• ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Kresy24.pl – Wschodnia Gazeta Codzienna
  • 08 Mar 2021
  • Ukraina
  • Białoruś
  • Rosja
  • Litwa
  • Azja i Zakaukazie
  • Region Bałtyku
  • Trójmorze
  • русский
  • yкраїнська
Kresy24.pl - Wschodnia Gazeta Codzienna
  • ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Home
Historia i Wspomnienia

Moje powroty – wspomnienia z Ostrowiecczyzny i Wilna

20 Lut 2014 Historia i Wspomnienia 4 comments

Dawny zaścianek Pakulnickich - wieś Jadokłanie koło Ostrowca (widok obecny)

Dawny zaścianek Pakulnickich – wieś Jadokłanie koło Ostrowca (widok obecny)

Każdy człowiek ma swoją Małą Ojczyznę, bliski i drogi zakątek na tej dużej Ziemi. Przyciągają go doń nie tylko wspomnienia z dzieciństwa, zapamiętane od najmłodszych lat rodzime krajobrazy, ale i ludzie, którzy tam zostali. Moja dusza ciągnie przede wszystkim do tych, co dali mi życie, uczyli i pomagali stawić pierwsze kroki na tej trudnej drodze życia: to rodzice, dziadkowie i pradziadkowie.

Urodziłem się i wyrosłem na pograniczu kultur. Jestem przedstawicielem polskiego pokolenia inteligencji kresowej, które wychowało się bez szkoły polskiej. Uczyłem się czytać po polsku z “Czerwonego Sztandaru”, gazety wydawanej w języku polskim w czasach sowieckich w Wilnie. Rodzice oraz dziadkowie często opowiadali mi o Polsce. Jestem dumny, że jestem Polakiem, zawsze nim byłem i będę.


Miałem 18 lat, gdy opuściłem moją Małą Ojczyznę. Rodzice odprowadzili mnie do bramy ze smutkiem, przeżegnali błogosławiąc na drogę, bo chcieli, żeby mój los i los moich braci ułożył się lepiej niż ich, zmęczonych ciężką pracą w kołchozie… Często powracam w moich wspomnieniach do przeszłości, rozmyślam nad swoim życiem, moimi korzeniami, nad tym, kim jestem. Wpatruję się w stare, pożółkłe fotografie moich rodziców i krewnych. Odeszli już z tego świata, ale na zawsze pozostali w mojej pamięci…

Józef Pakulnicki - ojciec autora - jako żołnierz jednostki wojskowej w Wilnie. Fot. z archiwum autora

Józef Pakulnicki – ojciec autora – jako żołnierz jednostki wojskowej w Wilnie. Fot. z archiwum autora


To jest ważne, kim są nasi rodzice, jakiej są narodowości. Narodowość zmienia się wówczas, gdy nie zna się swoich korzeni, historii rodziny. Prawdziwa miłość do Małej Ojczyzny przyjdzie z czasem, gdy przybywa lat i człowiek rozmyśla nad tym co tam się dzieje obecnie. Każdy człowiek ma swoje powroty do miejsc dzieciństwa. Mam to szczęście, że moje powroty nie są tylko w marzeniach, mam również powroty realne – czasami na dzień, na tydzień, rzadziej na dłużej…

Tym razem powracam realnie do rejonu ostrowieckiego w obwodzie grodzieńskim – Ostrowiecczyzna. Dobrze pamiętam swoje strony rodzinne. Ostrowiecczyzna to część historycznej Wileńszczyzny. I porywa ona, i woła, i przyciąga. To kraj kochany i bliski mojemu sercu, niepowtarzalny. Moją Małą Ojczyznę odcięto po ostatniej wojnie od Wileńszczyzny i Macierzy.

Jadę pociągiem podmiejskim relacji Mołodeczno – Gudogaje. Kiedy zbliżam się do stacji w Gudogajach, serce zaczyna mi szybciej bić. Wiem, że zostanę powitany z radością bo tak zawsze było u Polaków i nadal tak jest. Odczuwam więź z krajem rodzinnym, jego tradycjami i historią… Potem jadę autobusem do Ostrowca. Cztery kilometry asfaltowej drogi lasem. Autobus jakby wzleciał na pagórek, na którym z prawej i lewej strony są cmentarze. Na starym cmentarzu, akurat naprzeciwko wejścia do kościoła, spoczywają moi rodzice, dziadkowie, krewni, znajomi…

Wspominam słowa Norwida: “Ojczyzna – to ziemia i groby. Naród tracąc pamięć – traci życie…”. Idę na cmentarz by odwiedzić groby najbliższych. Po prawej stronie od cmentarza wznoszą się wieże kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, o który tak długo walczyli wierni. Świątynia została zbudowana w latach 1910-1911, w czasach sowieckich zabrano ją wiernym. Ponownie otwarto dopiero w 1994 r. Potem chodziłem ulicami Ostrowca. Byłem w obu kościołach na Mszach św. w języku polskim. Spotkałem się z krewnymi i znajomymi. Rozmawiam z nimi po polsku, język jest przez nich pieczołowicie zachowywany, poprawny, z charakterystyczną kresową melodyjnością i śpiewnością. Cieszą się, że mogą ze mną mówić w języku ojczystym.

Stanisław Pakulnicki - stryj autora - jako żołnierz jednostki wojskowej w Wilnie

Stanisław Pakulnicki – stryj autora – jako żołnierz jednostki wojskowej w Wilnie

Podchodzę do budynku szkoły, w której się uczyłem. Zauważam, jak bardzo wyrosły drzewa, które kiedyś sadziłem. Niestety, naprzeciwko mojej szkoły nadal stoi pomnik Lenina. Aż chce się krzyczeć: dlaczego władze białoruskie tak bardzo czczą tego zbrodniarza? W tej swojej trosce niedawno wymieniły ohydną betonową figurę tyrana bolszewickiego na brązową, żeby lepiej wyglądał, nowocześniej. Jakby na Białorusi brakowało wybitnych ludzi, pamięć o których trzeba zachować…

Idąc główną ulicą automatycznie skręciłem do kościoła świętych Kosmy i Damiana. W tym kościele zostałem ochrzczony, otrzymałem na chrzcie imiona Bernard Albert. Wspominam jak w czasach sowieckich zakazywano chodzenia do kościoła, uczniów prześladowano za wyznanie religijne.

Mama woziła mnie do Wilna, do Ostrej Bramy. Wilno było pierwszym wielkim miastem, które zobaczyłem w moim życiu. Pociąg podmiejski relacji Gudogaje – Wilno pokonywał niegdyś 40-kilometrową odległość, ze wszystkimi przystankami, w niespełna godzinę. Pamiętam, jak na peron wileński wtacza się pociąg. Wysypuje się z niego tłum zaspanych pasażerów, którzy szybko chowają się w dwóch gardłach tunelu.

Genowefa Pakulnicka ze Stużyńskich - fot. z archiwum autora

Genowefa Pakulnicka ze Stużyńskich – mama autora. Fot. z archiwum autora

Inne wspomnienie z dzieciństwa: mama prowadzi mnie za rękę po Wilnie. Wychodzimy przed gmach dworca kolejowego. Idziemy dalej. Za zakrętem wąską uliczkę zagradza wysoka ściana niczym mur obronnego zamku. Wchodzimy w Ostrą Bramę i, jak zawsze, stajemy w wąskiej, łagodnym skrętem wijącej się uliczce. Z jednej strony niewysokie stare domy, z drugiej – stroma ściana kościoła. Klęczymy, twarzami zwróceni do Bramy. Wysoko, między ulicą a niebem, zawisł otwarty ołtarz w koronie jarzących się świec, a między świecami jaśniejący złoty obraz, jak olśniewająca gwiazda. Usta, mimo woli, szepczą cicho słowa wieszcza: Panno święta, co Jasnej bronisz Częstochowy I w Ostrej świecisz Bramie! To jest jedno z najdroższych sercu miejsce religijne i narodowe od wielu stuleci.

Przez Ostrą Bramę wchodzi się do miasta, z odsłoniętą głową, z pochylonym czołem… Największym skarbem Wilna jest jego wielowiekowa kultura, znajdująca odzwierciedlenie w licznych bezcennych zabytkach sztuki z różnych epok: od gotyku do neoklasycyzmu. Wilno, zwiedzane często z rodzicami, a potem samodzielnie, dawało mi siłę ducha, moc i natchnienie w czasach komunistycznych. W moim życiu Wilno odegrało dużą rolę, miało wpływ na kształtowanie mojej osobowości.

Po latach zrozumiałem bogactwo i historyczną wartość tej ziemi. Wielokulturowość stanowiła zawsze siłę Kresów, które przez całe wieki garnęły się ku polskości. Silna okazała się pamięć moich rodziców o tym, że w przeszłości tu była Polska, w ich wspomnieniach była ona idealna i promienna. Z moich obserwacji wynika, że język polski przetrwał tylko tam, gdzie starsze pokolenie starało się podtrzymywać jego znajomość i gdzie był językiem domowym. Moja matka świadomie mówiła wyłącznie po polsku. Do dnia dzisiejszego pamiętam przykazanie ojcowskie: “Polak żyje, pracuje, cierpi i umiera z myślą o Bogu i Polsce”.

Jan Stużyński - wujek autora - podczas służby w 13 Pułku Ułanów Wileńskich w Nowej Wilejce

Jan Stużyński – wujek autora – podczas służby w 13 Pułku Ułanów Wileńskich w Nowej Wilejce

Stoję obok kamiennego ogrodzenia kościoła i patrzę na drogę, która prowadzi do rodzinnej wsi. Nic dziwnego, że nogi same pędzą w znajomym kierunku. Urodziłem się we wsi Ja, dokładnie sześć kilometrów od Ostrowca. Niedaleko rodzinnej wsi była miejscowość Dębniki, gdzie kiedyś do swoich krewnych Mineyków (tych samych, z których pochodził były premier Grecji Papandreu) często przyjeżdżał Henryk Sienkiewicz. Wśród pagórków i lasów pisarz odpoczywał, pracował nad “Panem Wołodyjowskim”, tu ostatecznie wykrystalizował się pomysł “Potopu”.

We wsi Ja pozostał tylko mój dom rodzinny. Wszystko zarosło trawą i krzakami. Dom i budynki gospodarcze coraz niżej chylą się ku ziemi. Bardzo wyrosły drzewa, a okolica z brzeziną stała się gajem brzozowym. Obecnie jest tu dobra droga żwirowa. Za późno ją zrobili! Nie ma już komu po niej chodzić…

Często nachodzą mnie nostalgiczne wspomnienia o Małej Ojczyźnie. Lubię powroty w moje strony rodzinne, tym razem były realne. Kraj rodzinny budzi w moim sercu piękne i słodkie uczucia.

BERNARD PAKULNICKI

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

23 lutego w Historii Kresów 7 lutego w Historii Kresów 25 maja w Historii Kresów 22 kwietnia w Historii Kresów 6 marca w Historii Kresów
Tagi: "Potop" historia Kresów Wschodnich komunizm Kościół katolicki kościoły na Kresach Kresy Wschodnie Mołodeczno Nowa Wilejka Ostra Brama Ostrowiec Pakulnicki Pan Wołodyjowski Polacy na Białorusi Polacy na Kresach Pułk Ułanów religia Sienkiewicz służby specjalne Wileńszczyzna Wilno
  • Tags
  • "Potop"
  • historia Kresów Wschodnich
  • komunizm
  • Kościół katolicki
  • kościoły na Kresach
  • Kresy Wschodnie
  • Mołodeczno
  • Nowa Wilejka
  • Ostra Brama
  • Ostrowiec
  • Pakulnicki
  • Pan Wołodyjowski
  • Polacy na Białorusi
  • Polacy na Kresach
  • Pułk Ułanów
  • religia
  • Sienkiewicz
  • służby specjalne
  • Wileńszczyzna
  • Wilno

4 komentarzy

  1. Jurgis
    6 października 2013 o 10:58 Odpowiedz ↓

    Mam podobne odczucia i wracam do swojego Wilna,do bramy szkoły na Ostrobramskiej 27{obecnie 29]do domu na Popławskiej i Wilenki w której kąpałem się jako i dziecko i do domu nad jez Skajście którego nie ma. Jez Skajście pozostało takim jak było tylko bardziej obrosło lasami ,mniej na nim żaglówek i brak tej mnogości ryb w wodzie.W opowiadaniu zakradła się chyba nieścisłość na dworcu w Wilnie nie ma tuneli,pozostała tylko kładka dla pieszych nad torami w stronę dzielnicy Szkaplerne, a most Raduński nie ocalał zbudowano nowy w tym miejscu.

    1. ADa
      29 lutego 2016 o 20:56 Odpowiedz ↓

      A gdzie był most Raduński?

  2. stanisław
    7 października 2013 o 19:39 Odpowiedz ↓

    We wrześniu b.r. byłem na dworcu w Wilnie. Piękny,okazały, i widać, że nie tak dawno odremontowany budynek. W głównej hali dworca znajduje się muzeum litewskiego kolejnictwa, rzucają się w oczy dwie modelowe makiety miasta Wilna z połączeniami kolejowymi. Z głównej hali, prowadzą na perony ruchome schody, które zjeżdżają w dół. W budynku jest czysto i estetycznie.

  3. Viigis
    2 grudnia 2013 o 16:59 Odpowiedz ↓

    Szukam Zascianek/Zascianki,Wilno ,taka nazwe podaje
    emigrant do usa.Czy to jest dzielnica Wilna,czy wies pod Wilnem ? Prosze przekierujcie mnie do kogos kto wie.
    viig(malpa/antyspam)gmx.com
    Pozdrawiam serdecznie !

Dodaj komentarz Anuluj

Najczęściej czytane
Łukaszenka chce, by dzień agresji ZSRR na Polskę był świętem narodowym Białorusi

Łukaszenka chce, by dzień agresji ZSRR na Polskę był świętem narodowym Białorusi

Na Białorusi odnaleziono dokument opisujący egzekucje na Polakach. Są też nazwiska katów z 1939 roku

Na Białorusi odnaleziono dokument opisujący egzekucje na Polakach. Są też nazwiska katów z 1939 roku

Pod polską granicą powstanie rosyjska baza szkolenia bojowego

Pod polską granicą powstanie rosyjska baza szkolenia bojowego

KGB Białorusi wykorzystuje intymne związki do werbowania Litwinów

KGB Białorusi wykorzystuje intymne związki do werbowania Litwinów

"Kijów wyczerpał zdolności do przesuwania się na Zachód w oparciu o Niemcy"

"Kijów wyczerpał zdolności do przesuwania się na Zachód w oparciu o Niemcy"

"Kurier Wileński": Po co nam Wyklęci

"Kurier Wileński": Po co nam Wyklęci

„Der Spiegel”: odpowiedzialnością za Nord Stream 2 należy obarczyć Rosję

„Der Spiegel”: odpowiedzialnością za Nord Stream 2 należy obarczyć Rosję

Gen. Mużenko: Rosjanie planują powrót do projektu Noworosja i ataku na Ukrainę

Gen. Mużenko: Rosjanie planują powrót do projektu Noworosja i ataku na Ukrainę

Dziwny żart premiera Słowacji: Za dostawy Sputnika V Słowacja zapłaci Rosji ukraińskim Zakarpaciem

Dziwny żart premiera Słowacji: Za dostawy Sputnika V Słowacja zapłaci Rosji ukraińskim Zakarpaciem

Tak wygląda list gończy FBI za "kucharzem Putina"

Tak wygląda list gończy FBI za "kucharzem Putina"

Najnowsze
08 Mar
Azja i Zakaukazie

Sondaż: Większość Rosjan uważa, że lepiej, gdy kobieta nie pracuje. Rosjanki są przeciwnego zdania

08 Mar
Azja i Zakaukazie

Gruzja: 28-latek zastrzelił swoich rodziców oraz babkę i uciekł

08 Mar
Azja i Zakaukazie

Armenia: Ponad 120 karabaskich oficerów podpisało apel poparcia dla szefa Sztabu Generalnego

08 Mar
Azja i Zakaukazie

Tbilisi na czele listy miejsc polecanych dla zaszczepionych turystów

08 Mar
Litwa

Litwa: dotarła największa z dotychczasowych partia szczepionki Pfizer-BioNTech

08 Mar
Białoruś

W Mińsku modlono się w intencji ofiar zbrodni katyńskiej (ZDJĘCIA)

08 Mar
Rosja

W Moskwie zatrzymano policjanta podejrzanego o skatowanie na śmierć sześcioletniego syna

Publikacje wyrażają jedynie poglądy autora/ów i nie mogą być utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

© Kresy24.pl 2018. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.  Kontakt | Polityka prywatności
Produkcja: Fundacja Wolność i Demokracja