Stanisław Rostworowski

Stanisław Rostworowski

19 grudnia 1888 urodził się Stanisław Rostworowski – generał AK, legionista, pisarz. Brał udział w szarży pod Rokitną. Dowodził 27 Pułkiem Ułanów w Nieświeżu. Zamordowany przez gestapo.

Urodził się w arystokratycznej rodzinie malarza Stanisława Jakuba herbu Nałęcz i Teresy hrabiny z Lubinieckich herbu Rola. Przed I wojną uzyskał doktorat z chemii rolniczej i z filozofii.

Od 1914 r. uczestniczył w tworzeniu Legionów Polskich, a następnie zaciągnął się do 2 szwadronu ułanów rotmistrza Zbigniewa Dunin-Wąsowicza. Walczył pod Mołotkowem, Sokołówką, Jaworowem, Żabim, Ökörmezö, przy zdobyciu Kirlibaby. Brał udział w szarży pod Rokitną, później w walkach pod Rarańczą i na Lubelszczyźnie. W październiku 1915 r. z II Brygadą przeszedł na Wołyń. W czasie bitwy pod Kostiuchnówką był oficerem sztabowym.

Od czerwca 1916 r. zostaje adiutantem ppłka Władysława Sikorskiego i opowiada się po jego stronie w sporze z Piłsudskim. Po powołaniu Rady Regencyjnej jest wysyłany z misjami do Wiednia i Berlina. W tym czasie jest już rotmistrzem.

W latach 1918-1920 był szefem ekspozytury Naczelnego Dowództwa, kwatermistrzem Frontu Litewsko-Białoruskiego, szefem Oddziału Operacyjnego Dowództwa Grupy Poleskiej, szefem Oddziału Operacyjnego 5 i 3 Armii pod dowództwem Sikorskiego, szefem sztabu III powstania śląskiego. W czasie przewrotu majowego opowiedział się przeciwko Piłsudskiemu. W Latach 1926–27 był zastępcą dowódcy 2 Pułku Strzelców Konnych w Hrubieszowie, w latach 1927–29 dowodził 27 Pułkiem Ułanów im. Króla Stefana Batorego w Nieświeżu, a w latach 1930–35 – 22 Pułkiem Ułanów Podkarpackich w Brodach. W 1935 r. przeszedł w stan spoczynku jako pułkownik dyplomowany.

Po wybuchu wojny w 1939 r. zgłosił się ponownie do wojska. Przez pierwsze 3 dni Kampanii Wrześniowej dowodził obroną przeciwlotniczą Kalisza, potem uczestniczył w obronie Warszawy. Po kapitulacji przez tereny okupowane przez Rosjan oraz Łotwę i Szwecję dotarł do Paryża i jako pierwszy złożył relację z obrony Warszawy Władysławowi Sikorskiemu.

Gen. Sosnkowski skierował go do pracy w tajnej bazie łączności w Bukareszcie pod przykryciem wicekonsula RP. Organizował ewakuację polskich żołnierzy do Francji, przerzuty kurierów z i do Polski, odwiedzał obozy internowanych. W styczniu 1941 r. został przeniesiony na podobne stanowisko do Budapesztu, gdzie przebywał do maja 1942 r. Po zajęciu Węgier przez Niemcy działał tam w konspiracji. Potem opuścił Budapeszt i szlakiem kurierskim przez Koszyce, Orawę, Nowy Targ i Kraków przybył 12 maja 1942 r. do Warszawy.

Armia Krajowa skierowała go pod pseudonimem „Odra” do komórki pod nazwą „Obserwatorium”, składającej się z najbardziej doświadczonych oficerów do zadań specjalnych. Już w stopniu generała brygady pełnił funkcję inspektora AK na obszarze Krakowa i Śląska, a następnie został szefem „Obserwatorium”. Po wybuchu Powstania Warszawskiego objął samodzielne kierownictwo AK na obszarze okręgu krakowskiego, Śląska i Zaolzia.

11 sierpnia 1944 został aresztowany przez Gestapo. Według ustaleń kontrwywiadu AK, Rostworowski po aresztowaniu traktował przesłuchujących jak powietrze i cały czas modlił się. Gdy oficer SS Heinrich Hamann uderzył go w twarz, oddał mu trzykrotnie, po czym chwycił krzesło i uderzył nim drugiego gestapowca, jednak zaraz potem został uderzony od tyłu w głowę żelazną sztabą przez trzeciego Niemca, a następnie zmasakrowany na śmierć lub rozstrzelany dzień później.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe / Wikipedia

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

15 września w Historii Kresów 3 września w Historii Kresów 31 sierpnia w Historii Kresów 25 maja w Historii Kresów 15 stycznia w Historii Kresów