16 kwietnia w Historii Kresów

1973 – w Brzostowicy Wielkiej na Grodzieńszczyźnie urodził się Andrzej Poczobut – polski dziennikarz, publicysta, bloger, znany działacz mniejszości polskiej na Białorusi.

Przewodniczący Rady Naczelnej Związku Polaków na Białorusi nieuznawanego przez władze w Mińsku. Pełnił funkcję redaktora naczelnego „Magazynu Polskiego na uchodźstwie” – czasopisma Związku Polaków na Białorusi, związany z „Głosem znad Niemna na uchodźstwie”.

Znany ze swojej niezależnej postawy, zarówno dziennikarskiej jak i związkowej.

Za działalność w ZPB i dziennikarską wielokrotnie zatrzymywany i aresztowany. M.in. 18 marca 2011 r. prokuratura w Grodnie oskarżyła go o znieważenie Aleksandra Łukaszenki w szeregu artykułów. 6 kwietnia 2011 r. został zatrzymany gdy próbował wyjechać do Mińska, by wziąć udział w połączeniu (przez telełącze) z delegacją Parlamentu Europejskiego ds. Białorusi, a następnie został osadzony w areszcie śledczym. 5 lipca 2011 r. sąd w Grodnie skazał go na 3 lata więzienia w zawieszeniu na 2 lata i zakaz opuszczania Grodna.

W 2012 r. pod adresem Poczobuta wysunięto kolejne zarzuty zniesławienia Łukaszenki, za które groziło do 5 lat więzienia. W marcu 2013 r. śledztwo zostało umorzone.

25 marca 2021 roku aresztowany w ramach sfabrykowanej przez prokuraturę Białorusi sprawy karnej.

Białoruskie władze zarzucają polskiemu działaczowi „umyślne działania mające na celu podżeganie do nienawiści narodowej i religijnej oraz niezgody na podstawie przynależności narodowej, religijnej, językowej i innej, a także rehabilitację nazizmu popełnione przez grupę osób”.

Powodem wszczęcia postępowania karnego były obchody Dnia Żołnierzy Wyklętych w Brześciu. Zdaniem białoruskich władz, Związek Polaków na Białorusi rehabilitował w ten sposób „nazistów”, a pogromców białoruskiej ludności gloryfikował.

8 lutego 2023 Poczobut został skazany na 8 lat ciężkiej kolonii karnej. Wyrok odsiaduje w Nowopołocku, 500 kilometrów od rodzinnego Grodna.

1863 – Powstanie Styczniowe: zwycięstwo powstańców w bitwie pod Borowymi Młynami.

1888 – w wyniku wypadku w swoim laboratorium zmarł Zygmunt Wróblewski – polski fizyk, który wspólnie z Karolem Olszewskim jako pierwszy w historii skroplił tlen i azot.

Urodzony w 1845 r. w Grodnie. Studia rozpoczął w Kijowie, jednak przerwał je kiedy w wieku 18 lat przystąpił do Powstania Styczniowego. Schwytany przez Rosjan, został na pewien czas zesłany na Sybir. Potem ukończył studia w Berlinie, zrobił doktorat w Monachium i objął katedrę fizyki w Krakowie. To właśnie tu wspólnie z Olszewskim skroplili w 1883 r. tlen i azot, co było kamieniem milowym w rozwoju światowej fizyki i chemii. Później obaj uczeni zestalili też dwutlenek węgla i alkohol. Wróblewski zmarł tragicznie w wyniku oparzeń kiedy podczas pracy w laboratorium wylała mu się na ubranie lampa naftowa.

1899 – w Bargaliszkach urodził się Osman Achmatowicz – polski chemik pochodzenia tatarskiego z książęcego rodu herbu Kotwica, przydomku Starzyński, wiernego Polsce od Bitwy pod Grunwaldem w 1410 r. W 1920 r. jako ułan Pułku Tatarskich Ułanów brał udział w wojnie polsko – bolszewickiej. Ukończył Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie. Członek korporacji akademickiej „Konwent Polonia”. Zmarł w 1988 r.

1919 – wojna polsko-bolszewicka: rozpoczęła się ofensywa wojsk polskich na Lidę. Po dwudniowych walkach Polacy pod dowództwem majora Dąba-Biernackiego zajęli miasto. Zdobyto bolszewicki pociąg pancerny i wzięto 350 jeńców. Bolszewicy rozpoczęli odwrót na wschód ścigani przez polską kawalerię.

1923 – urodziła się Alina Janowska – polska aktorka filmowa i teatralna. Pochodzi z ziemiańskiej rodziny kresowej. Kresy opuściła w 1939 r. Wzięła udział w Powstaniu Warszawskim. Jej stryj, oficer Bohdan Janowski zginął w Katyniu.

1931 – we Lwowie urodziła się Zofia Kurzowa – językoznawczyni, badaczka słowotwórstwa polskiego i polszczyzny kresowej. Autorka i redaktorka słowników, m.in. „Słownika synonimów polskich”, a także książek o polszczyźnie Lwowa i Kresów. Zmarła w 2003 r.

1943 – Rząd Polski na Uchodźstwie zwrócił się do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o zbadanie okoliczności Zbrodni Katyńskiej.

1944 – ukraińscy żołnierze z 14 Dywizji Grenadierów SS dokonali masakry ludności polskiej w Chodaczkowie Wielkim. Zginęły 862 osoby.

1952 – generał August Emil Fieldorf „Nil” został skazany przez Sąd Wojewódzki w Warszawie na karę śmierci.

2005 – zmarł Artur Hutnikiewicz – polski historyk literatury, erudyta, jeden z najwybitniejszych znawców literatury okresu Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego.  Urodził się w 1916 r. we Lwowie. Ukończył filologię polską i klasyczną na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, następnie był jego pracownikiem naukowym. W 1946 r. został zmuszony do opuszczenia Lwowa.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 16 kwietnia