesłańców. Autorka pracy „Polscy naukowcy Wilna i Lwowa pod okupacją sowiecką” wydanej przez Instytut Kultury w Paryżu pod zmienionym wbrew jej intencjom tytułem „Polscy naukowcy Wilna i Lwowa 1939-1941”.

Pracując w Czicie na Syberii badała w Okręgowym Archiwum Męczeństwa m.in. katalogi zesłańców, znajdując w nich wiele dokumentów dotyczących polskich powstańców. Kilkakrotnie wyrzucana z pracy za swą działalność. Była wiceprezesem gminy żydowskiej w Drohobyczu i równocześnie wielką polską patriotką, m.in. działaczką Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Drohobyckiej. Osobiście odwiedzała polskie wioski na Kresach i niosła pomoc materialną chorym i opuszczonym Polakom. Zwolenniczka pojednania polsko – żydowsko – ukraińskiego i polsko – litewskiego. Zmarła w 2003 r.

1921 – zmarł Tadeusz Rittner – polski pisarz i krytyk teatralny urodzony we Lwowie.

1942 – w Wilnie urodziła się Jolanta Lothe – polska aktorka.

1955 – zmarł Tadeusz Łopuszański – pedagog, twórca i dyrektor szkoły eksperymentalnej Gimnazjum i Liceum im. Sułkowskich w Rydzynie, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego w latach 1919-1920. Urodzony w 1874 r. we Lwowie.

1967 – zmarł Witold Romer – polski fotografik, kierownik Zakładu Fotografii na Politechnice Lwowskiej, profesor Katedry Fototechniki Politechniki Wrocławskiej. W 1937 r. podjął wielką akcję publikacji pocztówek fotograficznych wykonanych przez najlepszych mistrzów popularyzujących krajobraz Polski i dokonania polskie w okresie międzywojennym. Urodzony w 1900 r. we Lwowie.

1988 – zmarł Jonasz Kofta – polski pisarz, satyryk, piosenkarz urodzony w 1942 r. w Mizoczu na Wołyniu.

2007 – zmarł Bohdan Paczyński – najwybitniejszy polski astronom XX wieku i jeden z najwybitniejszych astrofizyków na świecie. Zajmował się głównie teorią ewolucji gwiazd, dysków akrecyjnych, mikrosoczewkowania grawitacyjnego oraz rozbłyskami gamma. Urodzony w 1940 r. w Wilnie.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 19 kwietnia