1 kwietnia w Historii Kresów

1656 – Król Jan II Kazimierz złożył we lwowskiej katedrze śluby obierając Matkę Bożą za patronkę i Królową Polski i zapowiedział walkę z najazdem szwedzkim aż do zwycięstwa.

Śluby Jana Kazimierza odbyły się w Katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Lwowie podczas mszy odprawianej przez nuncjusza Pietro Vidoniego przed obrazem Matki Bożej Łaskawej. Autorem tekstu ślubów lwowskich był św. Andrzej Bobola. Polski król ślubował też rozszerzenie praw obywatelskich szlachty i polepszenie bytu chłopów i mieszczan.

A oto tekst ślubów:

Wielka Boga Człowieka Matko, Najświętsza Dziewico. Ja, Jan Kazimierz, za zmiłowaniem Syna Twojego, Króla królów, a Pana mojego i Twoim miłosierdziem król, do Najświętszych stóp Twoich przypadłszy, Ciebie dziś za Patronkę moją i za Królową państw moich obieram.

Tak samego siebie, jak i moje Królestwo polskie, księstwo litewskie, ruskie, pruskie, mazowieckie, żmudzkie, inflanckie, smoleńskie, czernichowskie oraz wojsko obu narodów i wszystkie moje ludy Twojej osobliwej opiece i obronie polecam, Twej pomocy i zlitowania w tym klęsk pełnym i opłakanym Królestwa mojego stanie przeciw nieprzyjaciołom Rzymskiego Kościoła pokornie przyzywam.

A ponieważ nadzwyczajnymi dobrodziejstwami Twymi zniewolony pałam wraz z narodem moim, nowym a żarliwym pragnieniem poświecenia się Twej służbie, przyrzekam przeto, tak moim, jak senatorów i ludów moich imieniem, Tobie i Twojemu Synowi, Panu naszemu Jezusowi Chrystusowi, że po wszystkich ziemiach Królestwa mojego cześć i nabożeństwo ku Tobie rozszerzać będę.

Obiecuje wreszcie i ślubuję, że kiedy za przepotężnym pośrednictwem Twoim i Syna Twego wielkim zmiłowaniem, nad wrogami, a szczególnie nad Szwedem odniosę zwycięstwo, będę się starał u Stolicy Apostolskiej, aby na podziękowanie Tobie i Twemu Synowi dzień ten corocznie i uroczyście, i to po wieczne czasy, był święcony oraz dołożę trudu wraz z biskupami Królestwa, aby to, co przyrzekam, przez ludy moje wypełnione zostało.

Skoro zaś z wielką serca mego żałością wyraźnie widzę, że za jęki i ucisk kmieci spadły w tym siedmioleciu na Królestwo moje z rąk Syna Twojego, sprawiedliwego Sędziego, plagi: powietrza, wojny i innych nieszczęść, przyrzekam ponadto i ślubuję, że po nastaniu pokoju wraz ze wszystkimi stanami wszelkich będę używał środków, aby lud Królestwa mego od niesprawiedliwych ciężarów i ucisków wyzwolić.

Ty zaś, o najlitościwsza Królowo i Pani, jakoś mnie, senatorów i stany Królestwa mego myślą tych ślubów natchnęła, tak i spraw, abym u syna Twego łaskę wypełnienia ich uzyskał.

1579 – Król Stefan Batory założył Uniwersytet Wileński.

1594 – urodził się Tomasz Zamoyski – kanclerz wielki koronny, wojewoda kijowski, wojewoda podolski. Zmarł w 1638 r.

1750 – w Dederkałach Wielkich na Wołyniu urodził się Hugo Kołłątaj – polski polityk, publicysta oświeceniowy, kanonik, satyryk, geograf, rektor Komisji Edukacji Narodowej, referendarz wielki litewski, podkanclerzy koronny, radca wydziału skarbu Rady Najwyższej Narodowej. Zmarł w 1812 r.

1872 – w Kijowie urodził się Tadeusz Joteyko – polski kompozytor, dyrygent, pedagog. Zmarł w 1932 r.

1872 – w Ossowie koło Lidy na Wileńszczyźnie urodził się Władysław Kotwicz – polski językoznawca, orientalista, profesor Uniwersytetu Lwowskiego. Zmarł w 1944 r.

1878 – w Zaleszczykach na Podolu urodził się Henryk Gąsiorowski – polski fotografik i krajoznawca. Działacz Sokoła w Kołomyi, organizator Muzeum Pokuckiego, kolekcjoner huculskiej sztuki ludowej. Zmarł w 1947 r.

1899 – we Lwowie zmarł Leonard Marconi – polski rzeźbiarz, architekt. Od 1873 r. mieszkał we Lwowie, gdzie wykładał na Akademii Technicznej.

Zajmował się głównie rzeźbą architektoniczną, nagrobną i portretową. Autor m.in. dekoracji fasady i wnętrz Sejmu Galicyjskiego we Lwowie (obecnie siedziba uniwersytetu), pomnika Aleksandra Fredry, przeniesionego po drugiej wojnie światowej do Wrocławia, rzeźby na fasadzie budynku Galicyjskiej Kasy Oszczędności we Lwowie, dekoracji Hotelu George’a we Lwowie oraz wystroju nieistniejącego już Pałacu Kronenberga w Warszawie.

Zmarł w 1835 r. Pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

1902 – w Sankt Petersburgu urodził się Józef Mackiewicz – wybitny polski pisarz i publicysta Kresów związany z Wileńszczyzną, antykomunista. Nazywany „ostatnim obywatelem Wielkiego Księstwa Litewskiego”.

Pierwsze artykuły publikował w wileńskim „Słowie”. W 1939 r. rozpoczął wydawanie w Wilnie „Gazety Codziennej”. W 1943 r. – za zgodą Armii Krajowej – był obserwatorem w czasie niemieckiej ekshumacji grobów polskich oficerów zamordowanych przez sowietów w Katyniu. Zbrodni Katyńskiej i Zbrodni w Ponarach poświęca wiele miejsca w swojej twórczości. Po wojnie przebywał na emigracji. Zmarł w 1985 r. Przeczytaj więcej o Józefie Mackiewiczu.

1912 – w Humaniu urodziła się Irena Sandecka – polska poetka, działaczka społeczna. Zmarła w 2010 r.

1938 – Litwa nawiązała stosunki dyplomatyczne z Polską

1947 – w zasadzce bandy UPA koło Łubnego w Bieszczadach zginęło 29 żołnierzy Wojsk Ochrony Pogranicza.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 1 kwietnia