Mądry apel litewskich parlamentarzystów

W zamieszaniu towarzyszącym rocznicy zakończenia II wojny światowej w Europie niemal kompletnie bez echa przeszło doniesienie o przegłosowanej wczoraj przez litewski Seimas rezolucji w sprawie Ukrainy, zawierającej – co ciekawe – odniesienia do Konstytucji 3 maja.

Autorzy deklaracji, przyjętej bezwzględną większością 2/3 głosów, poruszyli w niej dwa szczególnie ważne z polskiego punktu widzenia kwestie.

Po pierwsze wezwali oni państwa Zachodu do udzielenia realnego, nie zaś pozorowanego wsparcia Ukrainy w jej dążeniu do zachowania integralności terytorialnej, jak i w staraniach o członkostwo w UE i NATO.

Dążenia Ukrainy do obrony przed agresorem, odzyskania okupowanych ziem oraz stworzenia bezpiecznego, rozwijającego się państwa europejskiego, zbliżającego się do NATO i Unii Europejskiej, jest także strategicznym dążeniem Litwy.

Co należy czytać w zestawieniu z poniższym:

[Litwa] zaprasza Polskę i Ukrainę do podjęcia wspólnych kroków i uczynienia wszystkiego, aby było to najważniejszym dążeniem również wszystkich naszych partnerów z Zachodu.

Drugi wątek – pozornie tylko dający się zredukować do historycznego sentymentalizmu – to znaczy wizja Konstytucji 3 maja jako dokumentu stanowiącego wspólne, polsko- łotewsko-litewsko-białorusko-ukraińskie dziedzictwo.

Konstytucja 3 maja w tym ujęciu rozumiana jest jako zwieńczenie nowoczesnej naprawy Rzeczpospolitej przy jednoczesnym zachowaniu lwiej części swobód, które decydowały o jej powabie.

Dlaczego to takie ważne? Odpowiedzi można udzielić na kilku poziomach.

Na poziomie historiograficznym mamy oto do czynienia z reinterpretacją obowiązującej dotychczas na Litwie wykładni dziejów, w której siły pchające Wielkie Księstwo Litewskie do sojuszu z Polską, a następnie do zacieśniania więzi między tymi podmiotami były siłami nieledwie szatańskimi.

Jagiełło zdrajca! Witold – sceptycznie nastawiony wobec Unii Krewskiej – bohaterem! Konstytucja 3 maja traktowana była łagodniej – toć to zawsze splendor – ale nie do końca, bo czyniła z RON państwo unitarne. Teraz to się zmienia.

Na poziomie politycznym widać korzystną z naszego – ale chyba i z litewskiego – punktu widzenia. Jeśli w twórcach Konstytucji 3 maja odnajdujemy naszych przodków, to w Targowicy i Rosjanach upatrujemy naszych wrogów.

I bardzo dobrze! Być może trzeba było – mówiąc nieco cynicznie – rosyjskiej aktywizacji w regionie i w dziele odbudowy Imperium, żeby Litwini stwierdzili, że jednak Polska bliższa cywilizacyjnie i historycznie.

Bardzo dobrze – podkreślę jeszcze raz! Nie ma bowiem takiego zła – nawet jeśli wydaje się ono pochodzić z piekielnych czeluści, z którego Pan Bóg nie wyprowadziłby jakiegoś dobra.

Z kolei stająca się priorytetem litewskiej polityki Ukraina – że wrócę do pierwszego wątku – może być traktowa przez złośliwych jako próba ratowania kolegi, by samemu nie zostać pożartym. Przypomnę, że w 1939 r. naszych tzw. sojuszników nie stać było nawet na to.

Telesfor