27 czerwca w Historii Kresów

27 czerwca 2013

1660 – początek 2-dniowej Bitwy pod Połonką zakończonej znakomitym zwycięstwem nad Rosjanami wojsk Rzeczypospolitej hetmana Pawła Sapiehy i wojewody Stefana Czarnieckiego.

Zdarzenie to miało miejsce podczas wojny polsko-rosyjskiej z lat 1654–1667. Obaj polscy dowódcy z 13 tysiącami żołnierzy szli na odsiecz twierdzy Lachowicze oblężonej od trzech miesięcy przez prawie 30-tysięczną rosyjską armię Iwana Chowańskiego.

Pierwsze starcie straży przednich obu stron nastąpiło 27 czerwca i zakończyło się zwycięstwem rosyjskiego księcia Ordin-Naszczokina nad Litwinami dowodzonymi przez Samuela Kmicica. Jednak już następnego dnia polski oddział Aleksandra Połubińskiego przeprowadził udane starcie zaczepne nad groblą na rzeczce Połonka. Teraz do boju ruszyli polscy dragoni i husarze, którzy zwarli się z jazdą rosyjską.

W tym czasie pułkownik Gabriel Wojniłłowicz ze swoją jazdą chyłkiem przekradł się mokradłami nad Połonką, obszedł lewe skrzydło Rosjan i zaatakował ich od tyłu, rozbijając w Ważgintach zgrupowaną tam rosyjską piechotę z działami. W tym momencie ponownie uderzyła husaria Czarnieckiego i jazda litewska Sapiehy. Szyk rosyjski załamał się.

Widząc nadchodzącą klęskę Chowański ze swoją jazdą rzucił się do ucieczki w kierunku Połocka, ścigany przez Litwinów. Największą zawziętością w pościgu za Rosjanami wykazał się Samuel Kmicic, który usiłując powetować sobie niezbyt udany występ dnia poprzedniego gonił  ich przez 60 kilometrów aż do Miru. Sam Chowański – choć „dwa razy w łeb cięty” – zdołał się uratować.

Natomiast rosyjska piechota, która uciec nie mogła, schroniła się w pobliskim lesie i bynajmniej nie zamierzała się poddawać. Wtedy Polacy i Litwini skierowali na las działa – własne i zdobyte – i ogniem artyleryjskim zniszczyli przeciwnika całkowicie. Łącznie Rosjanie stracili ok. 15 tys. ludzi i całą artylerię. Armia Chowańskiego przestała istnieć, twierdza w Lachowiczach została uratowana, a wojska Rzeczypospolitej zajęły następnie Kojdanów, Nowogródek i dotarły do Mińska. Wyzwolono litewskie ziemie po górny Dniepr na wschodzie i Dźwinę na północy.

Źródła odnotowują też, że w czasie bitwy pod Połonką stała się rzecz niespotykana – jeden z polskich husarzy podczas szarży nabił na swoją kopię… 6 Moskali na raz!

1603 – we Lwowie zmarł Jan Dymitr Solikowski – polski duchowny katolicki, arcybiskup Lwowa, pisarz, dyplomata. Urodzony w 1539 r.

1875 – urodził się Maksymilian Matakiewicz – polski inżynier hydrotechnik, minister robót publicznych, profesor Politechniki Lwowskiej, uczestnik obrony Lwowa w latach 1918–1919. Zmarł w 1940 r. we Lwowie.

1930 – w Puszkarni koło Wilna urodził się Ryszard Ronczewski – polski aktor.

1949 – we wsi Czaje-Wólka zginął kapitan Władysław Łukasiuk, ps. „Młot” – urodzony w 1906 r., legendarny antykomunistyczny partyzant, dowódca odtworzonej na Podlasiu 6 Brygady Wileńskiej AK. Lubiany i ceniony przez samego majora Łupaszkę.

Łukasiuk został zastrzelony przez swojego podkomendnego „Rejtana”. Według jednej z wersji tego wydarzenia, stało się to w odwecie za to, iż „Młot” zastrzelił wcześniej – za niewykonanie wyroku śmierci na ludności cywilnej podejrzewanej o współpracę z UB – młodszego brata „Rejtana” – „Leopolda”.

1979 – zmarł Antoni Gołubiew – polski pisarz urodzony w Wilnie w 1907 r.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 27 czerwca