Konstanty Plisowski – żołnierz niepodległości, ofiara Sowietów

Niewielu oficerów Wojska Polskiego już w wieku 28 lat otaczał nimb czynów wojennych. Nieliczni też byli wyżsi rangą żołnierze, którzy swoją postawą podczas wojen o Niepodległą i granice oraz w czasie wojny obronnej w 1939 roku zasłużyli na pochwałę. Oficer, którego życie i czyny stanowią o jego wielkości – Konstanty Plisowski – zalicza się do tych nielicznych.

 

Plisowski przyszedł na świat 8 czerwca 1890 roku w Nowosiółce, powiecie bałckim guberni podolskiej, w rodzinie Karola i Marii Ambrożyny z Hołubów. W wieku 21 lat rozpoczął służbę w Armii Imperium Rosyjskiego, a w czasie I wojny światowej walczył na froncie austriackim dowodząc szwadronem w 12. Achtyrskim Pułku Huzarów.

Od 23 stycznia do 2 marca 1918 r. stał na czele szwadronu złożonego z Polaków – żołnierzy 12 Dywizji Kawalerii, z którym odbył 1400 kilometrowy marsz z Odessy do Twierdzy Bobrujsk, gdzie stacjonował 1 Korpus Polski w Rosji. Młody dowódca, który na czele garstki kawalerzystów przeprowadził udany rajd przez ogarniętą wojną domową Rosję, na przekór wszystkim przeciwnościom, stał się żywą legendą i emanacją niezłomności polskiego żołnierza, zanim jeszcze odrodziła się Rzeczpospolita. Za ten wyczyn w II Rzeczpospolitej przyznano Plisowskiemu Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski i Krzyż Niepodległości.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Plisowski walczył w wojnie polsko-ukraińskiej. To on dowodził zwycięską szarżą ułanów pod Jazłowcem 11 lipca 1919 roku. Miesiąc później do życia powołano, na pamiątkę tegoż zwycięstwa, 14. Pułk Ułanów Jazłowieckich. Kiedy ojczyzna znów była w potrzebie, nasz bohater nie szczędził sił i walczył z Bolszewikami. W czasie swojej wieloletniej służby wojskowej zajmował szereg stanowisk dowódczych, sztabowych – będąc też wykładowcą i teoretykiem myśli wojskowej.

We wrześniu 1939 roku Plisowski, który od 9 lat przebywał na emeryturze, ostatni już raz chwycił za broń i został dowódcą obrony Twierdzy Brzeskiej. Po jej opuszczeniu w nocy z 16 na 17 września, poprowadził swój oddział do zgrupowania Franciszka Kleeberga. Sam objął funkcję zastępcy Grupy Operacyjnej Kawalerii Władysława Andersa. W dniach 24–28 września 1939 r. dowodził Nowogródzką Brygadą Kawalerii, która przebijając się na południe, walczyła z Niemcami i Sowietami. 28 września dostał się do sowieckiej niewoli – trafił do obozu w Starobielsku. Został zamordowany w Charkowie wiosną 1940 roku.

Broszura o Konstantym Plisowskim