Portret Zygmunta Sierakowskiego. Źródło: Muzeum Wojska Polskiego
1827 – w Lisowie koło Maniewicz na Wołyniu urodził się Zygmunt Sierakowski – polski generał armii rosyjskiej, dowódca Powstania Styczniowego na Żmudzi.
Należał do konspiracyjnego Koła Oficerów Polskich w Petersburgu, związanego z organizacją „czerwonych” w Kongresówce. Po wybuchu Powstania Styczniowego został powstańczym naczelnikiem wojennym województwa kowieńskiego. Dowodził 2,5-tysięcznym oddziałem operującym na Żmudzi.
21 kwietnia pobił Rosjan w bitwie pod Ginietyniami. Jednak w dniach 7-9 maja jego oddziały zostały rozbite w trzydniowej bitwie pod Birżami, a on sam dostał się do rosyjskiej niewoli. Przed sądem wojennym okazał twardą postawę i hart ducha. Wbrew zabiegom międzynarodowej opinii publicznej został 27 czerwca 1863 r. powieszony w Wilnie.
1476 – urodziła się Helena Moskiewska – księżniczka rosyjska, wielka księżna litewska, królowa polska. Zmarła w Wilnie w 1513 r.
1480 – zmarł Jan Długosz – polski duchowny katolicki, historyk, kronikarz, twórca jednego z najwybitniejszych dzieł średniowiecznej historiografii europejskiej – „Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego”. Był także dyplomatą, arcybiskupem lwowskim i wychowawcą synów Kazimierza Jagiellończyka. Urodzony w 1415 r.
1782 – urodził się Iwan Paskiewicz – rosyjski feldmarszałek, namiestnik Królestwa Polskiego. Stłumił Powstanie Listopadowe, a szczególnym okrucieństwem wsławił się na Litwie. W 1831 r. zdobył Warszawę i otrzymał od cara tytuł Księcia Warszawskiego. Fanatyczny rusyfikator narodu polskiego – okres jego rządów nazywa się „nocą paskiewiczowską”. Otrzymał od cara dawną królewszczyznę Homel na Białorusi, gdzie wybudował ogromny pałac. Jego wnuk – ostatni kniaź warszawski zamieszkujący dobra Paskiewiczów do 1918 r. – był znany z życzliwości do Polaków. Iwan Paskiewicz zmarł w 1856 r.
1895 – w Petersburgu urodził się Stanisław Kopański – polski generał dywizji, generalny inspektor Sił Zbrojnych. W 1918 r. był ochotnikiem w walkach pod Lwowem. Brał udział w wyprawie wileńskiej (w której stracił oko) i w wojnie polsko – bolszewickiej. Dowodził dywizjonem we Lwowie i pułkiem w Stryju. Zmarł w 1976 r. w Londynie.
1896 – urodził się Henryk Glass – polski instruktor harcerski, oficer AK, organizator i wiceprzewodniczący Porozumienia Antykomunistycznego, organizator i kierownik Wydziału „W” w Społecznym Komitecie Antykomunistycznym „Antyk”.
Wychował się w Kijowie. Należał do tajnej organizacji Zet i Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego (tajnego „Sokoła”). Potem był żołnierzem I Korpusu Polskiego gen. Dowbora-Muśnickiego w Mińsku Litewskim. W 1919 r. został mianowany p.o. Naczelnika tajnego Harcerstwa Polskiego na Rusi i w Rosji. Ostrzeżony przed aresztowaniem przez jednego ze swoich informatorów, Glass uciekł z Kijowa. Po trwającej miesiąc wędrówce w przebraniu bolszewickiego żołnierza przez Homel i Łuniniec przedostał się na polską stronę frontu.
Brał udział w akcji ratowania setek Polaków, głównie rodzin ziemiańskich i inteligencji kresowej oraz ich ewakuacji do Polski. W czasie wojny polsko – bolszewickiej 1920 r. jako oficer pracował w wywiadzie. Zmarł w 1984 r.
1907 – w Brześciu nad Bugiem urodził się Jan Władysław Badowski – polski aktor, reżyser, dyrektor teatru. Dorastał, uczył się i pracował w Wilnie. Od 1935 r. występował w Teatrze Letnim i Teatrze Wielkim na Pohulance. Razem z żoną stworzył w 1937 r. w Wilnie teatr lalkowy „Bajka”. Prowadzili go wspólnie do 1940 r. Żołnierz Armii Polskiej na Wschodzie. W czasie służby w Iraku stworzył i prowadził teatr lalkowy „Bajka Wileńska”. Zmarł w 1980 r.
1910 – urodził się Stefan Jędrychowski – polski publicysta, polityk, członek PKWN, wicepremier, minister spraw zagranicznych i finansów, poseł na Sejm PRL. W okresie międzywojennym członek organizacji lewicowych intelektualistów w Wilnie, współwydawca czasopisma „Po prostu”, współpracownik „Żagarów”, przyjaciel Czesława Miłosza. Zmarł w 1996 r.
2010 – zmarł Feliks Milan – polski wojskowy, żołnierz AK, współzałożyciel Związku Sybiraków, wiceprezes Stowarzyszenia Żołnierzy Kresowych Armii Krajowej „Wiano”. W 1945 r. został skazany na 15 lat katorgi za działalność na rzecz polskiej niepodległości. Do Polski wrócił w 1955 r. Urodzony w 1927 r. w Drohobyczu.
Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 19 maja
Dodaj komentarz