Stosunki rówieńsko-polskie: O fladze, która (mi) wisi

To był mecz «Veresa» – naszego rówieńskiego klubu piłkarskiego. Nieraz chodzę zobaczyć ich,jak grają. W ten dzień grali w domu.

Druga połowa. Nuda jak dla mnie. Zdążyłam już posłuchać przyśpiewek i zjeść kiełbasę. Nagle sędzia przyznaje czerwoną kartkę «naszemu». Ten nie może się z tym pogodzić. Dyskutuje, toczy pianę z ust, gestykuluje, burzy się. Sędzia wznawia mecz, ale tamten nie odpuszcza i dalej dowodzi swoich racji. Miotany emocjami nie zauważa, kiedy piłka trafia prosto do naszej bramki. «Szo strażdajesz hiernioju!» – drze się mój sąsiad obok wypluwając kątem ust słonecznik. «Veres» przegrał. Smutno mi było patrzeć, jak kibice obrażeni na piłkarzy i rozczarowani wynikiem wychodzili przed końcem meczu. Stadion pustoszał, choć «nasi» w agonii i chyba tylko z poczucia obowiązku kopali piłkę do ostatniego gwizdka sędziego.

Wyrażenie «stradaty hiernioju» należy do ukraińskiego słownika stadionowego i ulicznego. Jest to sformułowanie używane w mowie i to potocznej. Nie powinno pojawiać się na piśmie, ani w druku (tym bardziej w tej gazecie). Z całą pewnością nie może wychodzić spod ręki kobiety i nauczycielki (!). Oznacza «niepotrzebnie zawracać sobie głowę bzdurami» lub «marnować czas». Ze względu na obecność (zawoalowanego) wulgaryzmu rekomendowałabym obcokrajowcowi uczącemu się ukraińskiego zaliczyć to sformułowanie do listy struktur «kolekcjonerskich», a nie użytkowych. Można je sobie «znać dla siebie», a stosować je co najwyżej w myślach – i to tylko w uzasadnionych sytuacjach. Należy ono do tych smaczków językowych, które trudno dobrze przetłumaczyć na inny język (powodzenia dla Pana Anatolija, który tłumaczy moje felietony). Ale czy w języku polskim da się lepiej wyrazić ten stan duszy, w którym cierpisz ze złości, bezsilności i frustracji, chcąc coś zmienić, ale nie masz do tego środków? Jeśli ktoś zna takie określenie – piszcie w komentarzach!

Wracam nieraz z pracy i zaczynam przeglądać prasę, Internet oraz wiadomości. Stosunki polsko-ukraińskie jeszcze nigdy nie były gorsze niż dziś. Włączam wywiad z pewnym posłem. Rozsiadł się w Warszawie, w studiu telewizyjnym i «strażdaje», że we Lwowie wisi czerwono-czarna flaga, a przecież nie powinna. Rozważa okoliczności jej powieszenia. Analizuje swoje poczucie urażonego ego i pochyla się nad swoją zranioną duszą. Polak rozwodzi się nad niesprawiedliwością dziejów – niby to świadek historii (lat 38!). Rozwodzi się na temat polskiego honoru i dumy. Nie przekonuje go fakt, że flaga wisi «nie w Polsce». Prowadząca tłumaczy mu cierpliwie, że «nie w Polsce» oznacza «za granicą». Nie pomaga. Poseł domaga się zdjęcia. Flaga wisieć we Lwowie nie może, bo mu się to nie podoba. Obecni w studiu wyjaśniają młodzianowi, że ten symbol to złożona sprawa i niejednoznaczna. Trzeba rozumieć kontekst i okoliczności. Nic jednak do niego nie dociera. Może jakby mieszkał jak ja tutaj 10 lat, to by zrozumiał. Wysłuchałam piętnaście minut tyrady kogoś, kogo nigdy nie zobaczę, na temat flagi, na którą nie zwrócę uwagi, kiedy będę we Lwowie. W tym czasie farba fryzjerska spaliła mi włosy, bo oglądając wywiad przekroczyłam czas trzymania farby na włosach o cholerny kwadrans. Jedna czwarta godziny marudzenia o fladze, która faktycznie mi wisi… w Równem też, w centrum miasta… (!)

Wyobraźcie sobie, jak idę sobie do mojego sąsiada z góry i mu mówię: «Proszę zdjąć z okien te firany. Ich kolor przypomina mi kawę z mlekiem. Kawa z mlekiem szkodzi mi na żołądek, a poza tym mam od niej rozwolnienie». Albo konkretniej: «Ściągaj Pan te firany albo idę do Wspólnoty Mieszkaniowej i koniec z nami!» Pan Wojciech chyba padłby trupem! I wcale bym mu się nie dziwiła.

Oglądam wywiad z Panem od flagi. Czuje bezsilność. Potem jeszcze wiadomości na temat awantury o IPN. Komentarz za komentarzem. I «polskie obozy śmierci», które przecież nie były polskie, ale to już nikogo nie obchodzi – bo sformułowanie jest już tak powszechne w mediach jak reklama «tanio sprzedam» albo «dam pracę».

Wchodzę na zajęcia. Siadam przy stole ze swoimi uczniami. Od tych wszystkich informacji i komentarzy, które chłonę, bywam w takim nastroju, jak ci kibice, którzy rozczarowani wychodzą z meczu przed końcem. Moi uczniowie spokojnie siadają do zajęć. Wyciągają książki. Przyszli się uczyć polskiego i sensownie spędzić czas. Patrzę na nich. «Wiecie, co się dzieje?» – pytam posępnie. «Gdzie»? – odpowiadają pytaniem, z wielkimi oczami. «No w ogóle, na linii Polska–Ukraina…» «A! To!» – mówią z autentycznym westchnieniem ulgi. Ktoś machnął ręka uspokojony. Widać, nie o takich skandalach bali się usłyszeć. Dzięki Bogu! W tym momencie przypomniał mi się kibic ze stadionu i mecz Veresa.

Jeśli Polska i Ukraina grają w jednej drużynie to nie warto «strażdaty hiernioju». Inaczej wbiją nam takiego gola, ze przegramy ten mecz. Nie tylko nie awansujemy do wyższej ligi, ale wszyscy wypadniemy z ostatniej.

P. S.: Panie Wojciechu, niech Pan nie ściąga tych zasłon. Szczerze mnie denerwują, ale może jakoś to przeżyję.

Ewa Mańkowska / Monitor Wołyński