10 maja w Historii Kresów

10 maja 2013

1846 – w Petersburgu zmarł książę Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki – genialny finansista, minister skarbu Królestwa Polskiego. Pochodził z Polesia, związany z Grodzieńszczyzną.

Urodził się w 1778 r. w Pohoście na Polesiu. Wychowany w rosyjskim Korpusie Kadetów, służył w armii Suworowa. Nie walczył jednak przeciwko wojskom polskim. Potem osiadł w Szczuczynie, gdzie w 1809 roku został wybrany przez szlachtę na marszałka powiatu grodzieńskiego. W latach 1813-1815 był członkiem Rady Najwyższej Tymczasowej Księstwa Warszawskiego.

Jako minister skarbu Królestwa Polskiego w latach 1821-1830 zapoczątkował głębokie reformy, uprzemysłowił kraj, zapewnił mu zewnętrzne rynki zbytu i zlikwidował deficyt budżetowy. Stanowczo egzekwował zaległości podatkowe, nałożył podatek na niektóre artykuły pierwszej potrzeby, rozbudował monopol państwowy na sól i wyroby tytoniowe.

Wydał decyzję o budowie rządowej warzelni soli w Ciechocinku, opracował długoletni plan unowocześnienia górnictwa i hutnictwa. Zgromadzone środki inwestował w rozwój przemysłu w Zgierzu, Łodzi, Ozorkowie i Zduńskiej Woli. Założył też Towarzystwo Kredytowe Ziemskie i Bank Polski – pierwszy bank emisyjny w dziejach kraju.

Drucki-Lubecki był natomiast krytykowany za swą politykę prorosyjską i sprzeciw wobec Powstania Listopadowego. Po 1831 r. został członkiem rosyjskiej Rady Państwa.

1831 – Powstanie Listopadowe: nierozstrzygnięta bitwa pod Lubartowem. Początek bitwy pod Połągą.

1870 – urodził się Julian Szymański – polski lekarz okulista, polityk, marszałek Senatu. Profesor na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Zmarł w 1958 r.

1874 – urodził się Mojżesz Schorr – polski orientalista pochodzenia żydowskiego, znawca prawa babilońskiego, rabin, senator II RP. Studiował i obronił doktorat na Uniwersytecie Lwowskim. We Lwowie prowadził szeroko rozwiniętą pracę pedagogiczną i społeczną. W 1904 r. został prezesem Związku Nauczycieli Religii Mojżeszowej Szkół Ludowych i Średnich w Galicji, założył Wydział Opieki Towarzystwa dla Wspierania Żydowskiej Młodzieży Szkół Średnich, a w latach 1903-1905 przewodniczył Towarzystwu dla Szerzenia Oświaty wśród Żydów „Toynbeehale” we Lwowie. Zmarł w 1941 r. w łagrze NKWD w Uzbekistanie.

1879 – w Połtawie urodził się Semen Petlura – ukraiński polityk socjaldemokratyczny i narodowy, naczelny dowódca wojsk Ukraińskiej Republiki Ludowej, pisarz, dziennikarz i publicysta pochodzący z rodziny o tradycjach kozackich. W latach 1919-20 prezes Dyrektoriatu Ukraińskiej Republiki Ludowej.

Doszedł do porozumienia z rządem polskim uznając prawa państwa polskiego do Lwowa i Małopolski Wschodniej (Zachodniej Ukrainy). Polska ze swej strony uznała jego rząd. Podpisano również konwencję wojskową i wspólnie wyprawiono się przeciwko bolszewikom na Kijów w 1920 r.

Po wycofaniu międzynarodowego uznania Ukraińskiej Republiki Ludowej Petlura od 1921 r. przebywał początkowo w Polsce. Po wymuszonym na Polsce przez dyplomację sowiecką wydaleniu go 31 grudnia 1923 r., przebywał na emigracji w Budapeszcie, Wiedniu i Genewie, wreszcie w Paryżu, gdzie został zastrzelony przez zamachowca w 1926 r.

1904 – urodził się Bogusław Bobrański – polski chemik i farmaceuta, rektor Akademii Medycznej we Wrocławiu. Absolwent Wydziału Chemicznego Politechniki Lwowskiej, od 1932 r. Kierownik Zakładu Chemii Organicznej i Farmaceutycznej na Oddziale Farmacji Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W 1946 r. przymusowo wysiedlony ze Lwowa, osiadł we Wrocławiu. Zmarł w 1991 r.

1905 – urodził się Jan Bojarczak – polski duchowny katolicki. Ukończył Seminarium Duchowne we Lwowie. Pracował w parafiach kresowych, m.in. w Bóbrce i Podhajcach. W czasie II wojny światowej na dawnej granicy polsko – radzieckiej organizował pomoc dla ludności polskiej. W 1941 r. został aresztowany i rozstrzelany przez gestapo w Kamieńcu Podolskim.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 10 maja