Gabriela Zapolska – życie jak teatr…

17 grudnia 1921 r. zmarła Gabriela Zapolska  (Korwin-Piotrowska), polska pisarka i aktorka urodzona w Podhajcach na Wołyniu. Pamiętamy jej utwory z ekranizacji “Dulscy” czy “Z biegiem lat, z biegiem dni”.

Przyszła na świat w 1857 r. w rodzinie zamożnego ziemianina Wincentego Korwin-Piotrowskiego i Józefy z Karskich – byłej tancerki baletowej z Warszawy. Uczyła się w rodzinnym domu oraz w zakładzie Sacré Coeur i Instytucie Wychowawczo-Naukowym we Lwowie. W 1876 r. wyszła za mąż za porucznika gwardii carskiej, ziemianina ze Żmudzi Konstantego Śnieżko-Błockiego herbu Leliwa. Szybko jednak odeszła od męża i w 1882 r. po zerwaniu z rodziną została aktorką. Występowała w Lwowie, Krakowie, Poznaniu i w galicyjskich zespołach wędrownych, niekiedy na niezbyt wysokim poziomie, kłócąc się ciągle z ich dyrektorami, jako że usposobienie miała porywcze, a i mężczyzn nie lubiła.

Jako pisarka zadebiutowała w 1883 r. pod pseudonimem Gabriela Zapolska opowiadaniem “Jeden dzień z życia róży”. Potem publikowała nowele i powieści w prasie lwowskiej i warszawskiej, gorsząc ich naturalizmem konserwatywne mieszczaństwo, którego obłudę wyśmiewała. W tamtych czasach w Polsce problematyka chociażby prostytucji czy chorób społecznych była w literaturze czymś nowym. Spod pióra Zapolskiej wyszło wiele nowel, powieści i sztuk teatralnych, w tym komedii satyrycznych. Najsłynniejszy utwór to, oczywiście, grana do dziś “Moralność Pani Dulskiej”.  Używała też pseudonimów Józef Maskoff i Walery Tomicki. Zdumiewa ile ta kobieta miała w życiu nazwisk i pseudonimów…

W 1889 r. wyjechała na 5 lat do Paryża – ten “niekresowy” okres mniej nas interesuje. Od 1902 r. prowadziła w Krakowie szkołę aktorską i na jej bazie utworzyła Teatr Niezależny Gabrieli Zapolskiej, wystawiając m.in. Maeterlincka. Do Lwowa wróciła na stałe w roku 1904, organizując z drugim mężem – malarzem Stanisławem Janowskim zespół teatralny, z którym objeżdżała Galicję. Jednak i ten związek prędko się rozpadł. Po zajęciu Lwowa przez wojska rosyjskie we wrześniu 1914 r. prowadziła przez pewien czas cukiernię. Mieszkała w willi “Skiz” na Łyczakowie, gdzie spędziła ostatnie lata swego życia, samotna i pozbawiona majątku przez młodego hipnotyzera. Zmarła w 1921 r. we Lwowie. Pochowana w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Łyczakowskim. Jej dramaty przetłumaczono na kilkanaście języków, doczekały się też po latach adaptacji telewizyjnych.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe