15 czerwca w Historii Kresów

Pogrzeb Bronisława Pierackiego – uroczystości w Nowym Sączu /Z archiwum Narodowego Archiwum Cyfrowego

1934 – nacjonalista ukraiński zastrzelił w Warszawie Bronisława Pierackiego – ministra spraw wewnętrznych RP, zwolennika dialogu polsko – ukraińskiego, dawnego obrońcę Lwowa.

Pieracki urodził się w 1895 r. W młodości działał w Galicji w Związku Walki Czynnej, Związku Strzeleckim i tajnej organizacji niepodległościowej Związek Jastrzębi. Walczył w Legionach Polskich, m.in. na Wołyniu, został ciężko ranny podczas bitwy pod Jastkowem. Potem kierował Polską Organizacją Wojskową w Nowym Sączu i Lwowie, walczył w obronie Lwowa, skończył prawo na lwowskim uniwersytecie.

Należał do zaufanych współpracowników Józefa Piłsudskiego, jako pułkownik Wojska Polskiego poparł przewrót majowy. Potem był posłem na Sejm z listy BBWR, uczestniczył w ośmiu kolejnych rządach, w trzech z nich był ministrem spraw wewnętrznych.

Zwalczał sowieckich dywersantów, szczególnie komunistów, rasizm i terroryzm. Opowiadał się za dialogiem z umiarkowanymi grupami ukraińskimi, powołał m.in. Komitet ds. Narodowościowych.

Został postrzelony na ulicy Foksal w Warszawie przez członka Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów Hryhorija Maciejkę i zmarł tego samego dnia. Zamach ten był zemstą za aresztowania, których dokonały polskie władze po nieudanym napadzie nacjonalistów ukraińskich na pocztę w Gródku Jagiellońskim.

Terrorystom ukraińskim chodziło także o zerwanie dialogu polsko – ukraińskiego. Bezpośredniemu zabójcy Pierackiego udało się zbiec. Skazano natomiast na kary więzienia 12 współorganizatorów zamachu, w tym Stepanowi Banderze i dwóm innych bandytom karę śmierci zamieniono na dożywocie.

Śmierć Pierackiego była jednym z głównych argumentów na rzecz utworzenia obozu odosobnienia w Berezie Kartuskiej dla osób działających przeciwko Państwu Polskiemu. Pośmiertnie Pieracki został odznaczony Orderem Orła Białego, jego imieniem nazywano ulice w całej Polsce, m.in. we Lwowie i Stanisławowie.

Zobacz artykuł o utworzeniu obozu w Berezie Kartuskiej oraz publikację Zdzisława Juliana Winnickiego Bereza Kartuska – jak było naprawdę?

1545 – w Wilnie zmarła Elżbieta Habsburżanka – królowa Polski, wielka księżna litewska, żona Zygmunta II Augusta. Pochowana w katedrze wileńskiej. Urodzona w 1526 r.

1775 – wojska rosyjskie rozpoczęły likwidację Siczy Zaporoskiej – głównego ośrodka Kozaków Zaporoskich (niżowych).

1863 – Powstanie Styczniowe: porażka Polaków w bitwie pod Lututowem.

1914 – rozpoczęła się wystawa motorów drobnoprzemysłowych we Lwowie.

1927 – w Wilnie urodził się Andrzej Wróblewski – polski malarz. Był synem profesora prawa – rektora Uniwersytetu Wileńskiego Bronisława Wróblewskiego. Uczył się w liceum im. Króla Zygmunta Augusta w Wilnie. Podczas II wojny światowej brał udział w tajnych kompletach. Zmarł w 1957 r.

1962 – zmarł Eugeniusz Baziak – arcybiskup krakowski, w latach 1944-1962 – arcybiskup metropolita lwowski. Jako wicedyrektor seminarium duchownego we Lwowie, po jego zlikwidowaniu przez okupacyjne władze radzieckie w 1939 r., prowadził dalszą posługę udzielając święceń i podtrzymując działalność seminarium.

Mimo licznych szykan organizował pomoc kościoła lwowskiego dla dziesiątków tysięcy wywiezionych w głąb ZSRR Polaków i dla miejscowej ludności.

Po długim okresie oporu wobec władz radzieckich, zdecydował się ekspatriować seminarium duchowne i agendy kurii metropolitalnej wraz z jej archiwum do Polski w jej nowych granicach. Swoją ostatnią mszę świętą pontyfikalną odprawił w archikatedrze lwowskiej w Niedzielę Wielkanocną 1946 r. Osiadł w Lubaczowie. Urodzony w 1890 r.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 15 czerwca